Μπλόκα και Χριστούγεννα: Μπούμερανγκ για την κυβέρνηση η διαχείριση της κυκλοφορίας, στο κενό ο «κοινωνικός αυτοματισμός»
Ο τρόπος με τον οποίο επιχείρησε η κυβέρνηση να κάνει την διαχείριση της κυκλοφορίας στις εθνικές οδούς την παραμονή των Χριστουγέννων, δεν έριξε απλά νέο λάδι στη φωτιά της σύγκρουσής της με τους αγρότες, αλλά την εξέθεσε και σε ένα μεγάλο κομμάτι της κοινής γνώμης.
Οι χειρισμοί της Ελληνικής Αστυνομίας – προφανώς με «άνωθεν εντολή» –, βρέθηκαν σε αρκετές περιπτώσεις στο στόχαστρο ταξιδιωτών, καθώς επιβεβαιώθηκε ότι οι αγρότες είχαν παραδώσει λωρίδες των δρόμων για την ομαλή (έστω και με χαμηλές ταχύτητες) διέλευση των οχημάτων, κάτι που όμως εσκεμμένα ο κρατικός μηχανισμός δεν αξιοποίησε – τουναντίον.
Έτσι δόθηκε η εντύπωση πως η κυβέρνηση θέλησε με αυτή την επιλογή να εκθέσει τους αγρότες και τις συνεχιζόμενες κινητοποιήσεις στα μάτια άλλων κοινωνικών ομάδων – ενεργοποιώντας δηλαδή τον περιβόητο «κοινωνικό αυτοματισμό».
Αλλά από την εξέλιξη των πραγμάτων, η προσπάθεια αυτή γύρισε… μπούμερανγκ.
Καταγγελίες για το προληπτικό κλείσιμο
Το τελευταίο 48ωρο πριν τα Χριστούγεννα, δεκάδες ταξιδιώτες κατήγγειλαν —μέσω social media, τοπικών ΜΜΕ και άμεσων επικοινωνιών με ραδιοφωνικούς σταθμούς— ότι δρόμοι έκλειναν προληπτικά από την Αστυνομία, ενώ στο σημείο των μπλόκων υπήρχαν ελεύθερες λωρίδες κυκλοφορίας, τις οποίες οι αγρότες δήλωναν πρόθυμοι να κρατήσουν ανοιχτές. «Μας σταμάτησαν χιλιόμετρα πριν το μπλόκο, ενώ στο ίδιο το σημείο περνούσαν αυτοκίνητα», ανέφεραν οδηγοί σε περισσότερες από μία εθνικές οδούς.
Η δυσφορία αυτή δεν στράφηκε μόνο κατά των κινητοποιήσεων, αλλά και κατά της αστυνομικής τακτικής. Τα βασικά παράπονα των ταξιδιωτών ήταν επαναλαμβανόμενα:
- ότι δεν υπήρχε σαφής ενημέρωση,
- ότι οι εκτροπές ανακοινώνονταν την τελευταία στιγμή,
- και κυρίως ότι η πλήρης διακοπή κυκλοφορίας παρουσιαζόταν ως μονόδρομος για λόγους ασφάλειας, ακόμη και όταν υπήρχαν περιθώρια ελεγχόμενης διέλευσης.
Το επιχείρημα της «ασφάλειας» αποτέλεσε τον βασικό άξονα της επίσημης αιτιολόγησης. Ωστόσο, εδώ αναδείχθηκε μια προφανής αντίφαση, την οποία επεσήμαναν και οδηγοί και συγκοινωνιολόγοι: η ίδια η Πολιτεία επιτρέπει καθημερινά την κυκλοφορία από μία ή δύο λωρίδες, σε συνθήκες συχνά πιο επικίνδυνες, όταν εκτελούνται έργα σε εθνικές οδούς. Εκεί, η ασφάλεια δεν οδηγεί σε καθολικό αποκλεισμό, αλλά σε σήμανση, μείωση ταχύτητας και παρουσία τροχαίας.
Το ερώτημα, λοιπόν, τέθηκε αυθόρμητα από τους πολίτες: γιατί αυτό που θεωρείται επαρκές στα έργα, κρίνεται ανεπαρκές στις κινητοποιήσεις;
Κατακραυγή στα σόσιαλ μίντια
«Δεν μας σταμάτησαν στο μπλόκο. Μας σταμάτησαν πέντε χιλιόμετρα πριν», ανέφερε οδηγός που ταξίδευε προς Θεσσαλονίκη, μιλώντας σε τοπικό ραδιοφωνικό σταθμό της Πιερίας. «Όταν τελικά φτάσαμε με παράδρομο στο σημείο, βλέπαμε αυτοκίνητα να περνάνε κανονικά από μία λωρίδα. Εκεί κατάλαβα ότι το πρόβλημα δεν ήταν μόνο οι αγρότες».
