Ουκρανία: Πόλεμος φθοράς στο Ποκρόφσκ
Η πρόσφατη δήλωση του Ρώσου υπουργού Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ ότι είναι διατεθειμένος να συναντηθεί με τον Αμερικανό ομόλογό του Μάρκο Ρούμπιο, δημιούργησε στιγμιαία την αίσθηση πως ένα παράθυρο διπλωματίας μπορεί να ξανανοίξει στον πόλεμο της Ουκρανίας.
Ο Λαβρόφ, ωστόσο, έσπευσε να θέσει τον δικό του όρο: καμία ειρηνευτική διαδικασία δεν μπορεί να προχωρήσει χωρίς να ληφθούν υπόψη «τα συμφέροντα της Ρωσίας». Ήταν μια σαφής υπενθύμιση ότι, παρά την κόπωση και των δύο πλευρών, η Μόσχα θεωρεί πως έχει το επιχειρησιακό πλεονέκτημα στο πεδίο και σκοπεύει να το αξιοποιήσει.
Καθώς οι διπλωματικές προσπάθειες παραμένουν στάσιμες, η πραγματικότητα του πολέμου συνεχίζει να καθορίζει την ατζέντα. Οι ρωσικές μαζικές επιθέσεις με drones και πυραύλους κατά ενεργειακών και βιομηχανικών υποδομών της Ουκρανίας συνεχίζονται, όπως και οι ουκρανικές επιδρομές κυρίως εναντίον ρωσικών διυλιστηρίων. Οι μάχες στο μέτωπο έχουν μετατραπεί σε έναν αργό, εξαντλητικό πόλεμο φθοράς, όπου το Ποκρόφσκ – μια πόλη που μέχρι πρότινος ήταν σχεδόν άγνωστη – έχει εξελιχθεί σε στρατηγικό σύμβολο του ρωσο-ουκρανικού πολέμου.
Οι σύμμαχοι καθυστερούν
Τρία χρόνια και δέκα μήνες μετά την έναρξη της ρωσικής εισβολής, το διπλωματικό τοπίο γύρω από τον πόλεμο μοιάζει περισσότερο αδιέξοδο από ποτέ. Οι Ηνωμένες Πολιτείες αντιμετωπίζουν εσωτερικές δυσκολίες, με την προσωρινή αναστολή λειτουργίας της ομοσπονδιακής κυβέρνησης να επηρεάζει τις εξαγωγές όπλων προς τους συμμάχους του ΝΑΤΟ και φυσικά την Ουκρανία.
Σύμφωνα με το Axios, καθυστερούν εξοπλιστικά προγράμματα ύψους άνω των πέντε δισεκατομμυρίων δολαρίων, συμπεριλαμβανομένων πυραύλων αέρος – αέρος AMRAAM, ναυτικών συστημάτων Aegis και εκτοξευτών HIMARS.
Γενικότερα, η κατάσταση στην Ουκρανία έχει επιδεινωθεί. Ο Ρότζερ Μπόις των «Times» τονίζει ότι καθώς πλησιάζει ο χειμώνας, η οικονομική βοήθεια και η δύναμη θέλησης από τη Δύση «στερεύουν», επιτρέποντας στη Ρωσία να επικεντρωθεί στη διάσπαση της ανατολικής αμυντικής «ζώνης – φρουρίου» (Ντόνετσκ). Μάλιστα, ισχυρίζεται ότι η Ουκρανία είναι απίθανο να επιβιώσει ως ανεξάρτητο κράτος μέχρι την άνοιξη, καθώς η δυτική υποστήριξη επιδεινώνεται και η ρωσική πίεση εντείνεται.
Η Μόσχα κινητοποίησε 350.000 επιπλέον στρατεύματα και βελτίωσε τις επιχειρησιακές της δυνατότητες με μη επανδρωμένα αεροσκάφη. Ως εκ τούτου, οι ρωσικές δυνάμεις θα μπορούσαν σύντομα να εκμεταλλευτούν τα τρωτά σημεία της Ουκρανίας, να καταστρέψουν τις υποδομές και να αποθαρρύνουν τον πληθυσμό.
Η Μόσχα φαίνεται να αντιλαμβάνεται τη δυτική κόπωση ως στρατηγικό πλεονέκτημα. Ως ήδη αναφέρθηκε έχει κινητοποιήσει επιπλέον 350.000 στρατεύματα, έχει βελτιώσει τη χρήση μη επανδρωμένων αεροσκαφών και έχει αυξήσει την παραγωγή πυρομαχικών. Ενώ η Ουκρανία στηρίζεται σε εξωτερικές προμήθειες, η Ρωσία έχει πλέον τη δυνατότητα να συντηρεί μακροχρόνιες επιχειρήσεις με δικούς της πόρους. Στο πεδίο της μάχης, αυτή η αριθμητική και υλικοτεχνική υπεροχή αρχίζει να αποδίδει.
