Οξειδωτικό στρες: Η ύπουλη και άγνωστη απειλή της υγείας μας
Αισθάνεσθε μονίμως κουρασμένοι και έχετε πονοκέφαλους, πόνους στους μύες και τις αρθρώσεις; Ίσως η αιτία που προκαλεί αυτά τα συχνά συμπτώματα που σας ταλαιπωρούν να είναι το οξειδωτικό στρες.
Πρόκειται για μια ανισορροπία μεταξύ των ελευθέρων ριζών και των αντιοξειδωτικών στο σώμα. Οι ελεύθερες ρίζες (ROS), είναι ασταθή μόρια με ένα ή περισσότερα ασύζευκτα ηλεκτρόνια.
«Πρώτος ο Denham Harman το 1956 πρότεινε την ιδέα για την ύπαρξη της «ελεύθερης ρίζας» και αργότερα έθεσε ως αξίωμα ότι αυτά τα συστατικά έχουν ρόλο στην γήρανση μέσω των πρόκλησης διασταυρωμένων αντιδράσεων και δημιουργίας ομοιοπολικών δεσμών τροποποιώντας λιπίδια, πρωτεΐνες, κυτταρικό DNA, ιδιαίτερα το μιτοχονδριακό DNA.
Σχηματίζονται κατά τη διάρκεια της αναπνοής και του μεταβολισμού, διαδικασίες απαραίτητες για την επιβίωση ενός οργανισμού, ωστόσο επηρεάζονται και από εξωγενείς παράγοντες, όπως η υπεριώδης ακτινοβολία, η ραδιενεργός ακτινοβολία, το όζον, η περιβαλλοντική μόλυνση, τα φάρμακα και το κάπνισμα», αναφέρει η κ. Ελένη Κομνηνού Ρευματολόγος, Διευθύντρια Κλινικής Αυτοάνοσων Ρευματικών νοσημάτων Μetropolitan General.
Παράγοντες κινδύνου οξειδωτικού στρες
Έρευνες έχουν δείξει πως ορισμένοι παράγοντες μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο εμφάνισης μακροχρόνιου οξειδωτικού στρες. Οι πιο βασικοί είναι:
- Παχυσαρκία
- Διατροφή (δίαιτες πλούσιες σε λιπαρά, ζάχαρη και επεξεργασμένα τρόφιμα)
- Τρόπος ζωής
- Κάπνισμα τσιγάρων ή άλλων προϊόντων καπνού
- Κατανάλωση αλκοόλ
- Ορισμένα φάρμακα
- Περιβαλλοντικοί παράγοντες, ρύπανση
- Έκθεση σε φυτοφάρμακα ή βιομηχανικές χημικές όπως η ρύπανση και η ακτινοβολία
«Η άμυνα του οργανισμού εναντίον των σχηματιζόμενων ριζών περιλαμβάνει μία σειρά ουσιών, οι οποίες καλούνται αντιοξειδωτικά και προέρχονται από διάφορες πηγές. Αυτά περιλαμβάνουν βιταμίνες, ιχνοστοιχεία μετάλλων, ένζυμα (ιδιαίτερα δραστικά) και φυτικές ουσίες, που προσλαμβάνουμε με τη διατροφή.
Τρόφιμα, όπως τα φρούτα και τα λαχανικά, παρέχουν πολλά απαραίτητα αντιοξειδωτικά με τη μορφή βιταμινών και μετάλλων, που το σώμα δεν μπορεί να δημιουργήσει από μόνο του.
Τα κύτταρα του σώματος παράγουν ελεύθερες ρίζες κατά τη διάρκεια φυσιολογικών μεταβολικών διεργασιών. Όταν λειτουργούν σωστά, οι ελεύθερες ρίζες μπορούν να βοηθήσουν στην καταπολέμηση των παθογόνων μικροβίων. Τα κύτταρα, όμως, μπορούν να παράγουν και αντιοξειδωτικά που εξουδετερώνουν αυτές τις ελεύθερες ρίζες.
Όταν ο αριθμός των ελευθέρων ριζών είναι παραπάνω από αυτόν που μπορεί να διατηρήσει την ισορροπία με τα αντιοξειδωτικά, είναι πιθανό να αρχίσουν να προκαλούνται βλάβες στον λιπώδη ιστό, το DNA και τις πρωτεΐνες του σώματος», προσθέτει.
