10 Σεπτεμβρίου: Παγκόσμια Ημέρα για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας – Το μήνυμα της ΚΛΙΜΑΚΑΣ
Με σύνθημα «Μαζί στην Ευθύνη, Μαζί στη Δράση – Ώρα να αλλάξουμε το αφήγημα για την Αυτοκτονία», το Κέντρο για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας της ΚΛΙΜΑΚΑ, οργανώνει και φέτος δράσεις με αφορμή την 10η Σεπτεμβρίου, παγκόσμια ημέρα για την ευαισθητοποίηση και την αντιμετώπιση του προβλήματος.
Όπως αναφέρει η Κλίμακα «στις 10 Σεπτεμβρίου, η Παγκόσμια Ημέρα Πρόληψης της Αυτοκτονίας μας καλεί να ενώσουμε τις φωνές μας σε όλο τον κόσμο – από τις μικρές κοινότητες μέχρι τις μεγάλες πόλεις – για να στείλουμε ένα μήνυμα αλληλεγγύης, μνήμης και ελπίδας. Είναι η ημέρα που θυμόμαστε τις ζωές που χάθηκαν, στηρίζουμε όσους θρηνούν και ενισχύουμε τις σχέσεις μέσα στις κοινωνίες μας, γιατί η πρόληψη της αυτοκτονίας αφορά όλους μας».
Και σημειώνει:
«Το θέμα για τα έτη 2024–2026, «Αλλάζοντας το Αφήγημα», δεν είναι απλώς ένα σύνθημα. Είναι μια πρόσκληση σε δράση: να ανοίξουμε διάλογο χωρίς φόβο, να ξεπεράσουμε το στίγμα, να ενδυναμώσουμε την ευαισθητοποίηση και να δημιουργήσουμε κοινότητες που στηρίζουν πραγματικά.
Το Κέντρο για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας της ΚΛΙΜΑΚΑ, με πολυετή εμπειρία και επιστημονική αριστεία στον χώρο της ψυχικής υγείας, καλεί θεσμικούς φορείς, επαγγελματίες και ολόκληρη την κοινωνία να συμμετάσχουν σε αυτή την πρωτοβουλία – μια πρωτοβουλία που υπερβαίνει τα λόγια και γίνεται ουσιαστική πράξη».
Αυτοκτονία: Ένα Επίμονο Ζήτημα Δημόσιας Υγείας
Η αυτοκτονία παραμένει η μοναδική ψυχιατρική κατάσταση που καταλήγει σε θάνατο, με περίπου 500 καταγεγραμμένους θανάτους κάθε χρόνο στην Ελλάδα. Κάθε μία από αυτές τις τραγικές απώλειες αφήνει πίσω της περισσότερους από 5.000 ανθρώπους που βιώνουν πένθος και πόνο. Παρά τα επίσημα στοιχεία, η πραγματική διάσταση του φαινομένου είναι μεγαλύτερη: πολλές αυτοκτονίες δεν καταγράφονται, ενώ οι μη θανατηφόρες απόπειρες υπολογίζεται ότι είναι έως και 25 φορές περισσότερες από τα καταγεγραμμένα περιστατικά.
Αυτοκτονία στην Ελλάδα: Η Πραγματικότητα μέσα από τα Στοιχεία
«Η υποκαταγραφή δεν είναι στατιστικό λάθος. Είναι ανθρώπινες ζωές που σβήνονται δύο φορές!».
Η αυτοκτονικότητα στην Ελλάδα παραμένει ένα θέμα που συχνά υποεκτιμάται. Τα διαθέσιμα στοιχεία υποδεικνύουν ότι πολλά περιστατικά δεν καταγράφονται, με αποτέλεσμα η πραγματική διάσταση του προβλήματος να παραμένει ασαφής. Η έλλειψη ολοκληρωμένων δεδομένων δυσχεραίνει την κατανόηση των αιτιών και των τάσεων, καθιστώντας επιτακτική την ανάγκη για στοχευμένη δράση και πιο ακριβή καταγραφή.
Η αυτοκτονία δεν είναι ένα μοιραίο γεγονός.
Το 95% των αυτοκτονιών θα μπορούσε να έχει προληφθεί.
Αλλάζοντας το Παγκόσμιο Αφήγημα για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας
Η ΚΛΙΜΑΚΑ δεν περιορίζεται στη συμμετοχή στα διεθνή δίκτυα – πρωτοστατεί στη διαμόρφωση νέων κατευθύνσεων και στρατηγικών για την πρόληψη της αυτοκτονίας. Ως Εθνικός Αντιπρόσωπος στη Διεθνή Ένωση για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας και μέσα από τη συνεργασία με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, συμβάλλουμε ενεργά στη χάραξη πολιτικών που καθορίζουν το μέλλον της πρόληψης σε παγκόσμιο επίπεδο.
Οι διεθνείς στρατηγικές για την πρόληψη της αυτοκτονίας, παρά τις καλές τους προθέσεις, δεν κατάφεραν μέχρι σήμερα να μειώσουν ουσιαστικά τις απώλειες. Η συνεχής εφαρμογή πολιτικών που αναπαράγουν τα ίδια αποσπασματικά μέτρα, χωρίς να αγγίζουν σε βάθος τις αιτίες, οδηγεί σε περιορισμένα αποτελέσματα. Είναι καιρός να αναθεωρήσουμε το αφήγημα και να επαναπροσδιορίσουμε τις προτεραιότητες.
Η ΚΛΙΜΑΚΑ διεκδικεί ενεργό ρόλο σε αυτή τη μετατόπιση. Δεν περιοριζόμαστε σε ρόλο παρατηρητή, αλλά χαράσσουμε νέες κατευθύνσεις, φέρνοντας στο προσκήνιο την ψυχιατρική ακριβείας. Η προσέγγιση αυτή αξιοποιεί εργαλεία όπως η γενετική συμβουλευτική, ο προσυμπτωματικός έλεγχος και τα επιγενετικά θεραπευτικά πλάνα, ενσωματώνοντας την πρόοδο της επιστήμης με τρόπο που μπορεί να ενισχύσει ουσιαστικά την πρόληψη.
Στην πράξη, αυτό περιλαμβάνει πιλοτικά προγράμματα σε γενικά νοσοκομεία για πρώιμη αναγνώριση ατόμων υψηλού κινδύνου, συνεργασίες με διεθνή ερευνητικά δίκτυα για την ανάπτυξη βιοδεικτών ψυχικής υγείας και εξατομικευμένα θεραπευτικά πλάνα που ενσωματώνουν επιγενετικές στρατηγικές. Πρόκειται για εργαλεία που εντοπίζουν την ευαλωτότητα πριν εκδηλωθεί, επιτρέπουν στοχευμένες παρεμβάσεις και υποστηρίζουν εξατομικευμένες θεραπευτικές προσεγγίσεις.
Η ψυχιατρική ακριβείας αποτελεί τη νέα αναγκαία προσέγγιση στην πρόληψη: μια στρατηγική που επενδύει στην πρόβλεψη, την έγκαιρη δράση και τη μακροπρόθεσμη ανθεκτικότητα. Συμβάλλει στην ενσωμάτωση των σύγχρονων διεθνών επιστημονικών στρατηγικών στην καθημερινή πρακτική και ταυτόχρονα προωθεί τη συνεχή αναθεώρηση όσων μέτρων δεν έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικά.
Η πρόληψη της αυτοκτονίας απαιτεί συλλογική τόλμη, επιστημονική καινοτομία και συντονισμένη δράση σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Η ΚΛΙΜΑΚΑ πρωτοστατεί σε αυτή τη μετάβαση, ενισχύοντας την εφαρμογή στρατηγικών που μεταφράζονται σε απτά αποτελέσματα και μετρήσιμη μείωση των αυτοκτονιών.
Σύγχρονες Παρεμβάσεις για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας: Εξατομίκευση και Επιγενετική Υποστήριξη
Το Κέντρο για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας της ΚΛΙΜΑΚΑ πρωτοστατεί στη σύγχρονη προσέγγιση της πρόληψης αυτοκτονίας, αξιοποιώντας τις τελευταίες εξελίξεις στις νευροεπιστήμες, την επιγενετική και την ψυχιατρική ακριβείας. Οι παρεμβάσεις μας είναι σχεδιασμένες ώστε να αναγνωρίζουν τις μοναδικές ανάγκες κάθε ατόμου, να εντοπίζουν πιθανές ψυχικές ευαλωτότητες και να προλαμβάνουν κρίσεις πριν αυτές κλιμακωθούν.
- Προσυμπτωματικός Έλεγχος και Επιγενετικά Θεραπευτικά Πλάνα
Ο προσυμπτωματικός έλεγχος αποτελεί το πρώτο βήμα για την έγκαιρη παρέμβαση. Μέσω της αξιολόγησης γενετικών και επιγενετικών παραγόντων, μπορούμε να ανιχνεύσουμε προδιαθέσεις σε ψυχικές διαταραχές και να διαμορφώσουμε εξατομικευμένα θεραπευτικά πλάνα που δρουν προληπτικά. Η χρήση επιγενετικών δεδομένων επιτρέπει την καλύτερη κατανόηση των παραγόντων που ενεργοποιούν ή μειώνουν την ψυχική ευαλωτότητα, προσφέροντας τη δυνατότητα να προσαρμοστεί η θεραπεία στον μοναδικό βιολογικό και περιβαλλοντικό χάρτη του κάθε ατόμου, αλλάζοντας το γονιδίωμα και κατά συνέπεια την εξέλιξη της ζωή του ατόμου.
- Παρέμβαση σε Κρίσεις: Άμεση και Υπεύθυνη Υποστήριξη
Η έγκαιρη παρέμβαση παραμένει καθοριστική για τη σωτηρία ζωών. Το Κέντρο παρέχει 24ωρη υποστήριξη μέσω της Γραμμής Παρέμβασης 1018, με εφαρμογή επιστημονικά τεκμηριωμένων προσεγγίσεων που διασφαλίζουν ασφάλεια και άμεση στήριξη. Κάθε παρέμβαση σχεδιάζεται ώστε να δημιουργεί έναν ασφαλή χώρο, ενισχύοντας την ψυχική ανθεκτικότητα και παρέχοντας επιλογές που μειώνουν τον κίνδυνο αυτοκαταστροφικών συμπεριφορών.
- Γενετική Συμβουλευτική και Οικογενειακή Πρόληψη
Η πρόληψη ξεκινά από το σπίτι. Μέσα από προγράμματα γενετικής συμβουλευτικής, νέα ζευγάρια μπορούν να κατανοήσουν τις ψυχικές προδιαθέσεις που μπορεί να κληρονομήσουν τα παιδιά τους και να αναπτύξουν στρατηγικές που μειώνουν τον κίνδυνο εμφάνισης ψυχικών διαταραχών. Ταυτόχρονα, παρέχεται υποστήριξη για την ανάπτυξη υγιεινών συνηθειών, στρατηγικών διαχείρισης άγχους και ψυχοεκπαίδευσης, ενισχύοντας ένα οικογενειακό περιβάλλον ψυχικής υγείας.
- Κατανόηση του Εσωτερικού Εαυτού και Προγράμματα Αυτογνωσίας
Η ενσυνείδηση και η αναγνώριση των εσωτερικών αναγκών και ευαισθησιών του ατόμου είναι κλειδί για την πρόληψη κρίσεων. Μέσα από προγράμματα αυτογνωσίας και ψυχοεκπαιδευτικά εργαστήρια, οι συμμετέχοντες μαθαίνουν να αναγνωρίζουν πρόδρομα σημάδια ψυχικής δυσφορίας και να αναπτύσσουν δεξιότητες ενίσχυσης της ανθεκτικότητας, μειώνοντας έτσι την πιθανότητα αυτοκαταστροφικής συμπεριφοράς.
Καινοτόμες Τεχνολογίες και Ψυχιατρική Ακριβείας
Η ΚΛΙΜΑΚΑ εφαρμόζει σύγχρονες τεχνολογικές λύσεις, όπως:
- Διακρανιακός Μαγνητικός Ερεθισμός (rTMS) για βελτίωση θεραπευτικών αποτελεσμάτων σε άτομα με σοβαρή ψυχική δυσφορία.
- Φαρμακογενετική για εξατομικευμένη φαρμακευτική θεραπεία με βάση το γονιδιακό προφίλ.
- Πλατφόρμα Τεχνητής Νοημοσύνης (AI) που παρέχει επιστημονικά τεκμηριωμένες απαντήσεις και εξατομικευμένες προτάσεις παρέμβασης.
- Προγράμματα Εικονικής Πραγματικότητας (VR) για προσομοίωση κρίσιμων ψυχικών καταστάσεων, ενισχύοντας ενσυναίσθηση και πρόληψη.
- Ηλεκτρονικό και τηλεφωνικό follow-up για συνεχή παρακολούθηση και υποστήριξη ασθενών.
