Σε «τεντωμένο σχοινί» οι σχέσεις Βερολίνου-Βαρσοβίας: Ο πρόεδρος της Πολωνίας είναι έτοιμος να απαιτήσει πολεμικές αποζημιώσεις από τη Γερμανία
Δεν είναι μυστικό ότι ο γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς προτιμά να συνεργάζεται με τον άλλον πολωνό ηγέτη, τον κεντρώο πρωθυπουργό Ντόναλντ Τουσκ.
Ωστόσο την Τρίτη θα υποδεχθεί τον πολωνό πρόεδρο Κάρολ Ναβρότσκι, εθνικιστή που υποστηρίζεται από το δεξιό λαϊκιστικό κόμμα Νόμος και Δικαιοσύνη (PiS), το οποίο απαιτεί από το Βερολίνο να πληρώσει αποζημιώσεις για την εισβολή και κατοχή της Πολωνίας από τη ναζιστική Γερμανία κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Όπως αναφέρει το POLITICO, οι σχέσεις Πολωνίας και Γερμανίας τα τελευταία χρόνια ταλαντεύονται ανάμεσα στη στενή συνεργασία και την ανοιχτή αντιπαράθεση. Παρά τις ισχυρές εμπορικές σχέσεις και τη συνεργασία στην άμυνα, ο Ναβρότσκι και οι πολιτικοί του PiS καταφέρονται ενάντια στην επιρροή της ΕΕ στις πολωνικές υποθέσεις και τροφοδοτούν τα διαρκή αισθήματα πικρίας για τις καταστροφές που υπέστη η Πολωνία από τη ναζιστική Γερμανία.
Η σχέση είναι εξαιρετικά ευαίσθητη, σημειώνει ο Κνουτ Άμπραχαμ, συντονιστής για τις πολωνικές σχέσεις στο γερμανικό ΥΠΕΞ.
«Μισή φράση, αν ειπωθεί λάθος, μπορεί να οδηγήσει σε μεγάλες αναταράξεις», είπε.
Ο Ναβρότσκι, πρώην πυγμάχος, ενσαρκώνει σε μεγάλο βαθμό το είδος του πολωνικού λαϊκισμού που ανησυχεί τον Μερτς και τους συμμάχους του. Ο πολωνός πρόεδρος εξελέγη τον Ιούνιο με σύνθημα «Πρώτα η Πολωνία», που περιλάμβανε την απαίτηση να πληρώσει η γερμανική κυβέρνηση αποζημιώσεις – αίτημα που το Βερολίνο έχει κατ’ επανάληψη απορρίψει.
Ο κοινός εχθρός, ο ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν, δεν έχει καταφέρει να ενώσει περισσότερο τους γερμανούς ηγέτες με τη λαϊκιστική δεξιά της Πολωνίας, ακόμα και μετά την παραβίαση του πολωνικού εναέριου χώρου από ρωσικά drones την περασμένη εβδομάδα. Ο Ναβρότσκι μάλιστα προσπάθησε να συνδέσει την απαίτηση για αποζημιώσεις με την κοινή ευρωπαϊκή μάχη κατά της ρωσικής επιθετικότητας.
«Οι αποζημιώσεις δεν θα λειτουργήσουν ως υποκατάστατο της ιστορικής αμνησίας, αλλά η Πολωνία ως κράτος πρώτης γραμμής, ως βασική χώρα στη νοτιοανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ, χρειάζεται δικαιοσύνη και αλήθεια (και) καθαρές σχέσεις με τη Γερμανία», είπε στις αρχές του μήνα σε εκδήλωση μνήμης του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
Ο Ναβρότσκι θα «αναφερθεί σίγουρα στο ζήτημα» κατά την επίσκεψή του στο Βερολίνο, δήλωσε ο εκπρόσωπός του, Ραφάλ Λεσκίεβιτς. Ο πολωνός πρόεδρος έχει προγραμματισμένη συνάντηση με τον Μερτς αλλά και τον γερμανό πρόεδρο Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάιερ. Δεν προβλέπονται συνεντεύξεις Τύπου, ώστε να περιοριστεί η πιθανότητα δημόσιας αντιπαράθεσης.
Ο άνθρωπος του Τραμπ στην Πολωνία
Παρά τις εντάσεις, ο Ναβρότσκι θα μπορούσε να φανεί χρήσιμος στον Μερτς και άλλους ευρωπαίους ηγέτες υπό μια έννοια: έχει την προσοχή του προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ.
Ο Τραμπ είχε στηρίξει τον Ναβρότσκι πριν τις προεδρικές εκλογές στην Πολωνία φέτος και τον υποδέχθηκε με μεγάλες τιμές στον Λευκό Οίκο στις αρχές του μήνα.
Μετά την παραβίαση του πολωνικού εναέριου χώρου από ρωσικά drones, ο Τραμπ τηλεφώνησε στον Ναβρότσκι, όχι στον Τουσκ. Και όταν ο Τραμπ μίλησε με ηγέτες της «συμμαχίας των προθύμων» -χώρες που έχουν δώσει εγγυήσεις ασφαλείας στην Ουκρανία- ο Λευκός Οίκος συνδέθηκε με τον Ναβρότσκι, όχι με τον Τουσκ, σύμφωνα με ευρωπαίο αξιωματούχο.