Η σημασία του Ποκρόφσκ
Το Ποκρόφσκ, μια πόλη της περιφέρειας Ντόνετσκ με προπολεμικό πληθυσμό περίπου 60.000 κατοίκων, βρίσκεται σήμερα στο επίκεντρο των πιο σφοδρών συγκρούσεων. Για σχεδόν δύο χρόνια οι ρωσικές δυνάμεις επιχειρούν να την καταλάβουν, θεωρώντας ότι η κατάληψή της θα ανοίξει τον δρόμο για τον πλήρη έλεγχο του Ντονμπάς, της βιομηχανικής «καρδιάς» της Ουκρανίας.
Η στρατηγική σημασία της πόλης είναι αδιαμφισβήτητη. Το Ποκρόφσκ αποτελεί στρατηγικό κόμβο μεταφορών, συνδέοντας το Ντονέτσκ με τα δυτικά βιομηχανικά κέντρα του Ντνιεπροπετρόφσκ και της Ζαπορίζια. Ο έλεγχός του θα επιτρέψει στη Ρωσία να προωθήσει τις δυνάμεις της βαθύτερα στην ουκρανική ενδοχώρα, να αποκόψει γραμμές ανεφοδιασμού και να διαρρήξει τη λεγόμενη «ζώνη – φρούριο». Για τη Μόσχα, η πτώση του Ποκρόφσκ θα ήταν όχι μόνο στρατιωτικό επίτευγμα, αλλά και πολιτικό «τρόπαιο» σε μια περίοδο που η ρωσική ηγεσία αναζητά αποδείξεις επιτυχίας ενόψει πιθανών συνομιλιών.
Για την Ουκρανία, η σημασία είναι εξίσου κρίσιμη. Αν το Ποκρόφσκ χαθεί, η ουκρανική άμυνα στην ανατολική περιφέρεια κινδυνεύει να αποδιοργανωθεί. Η πόλη λειτουργεί ως κόμβος διοικητικής και εφοδιαστικής στήριξης. Η απώλειά της θα αποκόψει μονάδες και θα δυσχεράνει την άμυνα των βορείων τομέων του Ντονέτσκ. Επιπλέον, θα είχε έντονο ψυχολογικό αντίκτυπο, καθώς η ρωσική προπαγάνδα θα παρουσίαζε την πτώση ως «απόδειξη» ότι η Ουκρανία υποχωρεί σταθερά.
Πόλεμος φθοράς
Σύμφωνα με το Ινστιτούτο Μελέτης του Πολέμου (ISW), οι ρωσικές επιθέσεις γύρω από το Ποκρόφσκ συνοδεύονται από τεράστιες απώλειες. Μόνο τον Οκτώβριο του 2025 οι ουκρανικές δυνάμεις ισχυρίζονται ότι προκάλεσαν απώλειες άνω των 1.500 Ρώσων στρατιωτών και κατέστρεψαν δεκάδες άρματα και τεθωρακισμένα. Ωστόσο, οι Ρώσοι διατηρούν το επιχειρησιακό πλεονέκτημα χάρη στις συνεχείς ενισχύσεις και στην επέκταση της εφοδιαστικής τους αλυσίδας.
Η γενική εκτίμηση είναι ότι οι Ρώσοι θα καταφέρουν τελικά να καταλάβουν το Ποκρόφσκ και τη γειτονική Μίρνοχραντ, αλλά «με σημαντικό κόστος και καθυστέρηση».
Σε αυτό το πλαίσιο, το Ποκρόφσκ λειτουργεί ως «κέντρο βάρους» του μετώπου. Δηλαδή, ένα σημείο όπου συγκλίνουν οι δυνάμεις, η ενέργεια και η θέληση και των δύο πλευρών. Για τη Ρωσία, είναι η πύλη προς τον πλήρη έλεγχο του Ντονέτσκ. Για την Ουκρανία, το τελευταίο ανάχωμα πριν από την απώλεια της ανατολικής Ουκρανίας.
