Όλο το σχέδιο Τραμπ για την Ουκρανία: Παραχώρηση και «οδυνηρές» υποχωρήσεις για μια δύσκολη ειρήνη – Θύελλα αντιδράσεων σε Κίεβο και ΕΕ
Ένα σχέδιο ειρήνης 28 σημείων, που προωθεί ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ ως βάση για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία, θέτει στο τραπέζι βαριές παραχωρήσεις από το Κίεβο: αναγνώριση της de facto ρωσικής κυριαρχίας στην Κριμαία και σε μεγάλο μέρος του Ντονμπάς, μοίρασμα Χερσώνας και Ζαπορίζια κατά μήκος της γραμμής επαφής και δραστική μείωση των ουκρανικών στρατιωτικών δυνατοτήτων.
Ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι δηλώνει έτοιμος να εργαστεί «εποικοδομητικά και γρήγορα» πάνω στο σχέδιο, την ώρα που Ουκρανοί αξιωματούχοι και Ευρωπαίοι ηγέτες το καταγγέλλουν ως «παράλογο», «μαξιμαλιστικό» και επικίνδυνο για την ευρωπαϊκή ασφάλεια.
Ο οδικός χάρτης του Τραμπ για το τέλος του πολέμου στην Ουκρανία
Η πρόταση που υπέβαλε η Ουάσινγκτον στο Κίεβο, με την υποστήριξη του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, αποτελεί ένα εκτενές κείμενο 28 σημείων το οποίο παρουσιάζεται ως οδικός χάρτης για τον τερματισμό της ρωσικής εισβολής. Σύμφωνα με το σχέδιο, η Ουκρανία και οι σύμμαχοί της – «συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ» – θα αναγνωρίσουν de facto ως ρωσικές την Κριμαία και τις ανατολικές περιφέρειες Ντονέτσκ και Λουχάνσκ, που αποτελούν την περιοχή του Ντονμπάς, ακόμη κι αν μεγάλο τμήμα τους εξακολουθεί να ελέγχεται από το Κίεβο.
Παράλληλα, οι δύο πλευρές θα μοιραστούν τις περιφέρειες της Χερσώνας και της Ζαπορίζια με βάση την υφιστάμενη γραμμή επαφής, παγιώνοντας ουσιαστικά τις σημερινές γραμμές του μετώπου. Το κείμενο προβλέπει επίσης ότι ο ουκρανικός στρατός θα περιοριστεί σε περίπου 600.000 μέλη, με σημαντικές περικοπές σε ορισμένες από τις πιο ισχυρές στρατιωτικές δυνατότητες που ανέπτυξε η Ουκρανία κατά τη διάρκεια του πολέμου, συμπεριλαμβανομένων των όπλων μακράς εμβέλειας που χρησιμοποιούνται για πλήγματα σε στόχους εντός της Ρωσίας.
Σύμφωνα με δυτικούς αξιωματούχους που γνωρίζουν το περιεχόμενο του σχεδίου, η Ουκρανία θα πρέπει όχι μόνο να αποδεχθεί την απώλεια του βόρειου τμήματος του Ντονμπάς το οποίο σήμερα ελέγχει, αλλά και να μειώσει σχεδόν κατά το ήμισυ τη δύναμη των Ενόπλων Δυνάμεών της. Δεν θα επιτρέπεται η παρουσία ξένων στρατευμάτων σε ουκρανικό έδαφος, όρος που αποκλείει τη δημιουργία ειρηνευτικής δύναμης υπό δυτική ηγεσία μετά τη συμφωνία.
Το σχέδιο, ωστόσο, προβλέπει αμερικανικές εγγυήσεις ασφάλειας, χωρίς όμως σαφείς μηχανισμούς επιβολής. Το NATO θα δεσμευτεί να μη στείλει στρατεύματα στην Ουκρανία, ενώ τα ευρωπαϊκά μαχητικά αεροσκάφη θα παραμείνουν σε βάσεις σε χώρες όπως η Πολωνία, δημιουργώντας μια ζώνη ενίσχυσης και αποτροπής γύρω από την ουκρανική επικράτεια.
