Από τον «αέρα» των ενεργειακών συμφωνιών στα μπλόκα διαρκείας: Ο νέος πονοκέφαλος της ΝΔ
Η κυβέρνηση μπαίνει στον Δεκέμβριο με δύο παράλληλες εικόνες: στα χαρτιά και στις δημοσκοπήσεις, η Νέα Δημοκρατία δείχνει να κεφαλαιοποιεί το θετικό κλίμα από τις ενεργειακές συμφωνίες και τις εξαγγελίες για τον προϋπολογισμό· στον δρόμο, όμως, τρακτέρ, μπλόκα και απειλές για «Χριστούγεννα στις εθνικές οδούς» απειλούν να κόψουν στη μέση όχι μόνο τη χώρα, αλλά και το αφήγημα σταθερότητας που με κόπο χτίστηκε τους τελευταίους μήνες.
Τις τελευταίες εβδομάδες, οι ενεργειακές συμφωνίες – από τις γεωτρήσεις στο Ιόνιο μέχρι τον «κάθετο διάδρομο» LNG και την ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ – έδωσαν στην κυβέρνηση έναν απροσδόκητα ισχυρό δημοσκοπικό «μπόνους». Η ΝΔ κινείται γύρω στο 31% στην εκτίμηση ψήφου, πάνω από την ευρωκάλπη, με την κοινή γνώμη να βλέπει την Ελλάδα ως αναβαθμισμένο ενεργειακό παίκτη και να επιβραβεύει τον πρωθυπουργό στο δίλημμα «σταθερότητα ή πολιτική αλλαγή».
Αυτό το θετικό μομέντουμ είναι ακριβώς που φοβούνται στο Μέγαρο Μαξίμου ότι μπορεί να χαθεί σε μια θάλασσα από εικόνες: τρακτέρ στη Νίκαια, ουρές στα Μάλγαρα, μπλόκα στον Ε65, κλειστά σύνορα στους Ευζώνους. Η «ραχοκοκαλιά» του οδικού δικτύου κόβεται σε τρία κομβικά σημεία, με τους αγρότες να δηλώνουν αποφασισμένοι για κινητοποιήσεις διαρκείας.
Οι βουλευτές της περιφέρειας είχαν προειδοποιήσει
Πίσω από τις κάμερες, αυτό που κυριαρχεί είναι ο εκνευρισμός των βουλευτών της περιφέρειας. Είχαν σηκώσει από νωρίς κόκκινες σημαίες για το αγροτικό: καθυστερήσεις στις πληρωμές του ΟΠΕΚΕΠΕ, θολή εικόνα για τους αποκλεισμένους δικαιούχους, φόβος ότι το σκάνδαλο με τις «μαϊμού» επιδοτήσεις θα τιμωρήσει πολιτικά και τους πραγματικούς παραγωγούς.
Στις κατ’ ιδίαν συζητήσεις με το Μαξίμου, βουλευτές από Θεσσαλία, Κεντρική και Ανατολική Μακεδονία, τη Θράκη αλλά και τη Δυτική Ελλάδα είχαν προειδοποιήσει: «Αν δεν καθαρίσει η εικόνα μέχρι τον Δεκέμβριο, δεν θα μιλάμε για απλές διαμαρτυρίες, αλλά για Χριστούγεννα στα μπλόκα». Το σύνθημα αυτό σήμερα επαναλαμβάνεται δημόσια από τους αγρότες, που δηλώνουν ότι θα μείνουν στον δρόμο όσο χρειαστεί.
Η δαμόκλειος σπάθη της Κομισιόν και ο πολιτικός λογαριασμός
Το πρόβλημα για την κυβέρνηση είναι διπλό. Από τη μία πλευρά, δεν έχει την «ευχέρεια» παλαιότερων εποχών να λύσει πολιτικά το θέμα με μια οριζόντια ρύθμιση. Το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ έχει αγριέψει την Κομισιόν η οποία παρακολουθεί στενά, έχει ζητήσει απόλυτη διαφάνεια στις πληρωμές και έχει βάλει ξεκάθαρη κόκκινη γραμμή: τέλος στις επιδοτήσεις χωρίς πραγματική παραγωγή.
