Αυτός είναι ο οδικός χάρτης της Ευρώπης για την άμυνα – Η αεράμυνα, τα drones, η AI και ο ηλεκτρονικός πόλεμος
Τον νέο Οδικό Χάρτη Άμυνας για την ενίσχυση των ευρωπαϊκών αμυντικών δυνατοτήτων παρουσίασε σήμερα η Κομισιόν, προτείνοντας στα κράτη μέλη της ΕΕ ένα ολοκληρωμένο σχέδιο για την ενίσχυση των ευρωπαϊκών αμυντικών δυνατοτήτων.
“Οι πρόσφατες απειλές κατέδειξαν ότι η Ευρώπη βρίσκεται σε κίνδυνο”, προειδοποίησε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και πρόσθεσε: “Πρέπει να προστατεύσουμε κάθε πολίτη και τετραγωνικό εκατοστό της επικράτειάς μας. Και η Ευρώπη πρέπει να ανταποκριθεί με ενότητα, αλληλεγγύη και αποφασιστικότητα. Ο σημερινός χάρτης πορείας για την άμυνα παρουσιάζει ένα σαφές σχέδιο με κοινούς στόχους και συγκεκριμένα ορόσημα στην πορεία μας προς το 2030. Γιατί μόνο ό,τι μετριέται γίνεται”.
- Όπως εξήγησε η πρόεδρος της Κομισιόν, προχωρώντας από τα σχέδια στη δράση, ο χάρτης πορείας προτείνει τέσσερις ευρωπαϊκές εμβληματικές πρωτοβουλίες:
- την Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Άμυνας Drone,
- το Eastern Flank Watch,
- την Ευρωπαϊκή Αεροπορική Ασπίδα και
- την Ευρωπαϊκή Διαστημική Ασπίδα.
Με αφορμή την παρουσίαση, η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δήλωσε:
Προχωρώντας από τα σχέδια στην πράξη, ο Οδικός Χάρτης προτείνει τέσσερις ευρωπαϊκές “ναυαρχίδες”: την Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Αντιμετώπισης Μη Επανδρωμένων Συστημάτων (European Drone Defence Initiative), το Παρατηρητήριο Ανατολικής Πτέρυγας (Eastern Flank Watch), την Ευρωπαϊκή Ασπίδα Αεράμυνας (European Air Shield) και την Ευρωπαϊκή Διαστημική Ασπίδα (European Space Shield).
Με τον τρόπο αυτό θα ενισχύσουμε τις αμυντικές μας βιομηχανίες, θα επιταχύνουμε την παραγωγή και θα διατηρήσουμε τη μακροχρόνια στήριξή μας προς την Ουκρανία».
Όπως ζήτησε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τον Ιούνιο, ο Οδικός Χάρτης για την Άμυνα καθορίζει σαφείς στόχους και ορόσημα για το κλείσιμο κενών στις ικανότητες, την επιτάχυνση των αμυντικών επενδύσεων στα κράτη-μέλη και την καθοδήγηση της προόδου της ΕΕ προς την πλήρη ετοιμότητα άμυνας έως το 2030. Η ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας σημαίνει επίσης σταθερή στήριξη προς την Ουκρανία.
Ευρωπαϊκές «Ναυαρχίδες» Ετοιμότητας
Για άμεση δράση εκεί όπου η κοινή προσέγγιση είναι πιο αποτελεσματική, ο Οδικός Χάρτης προτείνει τέσσερις αρχικές Ευρωπαϊκές Ναυαρχίδες Ετοιμότητας:
- την Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Αντιμετώπισης Μη Επανδρωμένων Συστημάτων (European Drone Defence Initiative),
- το Παρατηρητήριο Ανατολικής Πτέρυγας (Eastern Flank Watch),
- την Ευρωπαϊκή Ασπίδα Αεράμυνας (European Air Shield) και
- την Ευρωπαϊκή Διαστημική Ασπίδα (European Space Shield).
