«Δεμένη» σε αμερικανικό καλώδιο η Κύπρος
Κάποτε, επί της πάλαι ποτέ βρετανικής αυτοκρατορίας, έλεγαν πως η Αγγλία αγκάλιαζε τόσο σφιχτά τους φίλους της που στο τέλος τους έπνιγε.
Αυτό, ειδικά οι «Κύπριοι αδελφοί», δεν θα έπρεπε να το έχουν ξεχάσει. Και θα περίμενε κανείς από την έμπειρη κυπριακή πολιτική ηγεσία να είναι περισσότερο επιφυλακτική στις σχέσεις «στοργής» που αναπτύσσει με τη σημερινή (έστω και σε αποδρομή) αμερικανική αυτοκρατορία.
Αναζητώντας, λοιπόν, την άκρη του νήματος για τη (μη) πόντιση του καλωδίου της ηλεκτρικής διασύνδεσης Κρήτης – Κύπρου – Ισραήλ και τη μετατροπή του έργου σε «γεφύρι της Άρτας» βρίσκει κανείς τη βαριά σκιά της Ουάσιγκτον η οποία, με καρότο (το μαστίγιο εξυπακούεται) την παροχή προστασίας, καθοδηγεί τα βήματα της κυπριακής ηγεσίας για την υπονόμευση του μεγάλου «project».
Πριν συνοψίσουμε επιγραμματικά «τα πώς και τα γιατί» αυτής της πονεμένης ιστορίας (του καλωδίου) οφείλουμε να αναγνωρίσουμε τη μαύρη αλήθεια με την οποία ήρθαν αντιμέτωποι οι Κύπριοι οι οποίοι, ας το υπογραμμίσουμε, γνωρίζουν πάρα πολύ καλά ότι στις μέρες μας – όπως και στο παρελθόν – και εισβολές γίνονται και πως ό,τι χάνεις στο πεδίο της μάχης δεν το κερδίζεις στα διπλωματικά τραπέζια.
Κι αυτή η μαύρη αλήθεια είναι πως η Λευκωσία γνωρίζει ότι δεν μπορεί να στηριχτεί για προστασία έναντι της τουρκικής απειλής σε κανέναν. Μιας απειλής η οποία διατυπώνεται με τη μη αναγνώριση του κυπριακού κράτους (και πλήρους μέλους της Ε.Ε.) από την Άγκυρα καθώς και με τις πλόες και πτήσεις τουρκικών πολεμικών και μαχητικών στην κυπριακή ΑΟΖ.
Η Λευκωσία – όπως και όλος ο κόσμος – γνωρίζει ότι η Αθήνα δεν είναι σε θέση να την προστατέψει όπως επίσης και ότι η συμμετοχή της ως πλήρες μέλος της Ε.Ε. δεν παρέχει την παραμικρή εξασφάλιση των κυπριακών συμφερόντων.
Καμία εμπιστοσύνη (και δικαίως) δεν έχει η Λευκωσία και στο Ισραήλ, το οποίο μπορεί να λειτουργήσει μόνο ως το μακρύ και βαρύ χέρι της Ουάσιγκτον στην περιοχή.
Τι άλλο απέμεινε, λοιπόν, στη Λευκωσία από το να αναζητήσει / αποδεχτεί την αμερικανική προστασία; Μια προστασία που συμπεριλαμβάνει τη (σταδιακή) άρση του εμπάργκο πολεμικού υλικού και όπλων από τις αμερικανικές πολεμικές βιομηχανίες και τη δημιουργία μιας μικρής αλλά ουσιαστικής αμερικανικής στρατιωτικής παρουσίας (βάσης) στην Κύπρο. …
Τα συμφέροντα
Η ηλεκτρική διασύνδεση της Κύπρου με την Ελλάδα και το Ισραήλ, λοιπόν, ως ευρωπαϊκό εγχείρημα είναι κάτι που αντανακλαστικά θίγει αμερικανικά στρατηγικά συμφέροντα στην περιοχή, υπό την έννοια ότι μπορεί να ανοίξει ο ασκός του (τουρκικού) Αιόλου και να διασαλευτεί η εύρυθμη λειτουργία της νοτιοανατολικής πτέρυγας του ΝΑΤΟ.
Δεν θα πρέπει να μας διαφεύγει ότι η Τουρκία εκτός του ότι δεν αναγνωρίζει την Κυπριακή Δημοκρατία έχει ξεκαθαρίσει (εμπράκτως) πως τίποτε δεν μπορεί να συμβεί στην ανατολική Μεσόγειο ερήμην της.
Το ίδιο ξεκάθαρο είναι επίσης ότι για την Ουάσιγκτον η Τουρκία δεν είναι «καμένο χαρτί» και πως η προσπάθεια για να παραμείνει αυτή η μεγάλη χώρα σε δυτική τροχιά είναι μείζονος σημασίας και δικαιολογεί θυσίες, ή λογαριασμούς των οποίων το τίμημα (πολιτικό και οικονομικό) θα καταβάλουν άλλοι, όπως για παράδειγμα η Αθήνα και η Λευκωσία που κατάφεραν να γίνουν από δυο χωριά για το… καλώδιο.