Αντίστοιχες καταγγελίες καταγράφηκαν και σε άλλους άξονες. Σε αναρτήσεις στα social media, οδηγοί μιλούσαν για προληπτικά πλήρη κλεισίματα, χωρίς σαφή ενημέρωση. «Μας είπαν “για λόγους ασφαλείας δεν περνάει κανείς”, αλλά μπροστά υπήρχε διάδρομος ανοιχτός», έγραφε ταξιδιώτης που κινήθηκε προς τη Θεσσαλία. «Αν είναι θέμα ασφάλειας, γιατί περνούσαν φορτηγά νωρίτερα;».
Από την πλευρά των αγροτών, σε αρκετά σημεία καταγράφηκε διάθεση συνεννόησης. Αγροτοσυνδικαλιστής από τη Μαγνησία δήλωνε χαρακτηριστικά:
«Εμείς είχαμε συμφωνήσει να αφήνουμε ελεύθερη λωρίδα. Δεν θέλαμε να κόψουμε τον κόσμο. Ήρθε όμως η Τροχαία και είπε ότι ο δρόμος κλείνει συνολικά. Εκεί χάλασε το κλίμα».
Σε άλλο μπλόκο, στη δυτική Μακεδονία, η εικόνα ήταν διαφορετική. Εκεί, σύμφωνα με τοπικό ρεπορτάζ, αστυνομικοί και αγρότες συνεννοήθηκαν ώστε να ανοίγουν ανά τακτά διαστήματα διάδρομο διέλευσης. «Περνούσαμε με καθυστέρηση, αλλά περνούσαμε», ανέφερε οδηγός λεωφορείου. «Κανείς δεν φώναζε, κανείς δεν ένιωθε όμηρος. Αυτό δείχνει ότι υπήρχαν λύσεις».
Αυτά τα αντιπαραδείγματα ενίσχυσαν τη σύγκριση και τροφοδότησαν την κριτική. «Όταν γίνονται έργα στην εθνική, περνάμε από μία λωρίδα για μήνες», έλεγε ταξιδιώτης που εγκλωβίστηκε στην Εγνατία. «Τότε δεν υπάρχει θέμα ασφάλειας; Γιατί τώρα είναι επικίνδυνο και πρέπει να κλείσουν τα πάντα;».
Το επιχείρημα της ασφάλειας
Το επιχείρημα της «ασφάλειας» επαναλήφθηκε συστηματικά από την επίσημη πλευρά. Όμως για πολλούς πολίτες λειτούργησε ως γενική και αδιαφοροποίητη δικαιολογία, όχι ως πειστική εξήγηση. «Δεν μας εξήγησε κανείς τι ακριβώς κινδυνεύει», ανέφερε οδηγός Ι.Χ. «Απλώς μας είπαν “έτσι είναι η εντολή”».
Η κυβέρνηση επέλεξε να μην παρέμβει δημόσια στη συζήτηση για τη συγκεκριμένη τακτική, αφήνοντας την εικόνα να διαμορφωθεί στο πεδίο. Το αποτέλεσμα, σύμφωνα με παρατηρητές, ήταν η σταδιακή διοχέτευση της κοινωνικής δυσαρέσκειας προς μία κατεύθυνση: τους αγρότες. «Καταλαβαίνω ότι έχουν προβλήματα», έλεγε οικογενειάρχης που ταξίδευε με παιδιά, «αλλά εγώ ποιον να κατηγορήσω όταν μένω τρεις ώρες ακίνητος;».
Ωστόσο, όπως παραδέχονταν και οι ίδιοι οι αγρότες, η πλήρης απορρόφηση της οργής από την κοινωνία δεν ήταν αναπόφευκτη. «Όπου μας άφησαν να συνεννοηθούμε με την Αστυνομία, τα πράγματα κύλησαν ήρεμα», ανέφερε συνδικαλιστής από τη Θεσσαλία. «Όπου ήρθε εντολή για κλείσιμο, έγινε μπάχαλο και μας χρέωσαν τα πάντα».
Το συμπέρασμα που προκύπτει από το ρεπορτάζ είναι σύνθετο. Οι αγρότες επικρίθηκαν από ένα μέρος – σχετικά μικρό – της κοινής γνώμης για την επιλογή των εθνικών οδών ως μέσο πίεσης. Όμως η γενίκευση της ταλαιπωρίας δεν χρεώθηκε κατά κύριο λόγο σε αυτούς, αλλά σε επιλογές ή αδυναμία της ΕΛΑΣ και κατ’ επέκταση της κυβέρνησης, να δώσει λύση. Η ταλαιπωρία ενισχύθηκε από αποφάσεις διαχείρισης που μεγιστοποίησαν το πρόβλημα αντί να το περιορίσουν.
Όταν σε ένα σημείο η κυκλοφορία ρυθμίζεται με συνεργασία και λίγα χιλιόμετρα πιο πέρα επιβάλλεται καθολικός αποκλεισμός, το ζήτημα παύει να είναι μόνο επιχειρησιακό. Γίνεται πολιτικό. Και τότε η «ασφάλεια» δεν λειτουργεί απλώς ως μέτρο προστασίας, αλλά ως εργαλείο διαμόρφωσης εντυπώσεων και μετατόπισης ευθυνών.
Διαβάστε επίσης:
Γκίλφοϊλ: Ο πολιτιστικός διάλογος αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο των σχέσεων μεταξύ ΗΠΑ και Ελλάδας