Οι πρωτοβουλίες αυτές θα ενισχύσουν την ικανότητα της Ευρώπης να αποτρέπει και να αμύνεται σε ξηρά, αέρα, θάλασσα, κυβερνοχώρο και Διάστημα, συμβάλλοντας παράλληλα άμεσα στους στόχους δυνατοτήτων του ΝΑΤΟ.
Ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες ετοιμότητας
Για την ταχεία ανάληψη δράσης εκεί όπου μια κοινή προσέγγιση είναι πιο αποτελεσματική, ο χάρτης πορείας για την άμυνα προτείνει τέσσερις αρχικές ευρωπαϊκές εμβληματικές πρωτοβουλίες ετοιμότητας: Η Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Άμυνας Drone, το Eastern Flank Watch, η Ευρωπαϊκή Αεροπορική Ασπίδα και η Ευρωπαϊκή Διαστημική Ασπίδα. Αυτά θα ενισχύσουν την ικανότητα της Ευρώπης να αποτρέπει και να υπερασπίζεται τη γη, τον αέρα, τη θάλασσα, τον κυβερνοχώρο και το διάστημα, συμβάλλοντας παράλληλα άμεσα στους στόχους δυνατοτήτων του ΝΑΤΟ.
Ετοιμότητα μέσω των Συνασπισμών Ικανοτήτων
Η επίτευξη πλήρους αμυντικής ετοιμότητας σημαίνει ότι διασφαλίζεται ότι οι ένοπλες δυνάμεις των κρατών μελών μπορούν να προβλέπουν, να προετοιμάζονται και να ανταποκρίνονται σε οποιαδήποτε κρίση, συμπεριλαμβανομένων των συγκρούσεων υψηλής έντασης. Ο χάρτης πορείας καλεί τα κράτη μέλη να ολοκληρώσουν τη δημιουργία συνασπισμών δυνατοτήτων σε εννέα βασικούς τομείς — να καλύψουν τα κρίσιμα κενά δυνατοτήτων μέσω κοινής ανάπτυξης και προμηθειών.
Οι τομείς αυτοί είναι:
- αεράμυνα και αντιπυραυλική άμυνα,
- στρατηγικοί πολλαπλασιαστές ισχύος,
- στρατιωτική κινητικότητα,
- συστήματα πυροβολικού,
- κυβερνοχώρος, τεχνητή νοημοσύνη και ηλεκτρονικός πόλεμος,
- πύραυλοι και πυρομαχικά,
- μη επανδρωμένα συστήματα και αντιμετώπισή τους,
- μάχη εδάφους, και
- ναυτικές δυνατότητες.
Η κάλυψη των κενών απαιτεί μια ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία ικανή να παρέχει τις δυνατότητες που χρειάζονται τα κράτη μέλη, στην απαιτούμενη κλίμακα και ταχύτητα.
Το πλήρες δυναμικό της καινοτομίας στον τομέα της άμυνας -συμπεριλαμβανομένων ουκρανικών λύσεων- πρέπει να αξιοποιηθεί. Η ανθεκτικότητα των αλυσίδων εφοδιασμού άμυνας πρέπει να διασφαλιστεί, μεταξύ άλλων μέσω της μείωσης κρίσιμων εξαρτήσεων σε πρώτες ύλες και άλλα ζωτικά εισροές.
Ισχυρή, ανθεκτική και τεχνολογικά καινοτόμος βιομηχανική βάση της ΕΕ στον τομέα της άμυνας
Η κάλυψη των κενών απαιτεί μια αμυντική βιομηχανία της ΕΕ που μπορεί να παρέχει τις ικανότητες που χρειάζονται τα κράτη μέλη στην αναγκαία κλίμακα και ταχύτητα. Θα πρέπει να αξιοποιηθεί το πλήρες δυναμικό της καινοτομίας για την άμυνα, συμπεριλαμβανομένων των ουκρανικών λύσεων. Θα πρέπει να διασφαλιστεί η ανθεκτικότητα των αλυσίδων εφοδιασμού στον τομέα της άμυνας, μεταξύ άλλων με τη μείωση των κρίσιμων εξαρτήσεων στις πρώτες ύλες και σε άλλες κρίσιμες εισροές.