Ο πόλεμος των drones
Παράλληλα με τις χερσαίες επιχειρήσεις, η Ρωσία έχει εντείνει δραματικά τις επιθέσεις με drones και πυραύλους κατά της ουκρανικής ενεργειακής υποδομής, προετοιμάζοντας το έδαφος για έναν δύσκολο χειμώνα. Σύμφωνα με το ISW, μόνο την εβδομάδα 5 – 12 Νοεμβρίου 2025 εκτοξεύθηκαν 962 drones και 52 πύραυλοι, πλήττοντας θερμοηλεκτρικούς σταθμούς, σιδηροδρομικά δίκτυα και οικιστικές περιοχές κυρίως στις περιφέρειες Κιέβου, Χάρκοβου, Οδησσού, Ζαπορίζια και Ντνίπρου.
Ιδιαίτερα σοβαρές ήταν οι επιθέσεις στους θερμοηλεκτρικούς σταθμούς Trupilska και Zmievska, που παρείχαν σχεδόν το 14% της συνολικής ηλεκτρικής ενέργειας της Ουκρανίας. Η στοχοποίηση του ενεργειακού συστήματος εντάσσεται στη ρωσική στρατηγική αποσταθεροποίησης, καθώς η έλλειψη ηλεκτρισμού επιβαρύνει τη βιομηχανική παραγωγή, αποθαρρύνει τον πληθυσμό και δυσχεραίνει τη στρατιωτική υποστήριξη στο μέτωπο. Όπως σχολιάζει το ISW, η Μόσχα επιδιώκει να «χτυπήσει το ηθικό της Ουκρανίας μέσω του χειμώνα».
Η απάντηση του Κιέβου ήρθε με την ενίσχυση των επιθέσεων εντός της ρωσικής επικράτειας. Σύμφωνα με την ουκρανική Υπηρεσία Ασφαλείας (SBU), μέσα στο 2025 πραγματοποιήθηκαν περίπου 160 επιτυχείς επιθέσεις εναντίον ρωσικών διυλιστηρίων και εγκαταστάσεων πετρελαίου, προκαλώντας μείωση της ικανότητας διύλισης της Ρωσίας κατά 37%. Μόνο το τελευταίο 7ήμερο, ουκρανικά drones έπληξαν:
- Το διυλιστήριο πετρελαίου Βόλγκογκραντ (περίπου 340 km ανατολικά της Ουκρανίας), ετήσιας δυνατότητας επεξεργασίας 15,7 εκατομμυρίων τόνων (σχεδόν 6% της συνολικής δυναμικότητας διύλισης πετρελαίου της Ρωσίας).
- Τον Θερμοηλεκτρικό Σταθμό στο Βολγκορέτσενσκ (περίπου 270 km βορειοανατολικά της Μόσχας), τρίτο μεγαλύτερο της Ρωσίας.
- Το πετροχημικό εργοστάσιο Sterlitamak (περίπου 1.180 km νοτιοανατολικά της Μόσχας), το οποίο παράγει συστατικά απαραίτητα για τη σύνθεση βενζίνης αεροσκαφών υψηλού οκτανίου.
Κατ’ αυτόν τον τρόπο, ο πόλεμος των drones έχει μετατραπεί σε στρατηγικό «πόλεμο καταστροφής υποδομών», όπου κάθε πλευρά προσπαθεί να πλήξει την ενεργειακή και βιομηχανική βάση της άλλης. Είναι μια νέα μορφή φθοράς, λιγότερο θεαματική, αλλά εξίσου αποφασιστική.
Ρωσικές απώλειες από την έναρξη του πολέμου
Ο ανθρώπινος και υλικός φόρος του πολέμου παραμένει τρομακτικός. Σύμφωνα με το υπουργείο Άμυνας της Ουκρανίας, οι συνολικές εκτιμώμενες απώλειες μάχης του ρωσικού στρατού, από την έναρξη του πολέμου έως σήμερα (24 Φεβρουαρίου 2022 έως 9 Νοεμβρίου 2025), έχουν ως ακολούθως:
- Προσωπικό: 1.151.070 (νεκροί και τραυματίες)
- Άρματα μάχης: 11.335
- Τεθωρακισμένα οχήματα μάχης: 23.545
- Συστήματα πυροβολικού: 34.340
- Συστήματα πολλαπλής εκτόξευσης πυραύλων (MLRS): 1.538
- Συστήματα αεράμυνας: 1.239
- Αεροσκάφη: 428
- Ελικόπτερα: 347
- Μη επανδρωμένα αεροσκάφη (UAV): 79.368
- Πύραυλοι cruise: 3.926
- Πολεμικά πλοία/σκάφη: 28
- Υποβρύχια: 1
Οι ρωσικές απώλειες, όμως, δεν σημαίνουν απαραίτητα στρατιωτική αποδυνάμωση. Η Μόσχα διαθέτει μεγαλύτερο βάθος αναπλήρωσης, τόσο σε ανθρώπινο δυναμικό όσο και σε βιομηχανική παραγωγή. Αντίθετα, η Ουκρανία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις δυτικές παραδόσεις όπλων, οι οποίες πλέον καθυστερούν. Εάν η αλυσίδα αυτή διακοπεί, η ανισορροπία θα γίνει ακόμη πιο έντονη.