Αυτό σημαίνει ότι ένα κομμάτι των μέχρι χθες «δικαιούχων» θα μείνει οριστικά εκτός συστήματος – και μαζί με τους «μαϊμού» θα νιώσουν ότι αδικούνται και κάποιοι που είχαν μάθει να λειτουργούν σε ένα γκρίζο τοπίο. Παράλληλα, περίπου 44.000 αγρότες μένουν εκτός πληρωμών λόγω μη επιλέξιμων αγροτεμαχίων ή ασυμφωνιών τίτλων, στοιχείο που τροφοδοτεί την αίσθηση «ξεκληρίσματος» στην ύπαιθρο.
Από την άλλη, το πολιτικό μήνυμα που προσπαθεί να περάσει η κυβέρνηση – ότι «αυτή η κυβέρνηση δίνει περισσότερα χρήματα στους αγρότες από τις προηγούμενες» και ότι μέχρι το τέλος Δεκεμβρίου θα έχει καταβληθεί πλήρως η βασική ενίσχυση – χάνεται πίσω από τα πλάνα με ΜΑΤ, χημικά και συλληφθέντες στη Νίκαια. Εκεί η αντιπολίτευση βρίσκει έδαφος για να μιλήσει για «αστυνομική βία» και «αγρότες με άδεια βιβλιάρια».
Ο φόβος να «καεί» το θετικό αφήγημα
Στο Μαξίμου γνωρίζουν ότι η σύγκρουση με την εικόνα του «τίμιου αγρότη» είναι επικοινωνιακά χαμένη παρτίδα. Κανένα επιχείρημα περί «εκκαθάρισης» του συστήματος, καμία τεχνική εξήγηση για το ποσοστό 40% της πρώτης δόσης σε σύγκριση με το 70% του ευρωπαϊκού μέσου όρου δεν χωράει στο πλάνο ενός οδοφράγματος με τρακτέρ και ελληνικές σημαίες.
Εδώ κρύβεται και ο μεγαλύτερος κίνδυνος: η κυβέρνηση έχει επενδύσει σε ένα αφήγημα «στρατηγικών κερδών» – ενεργειακές συμφωνίες, αναβαθμίσεις από οίκους αξιολόγησης, προϋπολογισμός με στοχευμένες παροχές για μισθωτούς, συνταξιούχους και μεσαία τάξη. Αν όμως η δημόσια συζήτηση τις επόμενες εβδομάδες μονοπωληθεί από αποκλεισμούς δρόμων, αγροτοδικεία και σκληρές εικόνες από τα μπλόκα, το θετικό αποτύπωμα κινδυνεύει να εξαϋλωθεί.
Ήδη στις τελευταίες μετρήσεις, ενώ οι ενεργειακές συμφωνίες αξιολογούνται με σαφή πλειοψηφία θετικά, παραμένει εξαιρετικά υψηλό το ποσοστό εκείνων που βλέπουν συνολικά την κυβέρνηση με καχυποψία. Αν το αγροτικό μετατραπεί σε σύμβολο «αδικίας» απέναντι στην περιφέρεια, το ρήγμα μπορεί να ανοίξει ακριβώς σε αυτό το κοινό που σήμερα δίνει στην ΝΔ τη διαφορά ασφαλείας από την αντιπολίτευση.
Το αντίβαρο των συλλογικών συμβάσεων και το «ευρωπαϊκό χαρτί» Κεραμέως
Σε αυτό το περιβάλλον, ο πρωθυπουργός επιχειρεί σήμερα στο μέγαρο Μαξίμου να αξιοποιήσει ένα διαφορετικό, θεσμικό «όπλο»: την ιστορική Κοινωνική Συμφωνία για τις Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας, παρουσία εκπροσώπων εργοδοτών και εργαζομένων, με την υπουργό Εργασίας Νίκη Κεραμέως σε πρωταγωνιστικό ρόλο.