Τόνωση των επενδύσεων στον τομέα της άμυνας
Μια απλουστευμένη και ολοκληρωμένη ευρωπαϊκή αγορά αμυντικού εξοπλισμού είναι καίριας σημασίας για την κλιμάκωση της παραγωγής, την επίτευξη οικονομιών κλίμακας και την προώθηση της καινοτομίας. Έως το 2030, στόχος είναι η δημιουργία μιας πραγματικής αγοράς σε επίπεδο ΕΕ με εναρμονισμένους κανόνες που θα επιτρέπουν στη βιομηχανία να παράγει αποτελέσματα με ταχύτητα και όγκο. Η Επιτροπή θα παρακολουθεί τη βιομηχανική ικανότητα —αρχής γενομένης από την αντιαεροπορική και πυραυλική άμυνα, τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη και τα διαστημικά συστήματα— προκειμένου να διασφαλίσει ότι η Ευρώπη μπορεί να καλύψει τις πλέον επείγουσες ανάγκες της.
Ο χάρτης πορείας ακολουθεί το σχέδιο ReArm Europe/Readiness 2030, μια σημαντική ώθηση στις δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις, η οποία παρέχει στα κράτη μέλη μεγαλύτερη οικονομική ευελιξία για την ενίσχυση της παραγωγής και της ετοιμότητας. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και ο ύπατος εκπρόσωπος θα παρουσιάσουν τον εν λόγω χάρτη πορείας στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, συμπεριλαμβανομένων των προτάσεων για πανευρωπαϊκά εμβληματικά έργα που θα καθοδηγήσουν την Ευρώπη σε πλήρη αμυντική ετοιμότητα έως το 2030.
Ο χάρτης πορείας καθορίζει επίσης σχέδια για τη δημιουργία ενός χώρου στρατιωτικής κινητικότητας σε επίπεδο ΕΕ έως το 2027, με εναρμονισμένους κανόνες και ένα δίκτυο χερσαίων, εναέριων και θαλάσσιων οδών για την ταχεία μεταφορά στρατευμάτων και εξοπλισμού σε ολόκληρη την Ευρώπη. Αναπτύχθηκε σε στενό συντονισμό με το ΝΑΤΟ και θα ενισχύσει την ικανότητα της Ευρώπης να ανταποκρίνεται γρήγορα σε κρίσεις.
Ιστορικό
Τον Μάρτιο του 2025, η Επιτροπή και ο ύπατος εκπρόσωπος υπέβαλαν την κοινή Λευκή Βίβλο για την ευρωπαϊκή άμυνα – ετοιμότητα για το 2030, η οποία συμπληρώθηκε από το σχέδιο ReArm Europe/Readiness 2030 της Επιτροπής, μια φιλόδοξη δέσμη μέτρων για την άμυνα που παρέχει χρηματοδοτικούς μοχλούς στα κράτη μέλη της ΕΕ για την προώθηση της αύξησης των επενδύσεων στις αμυντικές ικανότητες.
Η ενεργοποίηση της εθνικής ρήτρας διαφυγής του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης για αμυντικούς σκοπούς μαζί με το δάνειο της Δράσης για την Ασφάλεια της Ευρώπης (SAFE) αποτελούν τη ραχοκοκαλιά του σχεδίου ReArm Europe / ετοιμότητα 2030, επιτρέποντας στα κράτη μέλη να αυξήσουν σημαντικά και γρήγορα τις επενδύσεις τους στην ευρωπαϊκή άμυνα.
Τον Ιούνιο του 2025, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο κάλεσε την Επιτροπή και τον ύπατο εκπρόσωπο να παρουσιάσουν χάρτη πορείας για την επανεξέταση της προόδου όσον αφορά τη Λευκή Βίβλο και να συζητήσουν τα επόμενα βήματα για την υλοποίηση του στόχου αμυντικής ετοιμότητας.