Συμπτώματα
Το οξειδωτικό στρες λαμβάνει χώρο σε κυτταρικό επίπεδο.
Ορισμένες ενδείξεις και συμπτώματα είναι
- Απώλεια μνήμης ή εγκεφαλική ομίχλη
- Ρυτίδες
- Γκρίζα μαλλιά
- Μειωμένη όραση
- Ευαισθησία στο θόρυβο
- Ευαισθησία σε λοιμώξεις
- Ασταθή επίπεδα σακχάρου στο αίμα
Βλάβες που έχουν παρατηρηθεί σε καταστάσεις οξειδωτικού στρες, περιλαμβάνουν:
- Πρόωρη γήρανση
- Διαβήτη
- Αθηροσκλήρωση ή σκλήρυνση των αιμοφόρων αγγείων
- Φλεγμονώδεις καταστάσεις
- Υψηλή αρτηριακή πίεση, γνωστή και ως υπέρταση
- Καρδιακή ασθένεια
- Νευροεκφυλιστικές ασθένειες, όπως το Πάρκινσον και το Αλτσχάιμερ
- Σύνδρομο χρόνιας κόπωσης
- Βρογχικό άσθμα
- Ανδρική υπογονιμότητα
Διάγνωση
Η αξιολόγηση των επιπέδων του οξειδωτικού στρες αλλά και των επιπέδων αντιοξειδωτικής ικανότητας είναι μέθοδοι που χρησιμοποιούνται εδώ και χρόνια στην κλινική πράξη, καθιστώντας τις μετρήσεις πολύ αξιόπιστες.
Η μέτρηση απαιτεί τη λήψη αίματος (είτε φλεβικό, είτε τριχοειδικό από το δάχτυλο). Για να πραγματοποιηθεί, θα πρέπει να προηγηθεί σχετική προετοιμασία από τον εξεταζόμενο ώστε να έχουμε αξιόπιστα αποτελέσματα.
Αντιμετώπιση
-Αλλαγές στη διατροφή & αντιοξειδωτικά
«Η κατανάλωση μιας ισορροπημένης διατροφής είναι απαραίτητη με ποικιλία τροφών πλούσιων σε αντιοξειδωτικά, όπως φρούτα, λαχανικά, δημητριακά και όσπρια. Επίσης, εξίσου σημαντικός είναι ο περιορισμός στα επεξεργασμένα τρόφιμα, ειδικά εκείνα με υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη και ανθυγιεινά λίπη.
Όσον αφορά τα συμπληρώματα δεν υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις ότι τα αντιοξειδωτικά συμπληρώματα καταπολεμούν το οξειδωτικό στρες και ορισμένα έχουν συνδεθεί με αυξημένους κινδύνους για την υγεία», επισημαίνει.
-Τροποποιήσεις στον τρόπο ζωής
- Τακτική άσκηση: Η μέτρια, τακτική άσκηση μπορεί να αυξήσει τα φυσικά επίπεδα αντιοξειδωτικών και να μειώσει την οξειδωτική βλάβη.
- Αποφυγή καπνίσματος και περιορισμός του αλκοόλ
- Μείωση της έκθεσης σε επιβλαβείς παράγοντες: Αυτό περιλαμβάνει την αποφυγή περιττής έκθεσης σε ακτινοβολία, τη χρήση αντηλιακού και την προσοχή στην έκθεση σε χημικές ουσίες.
- Διαχείριση του στρες: Η μείωση του χρόνιου στρες μπορεί επίσης να συμβάλει στη μείωση του οξειδωτικού στρες.
- Επαρκής ύπνος: Ο καλός ύπνος είναι ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση της ισορροπίας όλων των συστημάτων του σώματος, συμπεριλαμβανομένης της ισορροπίας των αντιοξειδωτικών και των ελεύθερων ριζών.
- Η θεραπεία υποκείμενων παθήσεων, όπως ο διαβήτης μπορούν επίσης να βοηθήσουν στη μείωση του οξειδωτικού στρες.
«Για να αντιμετωπιστεί το οξειδωτικό στρες είναι να αυξηθούν τα επίπεδα των αντιοξειδωτικών του οργανισμού και να μειωθεί ο σχηματισμός των ελευθέρων ριζών με βελτίωση του τρόπου ζωής και αποφυγή βλαβερών συνηθειών (κάπνισμα, αλκοόλ κ.ά.)», καταλήγει η κ. Κομνηνού.
Διαβάστε επίσης:
