Άνοιξαν όλα τα θέματα στη Μεσόγειο – Υπάρχουν δυνατότητες και «έξω από το κουτί»
Ανοίξανε όλα τα θέματα που ενδιαφέρουν τη χώρα μας στην περιοχή της Μεσογείου και ο υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης αναλαμβάνει πρωτοβουλίες και πραγματοποιεί αποστολές για να εξασφαλιστούν τα ελληνικά συμφέροντα. Στο υπουργείο Εξωτερικών το σύνολο των υπαλλήλων εργάζεται επιμόνως προετοιμάζοντας τους απαραίτητους φακέλους για την πολιτική ηγεσία.
Την περίοδο αυτή η Λιβύη προτάσσεται επειδή αποτελεί πρόβλημα παράνομων και παράτυπων ροών μεταναστών και προσφύγων. Ακολουθεί η Τουρκία με τις επεκτατικές και αναθεωρητικές τακτικές.
Η ευρωπαϊκή άμυνα, όποτε εκκινήσει η υλοποίησή της, δημιουργεί προϋποθέσεις συνεργασιών και με τρίτες χώρες, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγεται και η Τουρκία. Το Ηνωμένο Βασίλειο στηρίζει διπλωματικά και εξοπλιστικά την Τουρκία. Λονδίνο και Βερολίνο προχώρησαν σε συμφωνία πώλησης Eurofighters στην Άγκυρα, προσφέροντας οικονομική ανάσα στην αεροπορική βιομηχανία τους.
Η Άγκυρα ελπίζει ότι με τη συγκεκριμένη απόφαση παραμερίζει τον ευρωπαϊκό αποκλεισμό και διευκολύνεται για συμμετοχή στην ευρωπαϊκή άμυνα.
Όσοι ανησυχούν για τη δομή του ενιαίου αμυντικού δόγματος, και ιδιαίτερα απόστρατοι αναλυτές που με μεγάλη ευκολία αναλύουν τη διεθνή διπλωματία, γνωρίζουν πολύ καλά ότι το ευρωπαϊκό αμυντικό δόγμα καλύπτει τις συνολικές αμυντικές ανάγκες και εξειδικεύεται υπό την κοινή αμυντική αντίληψη στις διαφορετικές περιοχές της Ένωσης, προσαρμοσμένο στις ιδιαίτερες συνθήκες κάθε περιοχής, όπως συμβαίνει και με τον εθνικό αμυντικό σχεδιασμό, που διαφοροποιείται προσαρμοσμένος στις ειδικές αμυντικές απαιτήσεις των περιοχών της χώρας.
Οι… «μωρές παρθένες»
Στο σχήμα της Ευρωπαϊκής Στρατηγικής, Πολιτικής, Οικονομικής και Άμυνας, συμμετέχουν τα κράτη της Ε.Ε., του ΝΑΤΟ και προσκαλούνται υπό προϋποθέσεις τρίτες χώρες, ώστε να διαμορφωθούν ισχυρότερα σχήματα απαραίτητα για τη διεθνή συζήτηση, την οποία ακόμη ορίζουν, παρά τις διαφορετικές δυνατότητές τους, ΗΠΑ, Κίνα και Ρωσία.
Ηγεσίες που αδυνατούν να αντιληφθούν τη διεθνή κινητικότητα θα συνεχίσουν να ταλαιπωρούνται από στερεότυπα και αγκυλώσεις με αποτέλεσμα να προσέλθουν με καθυστέρηση στο τραπέζι των διεθνών εξελίξεων ως «οι μωρές παρθένες» της παραβολής. Η Ελλάδα και η Ε.Ε. οφείλουν να υποστηρίξουν την πρόταση του Προέδρου της Γαλλίας για το Παλαιστινιακό, επειδή διατηρεί την Ε.Ε. παρούσα στη Μέση Ανατολή και κυρίως επειδή προέρχεται από τη συνεργασία Γαλλίας – Σαουδικής Αραβίας.
Σε αντίθεση με όσα υποστηρίζονται δημοσίως, η Ελλάδα αναπτύσσει διπλωματικές δράσεις. Παρά τις διαφορετικές ιδεολογικές προσεγγίσεις των εκάστοτε κυβερνήσεων, η χώρα ξεπερνά εμπόδια και στερεότυπα. Η πολιτική – και όχι μόνο διπλωματική – μνήμη επιτρέπει να ενθυμούμεθα ότι κινητικότητα υπήρξε αμέσως μετά τη μεταπολίτευση με αποτέλεσμα
● την ένταξη της χώρας στην ΕΟΚ,
● την επιστροφή στο ΝΑΤΟ,
● την ανάπτυξη σχέσεων με βαλκανικές χώρες, με τις οποίες μας χώριζε χάσμα ιδεολογικού και γεωστρατηγικού προσανατολισμού,
● την αποκατάσταση πλήρων διπλωματικών σχέσεων με το Ισραήλ,
● τη συνεχιζόμενη αναβάθμιση των σχέσεων με τις αραβικές χώρες,
● την ένταξη της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Ε.Ε.,
● τη συνεχή προσπάθεια αποκλιμάκωσης των σχέσεων με την Τουρκία.
Κινητικότητα με την Τουρκία
Οι κύκλοι συνομιλίων με την Τουρκία, με κορυφαίες στιγμές συνεννόησης και μηδενικό επίπεδο αμοιβαίας εμπιστοσύνης, μαρτυρούν κινητικότητα και όχι ακινησία. Τα αποτελέσματα δεν ήταν πάντοτε τα επιδιωκόμενα, αλλά η πολιτική δραστηριότητα ποτέ δεν εγγυάται μόνο επιτυχίες.
Η στρατηγική χαράσσεται από ανθρώπους με πλεονεκτήματα και αδυναμίες. Με την πολιτική συμπεριφορά του ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών δείχνει ότι γνωρίζει τις κακοτοπιές της διπλωματίας, χωρίς να μπορεί πάντοτε να τις αποτρέψει.
Η σύντομη διπλωματική αναδρομή βοηθά να δεχθούμε ότι δεν δικαιούμεθα εύκολα να παραμερίζουμε όλα όσα με επένδυση πολιτικού και διπλωματικού κεφαλαίου επιτυγχάνουμε δημιουργώντας το ισχυρό οπλοστάσιο της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής.
Αξιοποιώντας τις διαχρονικές επιτυχίες του πολιτικού συστήματός μας δεν παραβλέπουμε αδυναμίες και αστοχίες που προκύπτουν αποκλειστικά από επιλογές μας και όχι από τις επιδιώξεις τρίτων. Θα ήταν πολύ σημαντικό για τις εθνικές μας προτεραιότητες να συνεχιστεί κατά προτεραιότητα το δημιουργικό έργο ξεπερνώντας την εμμονή με την Τουρκία.
Πολιτικό και διπλωματικό εγκεφαλικό
Οι γείτονές μας, όπως και εμείς, αναζητούν τη διεθνή τους θέση. Η Άγκυρα θεωρεί ότι δικαιούται να συγκαταλέγεται μεταξύ των επτά ισχυρών του κόσμου. Απαιτείται από την πλευρά μας η επαγγελματική ανάλυση της τουρκικής άποψης, επειδή ως σύμμαχος και μελλοντικός Ευρωπαίος εταίρος (;) καταστρατηγεί κάθε δέσμευση απέναντι στην Ε.Ε., στο ΝΑΤΟ, στον ΟΗΕ, στην Κύπρο, στην Αίγυπτο, στις χώρες του Κόλπου, στο Ισραήλ, ακόμη στο Ιράν και στη Ρωσία.
Στη συνεχιζόμενη ένταση και τις τουρκικές προκλήσεις θα άξιζε να προταχθεί μεθοδικά, όχι αιφνιδιαστικά, ευρύτερη πρόταση που ξεφεύγει από το αναμενόμενο και στηρίζει την ανάπτυξη της ευρωατλαντικής γεωστρατηγικής στόχευσης.
Κάθε διπλωμάτης συμμετέχει σε ενδιαφέρουσες διπλωματικές αποστολές και συναντήσεις. Σε μία συνάντηση, ο τότε αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών Θόδωρος Πάγκαλος ρώτησε τον Ευρωπαίο επίτροπο για θέματα Μεσογείου Άμπελ Ματούτες τι θα συμβεί αν η Ελλάδα μέσα στο εξελισσόμενο Συμβούλιο Υπουργών ανακοινώσει άμεση άρση του βέτο που εφάρμοζε έναντι της Τουρκίας. Ο επίτροπος αντέδρασε επισημαίνοντας ότι μία τόσο επιθυμητή πολιτική κίνηση, αν ανακοινωθεί άμεσα, θα προκαλέσει πολιτικό και διπλωματικό εγκεφαλικό.
Η ίδια ακριβώς απάντηση εισπράχθηκε και σε συνομιλίες με καθηγητές στο Tufts University, δίπλα στους οποίους μαθήτευσαν πολιτικοί, πρωθυπουργοί της χώρας και παρουσίασαν τις μεταπτυχιακές τους εργασίες.
Οι θετικές πλευρές των Eurofighters
Με την πρόνοια που επιβάλλει η διεθνής πρακτική ο Έλληνας πρωθυπουργός και ο Πρόεδρος της Τουρκίας δεσμεύτηκαν πολιτικά στο Βίλνιους και περιέλαβαν στη Διακήρυξη των Αθηνών τον τρόπο που εξελίσσεται η πολυδιάστατη σχέση των δύο χωρών, ώστε να μη δημιουργηθεί το διπλωματικό εγκεφαλικό που θα μπορούσε να προκληθεί από βεβιασμένες διπλωματικές κινήσεις.
Οι εισηγήσεις διπλωματικών κινήσεων προς τον υπουργό Εξωτερικών επιβάλλεται να προβάλλουν και εναλλακτικές προσεγγίσεις που αναδεικνύουν τις θετικές πλευρές της αγοράς των Eurofighters από την Τουρκία.
Ξεπερνώντας την αρνητική τοποθέτηση και την τιμωρητική απαίτηση που συνήθως προβάλλεται από το υπουργείο Άμυνας και τους απόστρατους αναλυτές, αξίζει να προταχθεί η σημασία της κίνησης για το ΝΑΤΟ, την κοινή εκπαίδευση των ΝΑΤΟϊκών δυνάμεων, αλλά και η αιρεσιμότητα από κατάχρηση του συμβατικού πλαισίου, το οποίο πρέπει να απασχολήσει σε όλη του τη διάσταση και την Ε.Ε.
Σε ανύποπτο χρόνο σημειωνόταν με βεβαιότητα από το «Ποντίκι» ότι θα προχωρήσει η πώληση των Eurofighters, επειδή η παραγγελία προερχόταν από ΝΑΤΟϊκό σύμμαχο για τον αμυντικό του εκσυγχρονισμό που ωφελεί και το ΝΑΤΟ.
Μαζί με την πλειοψηφία της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας, που θεωρεί την Τουρκία γεωστρατηγικά σημαντική, και η Ελλάδα θα μπορούσε να αξιολογήσει θετικά την αγορά των συγκεκριμένων αεροσκαφών επικεντρώνοντας στις ανάγκες κοινής εκπαίδευσης και αποτελεσματικότητας των ΝΑΤΟϊκών επιχειρήσεων.
Νέα προοπτική για την ευρωπαϊκή άμυνα
Επίσης η Ελλάδα, ως μέλος της Ε.Ε., «εκτιμώντας» την τουρκική συμβολή στην εξασφάλιση θέσεων εργασίας στην ευρωπαϊκή αεροδιαστημική βιομηχανία και στις σχετικές συνεργασίες, αξίζει να αναβαθμίσει άμεσα τη συμμετοχή της στην παραγωγή ευρωπαϊκών οπλικών συστημάτων, όπως ήδη ανακοίνωσαν ο πρωθυπουργός και ο υπουργός Εξωτερικών αξιοποιώντας και το χρηματοδοτικό εργαλείο SAFE.
Αξιοποίηση της Διακήρυξης των Αθηνών δεν σημαίνει υποχώρηση ή συμβιβασμό, όπως εξήγησε στην πρόσφατη συνέντευξή του σε έγκριτη εφημερίδα ο κ. Γεραπετρίτης. Εφαρμογή «απρόσμενης» αλλά καλά θεμελιωμένης διπλωματίας υπηρετεί τον συνολικό σχεδιασμό ανάδειξης εθνικών και κοινών ευρωατλαντικών συμφερόντων.
Η κοινή στρατηγική του ΝΑΤΟ εξυπηρετεί όλους τους συμμάχους, μεταξύ των οποίων και τα κράτη – μέλη της Ε.Ε., διανοίγοντας νέα προοπτική για την ευρωπαϊκή άμυνα. Η σημασία της κυπριακής παρουσίας στον κοινό ευρωπαϊκό σχεδιασμό και η στενή στρατηγική συνεργασία με τις ΗΠΑ και χώρες του ΝΑΤΟ ενισχύεται και από σύνολο περιφερειακών στρατηγικών συνεργασιών.
Ο Ευρωπαϊκός Θαλάσσιος Σχεδιασμός
Το νέο περιβάλλον που διαμορφώνεται επαναφέρει και τη σημασία του Ευρωπαϊκού Θαλάσσιου Σχεδιασμού. Χωρίς να καταργούνται κυριαρχικά δικαιώματα των κρατών – μελών και χωρών που γειτνιάζουν με την ευρωπαϊκή «Γαλάζια Πατρίδα», η Ε.Ε. διά της Κύπρου εφάπτεται με πηγές και αγωγούς ενέργειας της Μέσης Ανατολής. Ο Κοινός Ευρωπαϊκός Χώρος πάντοτε αφορούσε ξηρά, θάλασσα, αέρα και Διάστημα.
Ορισμένοι εσφαλμένα εκτίμησαν ότι οι καθυστερημένες κινήσεις της Ε.Ε. δημιουργούσαν δικαιώματα σε τρίτους να απαλλοτριώσουν βιαίως τις περιοχές άσκησης δικαιωμάτων της Ε.Ε. και των κρατών – μελών. Στις Βρυξέλλες αποφασίστηκε ο Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός και όσοι καθυστέρησαν στην ανάδειξή του υπέστησαν τις συνέπειες του ευρωπαϊκού νομικού πλαισίου, του ευρωπαϊκού κεκτημένου, του οποίου την εφαρμογή με καθυστέρηση διαπιστώνει και η Τουρκία.
Στον Ενιαίο Ευρωπαϊκό Χώρο, αν κάποτε ενταχθεί η Τουρκία, δεν θα χρειάζεται να σπαταλά οικονομικά και διπλωματικά μέσα για οποιαδήποτε συμφέροντά της, επειδή όλα εντάσσονται στη συζήτηση που πραγματοποιείται στους ευρωπαϊκούς θεσμούς, με δέσμευση απέναντι στο Διεθνές Δίκαιο, το Δίκαιο των Μειονοτήτων και το Δίκαιο της Θάλασσας που έχει ενσωματωθεί στο ευρωπαϊκό κεκτημένο.
Η δημιουργική διπλωματία της χώρας μας διαθέτει τα μέσα και τις δυνατότητες, σε υλικά και ανθρώπινο δυναμικό, για να προωθήσει πρωτοβουλίες «έξω από το κουτί», προσεκτικά σχεδιασμένες για τα εθνικά συμφέροντα, αλλά και τις προσδοκίες εταίρων και συμμάχων. Η αναμονή και αναζήτηση της κατάλληλης στιγμής για να ξεδιπλωθούν με επιτυχία διαφορετικές, αλλά σημαντικές κινήσεις δεν επιτρέπεται να θεωρούνται ως διπλωματική ακινησία, αδυναμία ή ενδοτισμός.
Βέβαια, καθένας αντιλαμβάνεται διαφορετικά τη διπλωματία και ανακοινώνει κατά την κρίση του τον τρόπο που εξυπηρετούνται τα εθνικά συμφέροντα, πολιτικά, οικονομικά και αμυντικά. Σύμφωνα με τα πεπραγμένα του, κάθε πολιτικός σχηματισμός αξιολογείται από τους Έλληνες, που απαιτούν την επίτευξη, στον μέγιστο βαθμό, των εθνικών και εξωστρεφών προσδοκιών του, όπως ακριβώς συμβαίνει και σε κάθε άλλο λαό.
* Ο Θεόδωρος Ι. Θεοδώρου είναι πρέσβης ε.τ.
Διαβάστε επίσης:
Diddy: Εισαγγελείς ζητούν πολυετή ποινή φυλάκισης – Αντιτίθενται στην αποφυλάκιση με εγγύηση