Αυτό, παρά το γεγονός ότι ο ρόλος του προέδρου στην πολωνική πολιτική είναι ως επί το πλείστον εθιμοτυπικός. Ο πολωνός πρόεδρος έχει τη δύναμη να ασκεί βέτο σε νομοσχέδια -και το έχει κάνει για να μπλοκάρει την ατζέντα του Τουσκ- αλλά είναι ο Τουσκ και οι υπουργοί του που χαράσσουν την εξωτερική πολιτική και διαχειρίζονται τα θέματα άμυνας.
Η φαινομενική προσπάθεια του Τραμπ να παρακάμψει τον Τουσκ αποτελεί πηγή έντασης μεταξύ της πολωνικής κυβέρνησης και του προέδρου. «Δεν μπορούν να υπάρχουν δύο εξωτερικές πολιτικές», είπε ο εκπρόσωπος του ΥΠΕΞ, Πάβελ Βρόνσκι, νωρίτερα αυτόν τον μήνα.
Υπό αυτές τις συνθήκες, οι γερμανοί και οι ευρωπαίοι ηγέτες δύσκολα θα κάνουν κάτι που θα φαινόταν να υπονομεύει τη θέση του Τουσκ.
Πολιτική μνήμης
Μετά την άνοδο του Τουσκ στην εξουσία, η κυβέρνησή του εγκατέλειψε τις απαιτήσεις του PiS για αποζημιώσεις ύψους 1,3 τρισ. ευρώ από τη Γερμανία – ποσό που συνεχίζει να υποστηρίζει ο Ναβρότσκι.
Η κυβέρνηση Τουσκ, αν και θεωρεί ότι υπάρχει ηθικό έρεισμα για αποζημιώσεις, υποστηρίζει ότι νομικά δεν στέκουν και ότι η επιδίωξή τους υπονομεύει τις σχέσεις της Πολωνίας με τη Γερμανία, τον μεγαλύτερο εξαγωγικό της εταίρο.
Αντ’ αυτού, ο πολωνός ΥΠΕΞ Ράντοσλαβ Σικόρσκι έχει προτείνει η γερμανική κυβέρνηση να δώσει ένα «ορατό σημάδι» αναγνώρισης των ζημιών που υπέστη η Πολωνία στον πόλεμο, όπως «ένα κέντρο τεκμηρίωσης, ένα κέντρο διαλόγου που να αναγνωρίζει τα δεινά των Πολωνών και να λειτουργεί και ως μνημείο».
Τον Απρίλιο, ανεγέρθηκε προσωρινό μνημείο με έναν βράχο 30 τόνων στο Βερολίνο, προς τιμήν των πολωνικών θυμάτων της ναζιστικής Γερμανίας. Υπάρχουν σχέδια για μόνιμο μνημείο, αλλά πρώτα πρέπει να εγκριθεί ψήφισμα από την Μπούντεσταγκ.
Ωστόσο, τέτοιες κινήσεις δύσκολα θα ικανοποιήσουν τις απαιτήσεις των πολιτικών του PiS για αποζημιώσεις, δεδομένου ότι πολλοί πολωνοί ψηφοφόροι υποστηρίζουν τη στάση αυτή. Έρευνα της SW Research για το Onet έδειξε ότι το 54% των ερωτηθέντων στηρίζει τις αποζημιώσεις, ενώ το 27% τις απορρίπτει.
Με δεδομένο αυτό, ο Ναβρότσκι είναι απίθανο να υποχωρήσει, ακόμα κι αν αυτό αυξήσει τις εντάσεις μεταξύ συμμάχων του ΝΑΤΟ σε περίοδο πολέμου, λένε επικριτές.
«Κάποιος μπορεί να θέλει να χρησιμοποιήσει το ζήτημα για να φτιάξει όνομα στην εσωτερική πολιτική. Σωστά, συμβαίνει παντού», είπε ο Ρολφ Νίκελ, του Γερμανικού Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων και πρώην πρέσβης της Γερμανίας στην Πολωνία. «Αλλά το ζήτημα είναι ότι βρισκόμαστε σε πόλεμο στα εξωτερικά μας σύνορα και πρέπει να κάνουμε ό,τι μπορούμε για να διασφαλίσουμε ότι Γερμανία, Πολωνία και οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι θα παραμείνουν ενωμένοι».
«Οτιδήποτε παρεμποδίζει αυτό τον στόχο, απλώς παίζει το παιχνίδι του κ. Πούτιν», πρόσθεσε. «Όταν έρθει ο κ. Ναβρότσκι, πρέπει να αποφασίσει ποια μελωδία θέλει να παίξει».
Διαβάστε επίσης:
Το Ισραήλ χτύπησε στρατιωτικές υποδομές των Χούθι στην Υεμένη