Η κίνηση δεν είναι τυχαία. Μόλις χθες, στις Βρυξέλλες, η Κεραμέως δέχθηκε δημόσια συγχαρητήρια από την Επίτροπο Εργασίας και Αντιπρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Roxana Minzatu, η οποία χαρακτήρισε την Ελλάδα «πηγή έμπνευσης» για τον κοινωνικό διάλογο σε ολόκληρη την Ευρώπη. Το μήνυμα των Βρυξελλών ήταν ότι μια χώρα που δεν ανήκει στο «σκανδιναβικό μοντέλο» και που είχε ιστορικές δυσκολίες να φέρει στο ίδιο τραπέζι κυβέρνηση και κοινωνικούς εταίρους, καταφέρνει πλέον να υπογράφει μια εθνική κοινωνική συμφωνία με όλους τους εκπροσώπους εργαζομένων και εργοδοτών.
Όλα αυτά δίνουν στο Μαξίμου ένα αφήγημα «θεσμικής σοβαρότητας» και ευρωπαϊκής αναγνώρισης.
Στο κυβερνητικό σχέδιο, αυτή η εικόνα – μια Ελλάδα που γίνεται case study στις Βρυξέλλες για τον κοινωνικό διάλογο – επιχειρείται να λειτουργήσει ως αντίβαρο στις σκληρές εικόνες των μπλόκων: μια κυβέρνηση που, από τη μία, εκκαθαρίζει τον ΟΠΕΚΕΠΕ και βάζει τάξη στις αγροτικές ενισχύσεις και, από την άλλη, πρωταγωνιστεί στην Ευρώπη σε ζητήματα εργασιακών δικαιωμάτων και συλλογικών συμβάσεων.
Το διακύβευμα για τη Νέα Δημοκρατία
Για το κυβερνητικό στρατόπεδο πάντως πέρα από το θετικό κλίμα που θα δημιουργηθεί σήμερα στο Μαξίμου για τα εργασιακά, το στοίχημα των επόμενων εβδομάδων δεν είναι μόνο τεχνικό – να καταβληθούν στην ώρα τους οι ενισχύσεις, να κλείσουν τα κενά του συστήματος – αλλά βαθιά πολιτικό. Πρέπει να αποδειχθεί στην πράξη ότι η «μεταρρύθμιση του ΟΠΕΚΕΠΕ» δεν είναι απλώς ένα σχέδιο εξυγίανσης που τιμωρεί τους λίγους επιτήδειους, αλλά μια αλλαγή που θα αφήσει μετρήσιμο, ορατό κέρδος στην τσέπη του πραγματικού αγρότη.
Αν αυτό συμβεί γρήγορα, η κυβέρνηση μπορεί να διασώσει μεγάλο μέρος του δημοσκοπικού οφέλους από τις ενεργειακές συμφωνίες και τον προϋπολογισμό, παρουσιάζοντας το αγροτικό όχι ως κρίση, αλλά ως δύσκολη φάση μιας μετάβασης σε πιο δίκαιο σύστημα. Αν όμως τα μπλόκα φουντώσουν και διαρκέσουν , η Ελλάδα συνεχίσει να «κόβεται» στα δύο και η εικόνα των γιορτών είναι τρακτέρ αντί για βιτρίνες, τότε η Νέα Δημοκρατία θα βρεθεί αντιμέτωπη με τον πρώτο σοβαρό ανασχηματισμό του πολιτικού κλίματος μετά την «ανάσα» των ενεργειακών deals.
Σε αυτή την περίπτωση, το ερώτημα δεν θα είναι πια πόσο κερδίζει η κυβέρνηση από τα γεωπολιτικά της ανοίγματα, αλλά πόσα κινδυνεύει να χάσει από έναν παραδοσιακό, αλλά πάντα εκρηκτικό πρωταγωνιστή της ελληνικής πολιτικής σκηνής: τον αγρότη του μπλόκου.
Διαβάστε επίσης:
Το χαρτί της σταθερότητας «παίζει» και… εκτός ο Μητσοτάκης – Επιμένει για εκλογές το 2027
Αιχμές Δούκα: «Κάποιοι δεν θέλουν να τελειώσει η ανάπλαση στη Βασιλίσσης Όλγας»
Έφη Αχτσιόγλου: Πώς μειώσαμε 26 μονάδες την αδήλωτη εργασία – Διάλεξη στο Queen Mary του Λονδίνου