Το σχέδιο 28 σημείων
- Επιβεβαιώνεται η κυριαρχία της Ουκρανίας.
- Θα συναφθεί συνολική συμφωνία μη επίθεσης μεταξύ Ρωσίας, Ουκρανίας και Ευρώπης· όλες οι εκκρεμότητες των τελευταίων 30 ετών θεωρούνται λυμένες.
- Η Ρωσία δεσμεύεται να μην εισβάλει σε γειτονικές χώρες και το ΝΑΤΟ να μην επεκταθεί περαιτέρω.
- Θα υπάρξει διάλογος Ρωσίας–ΝΑΤΟ, με μεσολάβηση ΗΠΑ, για ασφάλεια, αποκλιμάκωση και οικονομική συνεργασία.
- Η Ουκρανία θα λάβει αξιόπιστες εγγυήσεις ασφαλείας.
- Ο ουκρανικός στρατός περιορίζεται σε 600.000 προσωπικό.
- Η Ουκρανία ενσωματώνει στο Σύνταγμά της ότι δεν θα γίνει μέλος του ΝΑΤΟ. Το ΝΑΤΟ ενσωματώνει ότι δεν θα δεχθεί την Ουκρανία στο μέλλον.
- Το ΝΑΤΟ δεν θα σταθμεύει στρατεύματα στην Ουκρανία.
- Ευρωπαϊκά μαχητικά αεροσκάφη θα σταθμεύουν στην Πολωνία.
10.Εγγυήσεις ΗΠΑ:-Οι ΗΠΑ λαμβάνουν αντάλλαγμα για την παροχή εγγύησης. -Αν η Ουκρανία εισβάλει στη Ρωσία → χάνει την εγγύηση. -Αν η Ρωσία εισβάλει στην Ουκρανία → επανέρχονται όλες οι κυρώσεις, ακυρώνεται η αναγνώριση των νέων συνόρων και ενεργοποιείται «αποφασιστική στρατιωτική απάντηση». -Αν η Ουκρανία εκτοξεύσει πύραυλο σε Μόσχα ή Αγ. Πετρούπολη χωρίς αιτία → η εγγύηση ακυρώνεται. - Η Ουκρανία μπορεί να γίνει μέλος της ΕΕ και λαμβάνει προσωρινή προτιμησιακή πρόσβαση στην ευρωπαϊκή αγορά.
- Σχέδιο ανοικοδόμησης της Ουκρανίας a. Δημιουργία Ταμείου Ανάπτυξης Ουκρανίας (τεχνολογία, data centres, AI κ.λπ.). b. Κοινή ανοικοδόμηση και λειτουργία του ουκρανικού δικτύου φυσικού αερίου. c. Αποκατάσταση και ανασυγκρότηση πόλεων και οικισμών. d. Ανάπτυξη υποδομών. e. Εξόρυξη ορυκτών και φυσικών πόρων. f. Ειδικό πακέτο χρηματοδότησης από την Παγκόσμια Τράπεζα.
- Ρωσία – οικονομική επανένταξη a. Σταδιακή άρση κυρώσεων. b. Μακροπρόθεσμη συμφωνία ΗΠΑ–Ρωσίας για ενέργεια, πόρους, υποδομές, AI, data centres και έργα εξόρυξης σπάνιων μετάλλων στην Αρκτική. c. Επανένταξη της Ρωσίας στο G8.
- Παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία 100 δισ. δολάρια κατευθύνονται στην ανοικοδόμηση της Ουκρανίας, με τις ΗΠΑ να λαμβάνουν το 50% των κερδών. Η Ευρώπη προσθέτει άλλα 100 δισ. δολάρια. Τα υπόλοιπα παγωμένα κεφάλαια αποδεσμεύονται. Το υπόλοιπο ποσό πηγαίνει σε αμερικανορωσικό επενδυτικό σχήμα για κοινά έργα — στόχος η δημιουργία αλληλεξάρτησης ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος νέας σύγκρουσης.
- Δημιουργία αμερικανορωσικής ομάδας εργασίας για την ασφάλεια και την εφαρμογή της συμφωνίας.
- Η Ρωσία κατοχυρώνει νομικά την πολιτική μη επίθεσης σε Ευρώπη και Ουκρανία.
- ΗΠΑ και Ρωσία παρατείνουν συμφωνίες πυρηνικού ελέγχου (π.χ. START I).
- Η Ουκρανία παραμένει μη πυρηνικό κράτος.
- Ζαπορίζια: Ο πυρηνικός σταθμός λειτουργεί υπό IAEA· η ηλεκτρική ενέργεια μοιράζεται 50%-50% Ρωσία–Ουκρανία.
- Εκπαιδευτικά & κοινωνικά μέτρα Προγράμματα κατά ρατσισμού και μισαλλοδοξίας σε διοίκηση και σχολεία. Η Ουκρανία υιοθετεί κανονισμούς ΕΕ για θρησκευτική ανοχή και προστασία γλωσσικών μειονοτήτων. Τερματισμός διακρίσεων σε ΜΜΕ και εκπαίδευση για Ρώσους/Ουκρανούς. Απόρριψη και απαγόρευση ναζιστικής ιδεολογίας.
- Εδαφικές ρυθμίσεις α. Κριμαία, Λουχάνσκ και Ντονέτσκ αναγνωρίζονται ως de facto ρωσικά, ακόμη και από τις ΗΠΑ. β. Χερσώνα και Ζαπορίζια παγώνουν στη γραμμή επαφής (de facto αναγνώριση). γ. Η Ρωσία εγκαταλείπει άλλα συμφωνημένα τμήματα που ελέγχει εκτός των πέντε περιοχών. δ. Η Ουκρανία αποσύρεται από το τμήμα του Ντονέτσκ που ελέγχει. Η ζώνη αυτή γίνεται ουδέτερη αποστρατιωτικοποιημένη περιοχή, διεθνώς αναγνωρισμένη ως ρωσική. Η Ρωσία δεν θα εισέλθει στη ζώνη.
- Κανένα μέρος δεν μπορεί να αλλάξει τα νέα εδαφικά όρια με τη βία· οι εγγυήσεις ασφαλείας ακυρώνονται σε περίπτωση παραβίασης.
- Η Ρωσία δεν θα εμποδίζει την Ουκρανία να χρησιμοποιεί τον Δνείπερο· θα υπάρξουν συμφωνίες για ελεύθερη μεταφορά σιτηρών στη Μαύρη Θάλασσα.
- Ανθρωπιστική επιτροπή α. Ανταλλαγή αιχμαλώτων και σορών «όλοι για όλους». β. Επιστροφή όλων των πολιτών που κρατούνται, συμπεριλαμβανομένων παιδιών. γ. Πρόγραμμα οικογενειακής επανένωσης. δ. Μέτρα για ανακούφιση θυμάτων πολέμου.
- Η Ουκρανία διεξάγει εκλογές σε 100 ημέρες.
- Πλήρης αμνηστία για όλες τις πλευρές· καμία μελλοντική απαίτηση ή δίωξη.
- Η συμφωνία είναι νομικά δεσμευτική· θα εποπτεύεται από το Peace Council υπό τον Ντόναλντ Τραμπ· παραβιάσεις επιφέρουν κυρώσεις.
- Η κατάπαυση πυρός ισχύει μόλις και οι δύο πλευρές αποσυρθούν σε συμφωνημένα σημεία.
Ο Ζελένσκι μιλά για «αξιοπρεπή» ειρήνη, αλλά εμφανίζεται πιο διαλλακτικός
Μετά τη συνάντηση που είχε στο Κίεβο με υψηλόβαθμη αμερικανική αντιπροσωπεία, στην οποία συμμετείχε ο υπουργός Στρατού των ΗΠΑ Νταν Ντρίσκολ, τον οποίο ο πρόεδρος Τραμπ όρισε πρόσφατα ως ειδικό εκπρόσωπο για την Ουκρανία, ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι φάνηκε να υιοθετεί πιο διαλλακτικό τόνο.
«Η Ουκρανία χρειάζεται ειρήνη και η Ουκρανία θα κάνει τα πάντα ώστε κανείς στον κόσμο να μην μπορεί να πει ότι καταλύουμε τη διπλωματία. Χρειαζόμαστε μια αξιοπρεπή ειρηνευτική συμφωνία, στους όρους της οποίας θα γίνονται σεβαστές η ανεξαρτησία μας, η εθνική μας κυριαρχία και η αξιοπρέπεια του ουκρανικού λαού», δήλωσε σε βιντεοσκοπημένο μήνυμά του το βράδυ της Πέμπτης.
Το γραφείο του Ουκρανού προέδρου επιβεβαίωσε ότι ο Ζελένσκι παρέλαβε γραπτό αντίγραφο του σχεδίου ειρηνευτικής συμφωνίας, το οποίο εκπονήθηκε από Αμερικανούς και Ρώσους αξιωματούχους. Σύμφωνα με την επίσημη ανακοίνωση, τα μέρη «συμφώνησαν να εργαστούν πάνω στις διατάξεις του σχεδίου με τρόπο που θα οδηγήσει σε ένα δίκαιο τέλος του πολέμου» και ο Ουκρανός πρόεδρος θα συζητήσει με τον Τραμπ «τις υπάρχουσες διπλωματικές ευκαιρίες και τα βασικά σημεία που είναι απαραίτητα για την ειρήνη» τις επόμενες ημέρες.
Σε ανάρτησή του στην πλατφόρμα Χ, ο Ζελένσκι υπογράμμισε ότι η χώρα του είναι «έτοιμη για εποικοδομητική, ειλικρινή και γρήγορη εργασία» πάνω στο σχέδιο του Τραμπ, σημειώνοντας ότι η Ουκρανία εκτιμά τις προσπάθειες του Αμερικανού προέδρου «που αποσκοπούν στην αποκατάσταση της ασφάλειας στην Ευρώπη».
Ουκρανική οργή και κατηγορίες για «παράδοση»
Πίσω από τη μετρημένη γλώσσα της προεδρίας, όμως, πολλοί Ουκρανοί αξιωματούχοι εμφανίζονται οργισμένοι με το σχέδιο. Το χαρακτηρίζουν «απολύτως παράλογο», «προκλητική ενέργεια» και μια προσπάθεια να διχαστούν οι σύμμαχοι της Ουκρανίας.
Ο Ολεξάντρ Μερέζκο, πρόεδρος της κοινοβουλευτικής επιτροπής εξωτερικής πολιτικής, σημείωσε ότι «δεν υπάρχουν ενδείξεις πως το Κρεμλίνο είναι έτοιμο για σοβαρές διαπραγματεύσεις» και κατηγόρησε τον Βλαντιμίρ Πούτιν ότι προσπαθεί «να κερδίσει χρόνο και να αποφύγει τις αμερικανικές κυρώσεις». Ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Κισλιτσίγια έκανε λόγο για μια «κλασική επιχείρηση ενημέρωσης σοβιετικού τύπου», με στόχο να επηρεαστεί η κοινή γνώμη και να σπαρεί πανικός.
Σύμφωνα με Ουκρανό αξιωματούχο που συμμετείχε στις επαφές, ο Ντρίσκολ παρουσίασε στον Ζελένσκι το έγγραφο σε μορφή σχεδίου-πλαισίου, ενώ Αμερικανοί αξιωματούχοι μίλησαν για ένα «επιθετικό χρονοδιάγραμμα» προς την υπογραφή. Ωστόσο δεν είναι σαφές ποια σημεία έχει αποδεχθεί το Κίεβο, ούτε σε ποιο βαθμό ο Ζελένσκι είναι διατεθειμένος να υποχωρήσει.
Ουκρανοί αξιωματούχοι προειδοποιούν ότι το κείμενο «ισοδυναμεί με την παράδοση της Ουκρανίας» και με «ουσιαστικό τέλος της κυριαρχίας της», καθώς επιστρέφει σε μαξιμαλιστικές απαιτήσεις της Μόσχας από το 2022, που είχαν ήδη απορριφθεί. «Θα ήταν πολιτική αυτοκτονία για οποιονδήποτε Ουκρανό ηγέτη να δεχθεί την παράδοση αυτής της οχυρωμένης περιοχής», σχολίασε Ευρωπαίος διπλωμάτης, αναφερόμενος στο Ντονμπάς.
Ευρωπαϊκή ανησυχία και αποκλεισμός από τη διαδικασία
Το γεγονός ότι η πρόταση καταρτίστηκε από Αμερικανούς και Ρώσους αξιωματούχους, χωρίς συμμετοχή της Ουκρανίας ούτε ενημέρωση των Ευρωπαίων εταίρων, έχει προκαλέσει σοβαρό εκνευρισμό σε ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Ευρωπαίοι ηγέτες που συναντήθηκαν στις Βρυξέλλες φέρονται να πληροφορήθηκαν την ύπαρξη του σχεδίου από τα μέσα ενημέρωσης, ενώ υπουργεία Εξωτερικών σε όλη την ήπειρο ζητούν εσπευσμένα διευκρινίσεις από την Ουάσινγκτον.
«Επικροτούμε τις ειρηνευτικές προσπάθειες, αλλά η Ευρώπη είναι ο κύριος υποστηρικτής της Ουκρανίας και είναι η δική μας ασφάλεια που διακυβεύεται. Επομένως, αναμένουμε να μας ζητηθεί η γνώμη μας», τόνισε ο υπουργός Εξωτερικών της Πολωνίας Ράντοσλαβ Σικόρσκι.
Η επικεφαλής της εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ Κάγια Κάλας υπογράμμισε ότι οποιοδήποτε σχέδιο μπορεί να λειτουργήσει μόνο «με τη συμμετοχή των Ουκρανών και των Ευρωπαίων» και προειδοποίησε ότι η πρόταση δεν προβλέπει ουσιαστικά καμία παραχώρηση από τη ρωσική πλευρά. «Πρέπει να καταλάβουμε ότι σε αυτόν τον πόλεμο υπάρχει ένας επιτιθέμενος και ένα θύμα. Αν η Ρωσία ήθελε πραγματικά την ειρήνη, θα μπορούσε να είχε συμφωνήσει σε άνευ όρων κατάπαυση του πυρός εδώ και καιρό», είπε.
Ο υπουργός Εξωτερικών της Ουκρανίας Αντρέι Σιμπίχα, ενημερώνοντας τους Ευρωπαίους ομολόγους του, φέρεται να κατέστησε σαφές ότι «κανένα ειρηνευτικό σχέδιο δεν είναι εφικτό αν βασίζεται στον κατευνασμό του επιτιθέμενου», προειδοποιώντας ότι κάτι τέτοιο «θα έφερνε μόνο περισσότερο πόλεμο και βία στην Ουκρανία και σε όλη την Ευρώπη».
Ο Λευκός Οίκος μιλά για «ζωντανό έγγραφο» και καταγράφει ιδέες
Από την πλευρά της Ουάσινγκτον, η εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου Καρολάιν Λέβιτ επεδίωξε να παρουσιάσει το σχέδιο ως μια «λίστα ιδεών» σε εξέλιξη και όχι ως τελική πρόταση. Τόνισε ότι ο πρόεδρος Τραμπ «επιθυμεί από την πρώτη μέρα να τερματιστεί αυτός ο πόλεμος» και ότι έχει απογοητευθεί από την άρνηση τόσο της Ρωσίας όσο και της Ουκρανίας να δεσμευτούν σε συμφωνία.
Η Λέβιτ απέρριψε τις επικρίσεις ότι η πρόταση ευνοεί υπερβολικά τη Μόσχα, υποστηρίζοντας ότι «συζητήσαμε εξίσου και με τις δύο πλευρές» για την κατάρτισή της. «Είναι ένα καλό σχέδιο τόσο για τη Ρωσία όσο και για την Ουκρανία και πιστεύουμε ότι θα πρέπει να είναι αποδεκτό και από τις δύο πλευρές. Εργαζόμαστε σκληρά για να το υλοποιήσουμε», ανέφερε.
Ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο χαρακτήρισε το έγγραφο «λίστα πιθανών ιδεών» και όχι ολοκληρωμένη πρόταση, σημειώνοντας ότι ο τερματισμός ενός τόσο αιματηρού πολέμου απαιτεί «εκτενή ανταλλαγή σοβαρών και ρεαλιστικών προτάσεων» και «δύσκολες αλλά απαραίτητες παραχωρήσεις» και από τις δύο πλευρές.
Παράλληλα, Αμερικανοί αξιωματούχοι διαβεβαιώνουν ότι αρκετά σημεία, ειδικά όσα φαίνεται να ευθυγραμμίζονται με τις μαξιμαλιστικές απαιτήσεις της Μόσχας, «δεν είναι τελικά» και ότι το σχέδιο παραμένει «υπό επεξεργασία», με δυνατότητα προσαρμογών ανάλογα με τις αντιδράσεις Ουκρανίας και Ευρώπης.
Πολιτική πίεση στο Κίεβο και ρωσικός τακτικισμός
Η επανεκκίνηση των πιέσεων για μια συμφωνία που θα απαιτήσει σημαντικές παραχωρήσεις έρχεται σε μια δύσκολη χρονική συγκυρία για τον Ζελένσκι. Ο Ουκρανός πρόεδρος βρίσκεται αντιμέτωπος με το μεγαλύτερο πολιτικό σκάνδαλο από τότε που ανέλαβε την εξουσία το 2019, με τον πρώην επιχειρηματικό του συνεργάτη Τιμούρ Μίντιτς και τουλάχιστον δύο υπουργούς να κατηγορούνται για συμμετοχή σε κύκλωμα δωροδοκίας μεγάλης κλίμακας.
Στο εσωτερικό πολιτικό σκηνικό αυξάνονται οι πιέσεις, με βουλευτές του κυβερνώντος κόμματος «Υπηρέτης του Λαού» να ζητούν την αποπομπή του ισχυρού επικεφαλής του προεδρικού γραφείου Αντρέι Γερμάκ. Αμερικανοί αξιωματούχοι εκτιμούν ότι η κρίση αυτή μπορεί να καταστήσει τον Ζελένσκι πιο διατεθειμένο να προχωρήσει σε δύσκολες παραχωρήσεις στο όνομα της ειρήνης, ενώ άλλοι αναλυτές θεωρούν ότι ακριβώς αυτή η πολιτική αβεβαιότητα δεν του επιτρέπει να ρισκάρει να εμφανιστεί πως «πουλάει» τη χώρα στη Μόσχα.
Δυτικοί διπλωμάτες εκτιμούν ότι η ρωσική πλευρά επιχειρεί να εκμεταλλευτεί την εύθραυστη θέση του Κιέβου. «Φαίνεται ότι το σχέδιο καταρτίστηκε σε μια στιγμή που ο Ζελένσκι είναι αδύναμος. Οι Ρώσοι είναι καλοί στο να εκμεταλλεύονται τις καταστάσεις», σημείωσε Ευρωπαίος απεσταλμένος, προσθέτοντας ότι η πρόταση «μοιάζει με όλα τα προηγούμενα ρωσικά σχέδια» και δύσκολα θα γίνει αποδεκτή από την Ουκρανία.
Το Κρεμλίνο, από την πλευρά του, αρνείται ότι συνεργάζεται με τις ΗΠΑ για μια νέα ειρηνευτική πρόταση. Ο εκπρόσωπος Ντμίτρι Πεσκόφ δήλωσε ότι «δεν υπάρχουν νέες εξελίξεις» και παρέπεμψε σε προηγούμενη συνάντηση του Βλαντιμίρ Πούτιν με τον πρόεδρο Τραμπ, υποστηρίζοντας ότι «δεν έχουμε να προσθέσουμε τίποτα» σε όσα είχαν ειπωθεί τότε.
Λιθουανία: Έκλεισε ξανά το αεροδρόμιο του Βίλνιους εξαιτίας «μπαλονιών»