Η μάχη για τον χρόνο
Η ουκρανική στρατηγική εστιάζει πλέον στην αντοχή. Οι ουκρανικές δυνάμεις δεν προσπαθούν να ανακαταλάβουν εδάφη με μαζικές επιθέσεις, αλλά να επιβραδύνουν τη ρωσική προέλαση, εξαντλώντας τις εφεδρείες της Μόσχας. Η τακτική αυτή στοχεύει στο να διατηρηθεί η γραμμή άμυνας μέχρι να ανανεωθεί η δυτική στήριξη ή να ασκηθεί διεθνής πίεση για διαπραγματεύσεις.
Για τη Ρωσία, αντίθετα, ο χρόνος λειτουργεί ως σύμμαχος. Η παράταση του πολέμου επιβαρύνει τις δυτικές οικονομίες, ενισχύει τη ρωσική αυτάρκεια και επιτρέπει στη Μόσχα να διαμορφώνει ευνοϊκότερες συνθήκες για μια μελλοντική συμφωνία. Η λογική του Κρεμλίνου είναι απλή: να κατακτήσει όσο το δυνατόν περισσότερα εδάφη πριν καθίσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.
Η σκιά της ειρήνης
Παρά τις δηλώσεις του Λαβρόφ, η προοπτική ουσιαστικών συνομιλιών παραμένει μακρινή. Οι δύο πλευρές έχουν θέσει αμοιβαία αποκλειστικούς όρους: η Μόσχα απαιτεί την αναγνώριση των εδαφών που κατέχει, ενώ το Κίεβο επιμένει στην πλήρη αποχώρηση των ρωσικών δυνάμεων. Ενδιάμεση λύση δεν διαφαίνεται, καθώς κανένα μέρος δεν είναι διατεθειμένο να αποδεχθεί το πολιτικό κόστος.
Ωστόσο, η πραγματικότητα στο πεδίο ίσως επιβάλει συμβιβασμούς. Αν το Ποκρόφσκ πέσει και η Ρωσία σταθεροποιήσει το μέτωπο, ο Βλαντίμιρ Πούτιν θα μπορούσε να παρουσιάσει μια μερική νίκη, που θα του επιτρέψει να διαπραγματευθεί από θέση ισχύος. Αν, αντίθετα, η Ουκρανία κρατήσει, τότε ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι θα μπορέσει να επαναφέρει το αίτημα για ανανεωμένη δυτική στήριξη και ενίσχυση των εξοπλισμών.
Καθώς ο χειμώνας πλησιάζει, ο πόλεμος στην Ουκρανία εισέρχεται σε μια νέα, επικίνδυνη φάση. Η διπλωματία βρίσκεται σε στασιμότητα, η Δύση δείχνει κόπωση και οι στρατιωτικές ισορροπίες μεταβάλλονται αργά, αλλά σταθερά υπέρ της Ρωσίας. Το Ποκρόφσκ έχει μετατραπεί σε σύμβολο αυτής της μετατόπισης. Μια μικρή πόλη που ενσαρκώνει το δίλημμα ολόκληρου του πολέμου – αντοχή ή υποχώρηση.
Όπως παραδέχονται ακόμη και οι πλέον αισιόδοξοι δυτικοί αναλυτές, η έκβαση της μάχης αυτής δεν θα κριθεί από μια αποφασιστική νίκη, αλλά από την αντοχή στην παρατεταμένη φθορά. Και σε έναν πόλεμο φθοράς, εκείνος που μπορεί να αντέξει περισσότερο – σε ανθρώπους, ενέργεια, πόρους και πολιτική βούληση – είναι εκείνος που τελικά θα επιβληθεί.
Βασίλης Γιαννακόπουλος, ταξίαρχος ε.α. της Π.Α., γεωστρατηγικός αναλυτής
[email protected]
Διαβάστε επίσης:
Γαλλία: Αναστολή του συνταξιοδοτικού συστήματος ως το 2027 ψήφισε η Εθνοσυνέλευση
Λευκός Οίκος για email Επστάιν: «Ψεύτικο αφήγημα» σε μια προσπάθεια «συκοφαντίας» του Ντόναλντ Τραμπ