- Ψυχολογική Αυτοψία και Παρατηρητήριο Αυτοκτονιών
Η μέθοδος της ψυχολογικής αυτοψίας επιτρέπει την εις βάθος κατανόηση των κοινωνικών, ψυχολογικών και βιολογικών παραμέτρων που οδηγούν σε αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές. Παράλληλα, το Παρατηρητήριο Αυτοκτονιών καταγράφει σε πραγματικό χρόνο τα δεδομένα για τις αυτοκτονίες στην Ελλάδα, προσφέροντας κρίσιμη επιστημονική βάση για την ανάπτυξη πολιτικών πρόληψης και εξατομικευμένων παρεμβάσεων.
- Πρώτο Πιλοτικό Πρόγραμμα “Αντι-Αυτοκτονικής Ασπίδας”
Σε συνεργασία με το ΓΝΑ «ΛΑΪΚΟ», η ΚΛΙΜΑΚΑ υλοποιεί το πρώτο πιλοτικό πρόγραμμα “Αντι-Αυτοκτονικής Ασπίδας”, στοχεύοντας στην άμεση αναγνώριση και υποστήριξη ατόμων σε κρίση μέσα από ολιστικές, εξατομικευμένες δράσεις, συνδυάζοντας επιγενετικά δεδομένα, κλινική εκτίμηση, τεχνολογικά εργαλεία πρόληψης και στοχευμένες κτιριακές και περιβαλλοντικές παρεμβάσεις.
Το πρόγραμμα αυτό αποτελεί πρότυπο καινοτομίας για την Ελλάδα, προωθώντας την προστασία της ζωής και την έγκαιρη υποστήριξη, ξεχωρίζοντας από διεθνείς πρακτικές, αφού τοποθετεί το υποστηρικτικό δίκτυο τους ασθενούς (συγγενείς, οικείους, φίλους) στο επίκεντρο της παρέμβασης καθ’ όλη τη διάρκεια, από την έναρξη, κατά τη θεραπεία και φυσικά μετά το εξιτήριο από το νοσοκομείο.
Μήνυμα Στήριξης και Ανθεκτικότητας
Η αυτοκτονία δεν είναι απλά ένα τραγικό γεγονός· είναι μια σιωπηλή κρίση που αγγίζει όλους μας – οικογένειες, φίλους, συναδέλφους, γείτονες, κοινότητες. Κι όμως, μέσα σε αυτή τη σιωπή κρύβεται η δυνατότητα αλλαγής.
Ως επαγγελματίες ψυχικής υγείας, ξέρουμε ότι η πρόληψη δεν συμβαίνει με λόγια μόνο. Είναι πράξη. Είναι προσοχή που σταματά πριν η μοναξιά γίνει απελπισία, είναι παρουσία που φωτίζει τον αθέατο πόνο, είναι θάρρος να μιλήσουμε εκεί που το στίγμα προσπαθεί να σιωπήσει.
Κάθε στιγμή μετράει. Κάθε πραγματική συζήτηση, κάθε ερώτηση που δείχνει ότι νοιάζεσαι, μπορεί να ανατρέψει μια κρίση. Η δύναμη δεν βρίσκεται μόνο σε μεγάλες εκστρατείες· βρίσκεται σε κάθε ανθρώπινη στιγμή προσοχής, σε κάθε πράξη που λέει: «Δεν είσαι μόνος».
Σήμερα, στην Παγκόσμια Ημέρα για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας, υπενθυμίζουμε ότι η προστασία της ζωής είναι συλλογική, ενεργή και αδιαπραγμάτευτη.
Μαζί μπορούμε να σπάσουμε τα ταμπού, να φέρουμε φως εκεί που κυριαρχεί το σκοτάδι και να δώσουμε ελπίδα σε όσους τη χρειάζονται πιο πολύ.
Η ελπίδα είναι πράξη – και σήμερα, η δική μας δράση μπορεί να σώσει μια ζωή.
Διαβάστε επίσης:
Μεσολόγγι: «Καρφώθηκε» με το ΙΧ στα ΕΛΤΑ και… εξαφανίστηκε (photos)
Καμίνια: Προφυλακιστέος ο 17χρονος που άρπαξε το βρέφος
Τέμπη: Στον εφέτη ανακριτή το πόρισμα για την πυρασφάλεια της μοιραίας αμαξοστοιχίας