Οι εξορύξεις…
Το (αμερικανικό) καρότο που θα υποχρεωθεί να καταπιεί αμάσητο η ελληνική κυβέρνηση προκειμένου να αποδεχτεί πως ούτε η Ελλάδα ούτε η Κύπρος θα εξελιχθούν σε διαμετακομιστικό ενεργειακό κόμβο (πάνε περίπατο δηλαδή τα μεγαλεπήβολα για τους αγωγούς east med καθώς και οι διασυνδέσεις της Κύπρου με καλώδια και αγωγούς) είναι η συμφωνία για εξορύξεις υδρογονανθράκων από αμερικανικές εταιρείες (CEVRON) νότια της Κρήτης.
Με άλλα λόγια η Ουάσιγκτον έχει δρομολογήσει τη «συνεκμετάλλευση» του πλούτου της περιοχής χωρίς προηγουμένως να διευκρινιστεί σε ποιον ανήκει τι. Ή, κατά μια άλλη ανάγνωση, συνεκμετάλλευση περιοχών της ελληνικής ΑΟΖ που έχει «γκριζάρει» το τουρκολιβυκό μνημόνιο
Το έργο και τα εμπόδια
Το έργο EuroAsia Interconnector αποτελεί το μεγαλύτερο και βαθύτερο υποβρύχιο καλώδιο μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας υψηλής τάσης (HVDC) παγκοσμίως.
Χρονολόγιο – Κύρια στάδια
- Μάρτιος 2021: Υπογραφή πρώτου Μνημονίου Συνεργασίας (MoU) από Ισραήλ, Κύπρο και Ελλάδα. Το έργο χαρακτηρίζεται από την Ε.Ε. ως Project of Common Interest (PCI).
- Οκτώβριος 2022: Τελετή έναρξης φάσης Κύπρος – Κρήτη, με συμμετοχή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
- Ιανουάριος 2023: Ανακοινώνεται στόχος ολοκλήρωσης της πρώτης φάσης έως το 2026, με ισχύ 1.000 – 2.000 MW.
- Δεκέμβριος 2023: Έναρξη κατασκευής Κύπρος – Κρήτη. Ανάδοχος η Nexans (Γαλλία). Διαχειριστής ο ΑΔΜΗΕ (IPTO). Χρηματοδότηση από την Ε.Ε. μέσω CEF (περίπου 657 εκατ. ευρώ).
- 2024: Επανεμφανίζονται προβλήματα: η Κύπρος ζητά διευκρινίσεις για το ποιος θα επωμιστεί το κόστος σε περίπτωση καθυστερήσεων ή γεωπολιτικών κινδύνων.
- Άνοιξη 2025: Έρευνες βυθού (seabed surveys) παγώνουν, λόγω καθυστέρησης πληρωμών από την κυπριακή πλευρά. Η Nexans αποσύρει προσωρινά τα πλοία της. Κόστος παύσης περίπου 20 εκατ. ευρώ.
- Ιούνιος 2025: Το έργο χαρακτηρίζεται «παγωμένο» – πληρωμές συνεχίζονται χωρίς ουσιαστική πρόοδο.
- Σεπτέμβριος 2025: Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία (EPPO) ξεκινά έρευνα για πιθανές παρατυπίες στη διαχείριση ευρωπαϊκών κονδυλίων.
Ο ρόλος της Τουρκίας
Η Τουρκία δεν αναγνωρίζει την Κυπριακή Δημοκρατία και θεωρεί ότι τα έργα αυτά παρακάμπτουν τα «δικαιώματα» Τουρκοκυπρίων. Με στόχο τη διασφάλιση των συμφερόντων της η Άγκυρα:
o Έχει παγιώσει την αεροναυτική της παρουσία στην ανατολική Μεσόγειο με ερευνητικά και πολεμικά πλοία (π.χ. «Barbaros», «Oruc Reis») στο πλαίσιο διεκδικήσεων για υδρογονάνθρακες.
- Επαναλαμβάνει δηλώσεις αμφισβήτησης της ΑΟΖ Κύπρου.
- Προβάλλει φτηνότερες εναλλακτικές ενεργειακές διαδρομές (μέσω Τουρκίας) υπονομεύοντας γενικότερα επενδύσεις που θα καθιστούσαν την Κύπρο ενεργειακό κέντρο όπως φιλοδοξεί να πράξει η ηλεκτρική διασύνδεση του νησιού με την Κρήτη και το Ισραήλ.
Αν και μέχρι στιγμής η Τουρκία δεν έχει εμποδίσει πρακτικά με πολεμικά πλοία την πόντιση του καλωδίου, η παρουσία της και μόνο καθώς και οι θέσεις που ξεκάθαρα διατυπώνει λειτουργούν αποτρεπτικά στην προώθηση κάθε μακροπρόθεσμης επένδυσης, προσθέτοντας αβεβαιότητα και κόστος.
Διαβάστε επίσης:
Η Chevron «απειλεί» το τουρκολιβυκό μνημόνιο – Τα «κόλπα» του Χαφτάρ και η ευκαιρία της Αθήνας
KKE: Στις επάλξεις για το 13ωρο, κριτική σε κυβέρνηση και… «Μεσσίες»
