Αθήνα, Κάιρο, Κωνσταντινούπολη: Τρεις πρωτεύουσες απέναντι στους γεωστρατηγικούς ανταγωνισμούς για την «Ιερά Κορυφή»
Ως Έλληνας πολίτης και διπλωμάτης που ολοκλήρωσε σταδιοδρομία 35 ετών στο υπουργείο Εξωτερικών τολμώ να εκτιμώ ως επιτυχημένη τη συνολική εξωτερική πολιτική της Ελλάδας. Οι συνεχείς προκλήσεις απαιτούν άμεσες αποφάσεις σε επίπεδο υπηρεσιών και πολιτικής ηγεσίας. Το έργο δεν θεωρείται απλό και οι επιλογές κρίνονται μετά την ολοκλήρωσή τους.
Από την πλευρά έμπειρων αναλυτών και εν ενεργεία στελεχών της δημόσιας διοίκησης ίσως η απάντηση δύο Ελλήνων υπουργών στις απεγνωσμένες και πέρα από κάθε νομιμότητα τοποθετήσεις του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών θεωρούνται υπερβολική σπατάλη διπλωματικού και πολιτικού κεφαλαίου.
Η διπλωματική εμπειρία διδάσκει ότι αρκεί μία απάντηση του κυβερνητικού εκπροσώπου, διά της οποίας εκφράζεται το σύνολο της κυβέρνησης και κυρίως οι επιλογές του πρωθυπουργού. Βεβαίως παραμένει δικαίωμα των πολιτικών το να επιλέξουν κάτι περισσότερο από ό,τι αναλυτές και ειδικοί θεωρούν ως επαρκές.
Ο εκλεγμένος κοινοβουλευτικός όμως αναφέρεται ευθέως και προς τους Έλληνες ψηφοφόρους, στους οποίους είναι υπόλογος.
Οι σταθεροί ελληνικοί άξονες
Το παράνομο λεκτικό που επιλέγεται από Τούρκους πολιτικούς επιβεβαιώνει την αγωνία της τουρκικής ηγεσίας τόσο για τη συνέχεια της παρουσίας της στις εσωτερικές εξελίξεις όσο και για τον μελλοντικό ρόλο που επιλέγει για τον ίδιο και τους συνεργάτες του ο Πρόεδρος Ερντογάν.
Η διαχείριση που επιφυλάσσει για το μέλλον των συνεργατών του, καθ’ όλη τη διάρκεια της πορείας του, θυμίζει τον μυθολογικό Κρόνο. Γκιουλ, Νταβούτογλου, Τσαβούσογλου και τώρα Φιντάν, μαζί με πολλούς στρατηγούς μετά την ανάδειξή τους ως κορυφαίων πολιτικών προσωπικοτήτων, παραμερίστηκαν. Έτσι λειτουργεί η Τουρκική Δημοκρατία από τον Κεμάλ Ατατούρκ, αλλά και πριν, όταν η Υψηλή Πύλη απλώς αποφάσιζε και «εκτελούσε».
Με τη γνώση που αποκτήθηκε από τη συμπεριφορά του γείτονα, συμμάχου και πιθανού εταίρου, διαπιστωμένα από την Ελλάδα ακολουθείται επιτυχημένη πολιτική, κυρίως τα χρόνια που ακολούθησαν την ένταξή μας στην Ε.Ε.
Με διαφοροποιήσεις, που επιλέγει κάθε κομματικός σχηματισμός, γνωστές στους Έλληνες ψηφοφόρους μέσω των κομματικών προγραμμάτων και των δημοσίων τοποθετήσεων των υποψήφιων πρωθυπουργών, προωθείται εξωτερική πολιτική σε σταθερούς άξονες με στόχο την επιτυχία των εθνικών προτεραιοτήτων.
Η εθνική πρακτική εφαρμόζεται χωρίς αποκλίσεις και στην πολυτάραχη εποχή μας. Ρωσία, Τουρκία, Ιράν πολιτεύονται για τη διαμόρφωση μίας περιφερειακής αλλά και διεθνούς πραγματικότητας, που στηρίζεται στον αναθεωρητισμό και στην υπέρμετρη άσκηση βίας. Η Ελλάδα δείχνει να αναγνωρίζει εγκαίρως την πραγματικότητα.
Σύναξη αναθεωρητών
Η συνάντηση της Ομάδας της Σαγκάης δημιουργεί την εντύπωση σύναξης αναθεωρητών που δεν αντέχουν να προσέλθουν ισότιμα στις προδιαγραφόμενες εξελίξεις που άρχισαν τον 21ο αιώνα.
Το πλαίσιο που επιλέγουν οι ομοτράπεζοι Σαγκάης, ΒRICS και ακολούθων, όπως Χούθι, Χαμάς, Χεζμπολάχ και κάθε είδους ριζοσπαστικοί έως ακραίοι σχηματισμοί, προκαλεί τη διεθνή κοινότητα. Υποχρεωνόμαστε όλοι να αναζητήσουμε συνεκτικές πολιτικές που δεν θα επιτρέψουν να συρθεί ο κόσμος στον ολικό όλεθρο.
● Μόσχα, Βόρεια Κορέα, Ιράν προβάλλουν την πυρηνική απειλή.
● Η Τουρκία εκχωρεί τα πάντα στη Ρωσία προκειμένου να αποκτήσει πυρηνικά εργοστάσια, με δυνατότητες επέκτασης σε πυρηνικό οπλοστάσιο.
Η σωστή πλευρά
Στην αναζήτηση ρόλων και στην επιλογή πολιτικών που θα ακυρώνουν τις επιδιώξεις των απολυταρχικών ηγετών, η Ελλάδα επέλεξε τη σωστή πλευρά της Ιστορίας. Η Αθήνα κινείται με ταχύτητες που σύμμαχοι και εταίροι δεν μπορούσαν να το φανταστούν και οι ανταγωνιστές ακόμη προσπαθούν να αναλύσουν. Με συνεχή δραστηριότητα του υπουργού Εξωτερικών επιτυγχάνεται κινητοποίηση δυνάμεων που μόνο παρακολουθούσαν την αδιάκοπη τουρκική πρόκληση.
Οφείλουμε όσοι αναλύουμε τα γεγονότα να αναδείξουμε από την πλευρά μας όσα επιτυγχάνονται. Η διπλωματική σκοπιμότητα συνήθως επιβάλλει στο υπουργείο Εξωτερικών και στον υπουργό να συγκρατούν τον ενθουσιασμό τους για τα αποτελέσματα της συνεπούς και συνεχούς εργασίας τους.
● Στον πόλεμο που ξεκίνησε η Ρωσία με την Ουκρανία η Αθήνα άμεσα τοποθετήθηκε καταδικάζοντας την εισβολή, όπως απαιτείται από το Διεθνές Δίκαιο και επιβάλλεται από τον ΟΗΕ και τις αρχές της Ε.Ε.
● Στο Παλαιστινιακό αμετακίνητα υποστηρίζεται η λύση των δύο κρατών, όπως έχει αποφασιστεί από το Συμβούλιο Ασφαλείας. Η απόφαση δεσμεύει όλα τα κράτη του ΟΗΕ.
Μεσανατολικές περιπλοκές
Προκαλείται γενικότερος προβληματισμός όταν οι ΗΠΑ, που στο έδαφός τους φιλοξενείται ο διεθνής οργανισμός, ακυρώνει την άδεια εισόδου στον Πρόεδρο της Παλαιστινιακής Αρχής. Εξομοιώνεται η Παλαιστινιακή Αρχή με τη Χαμάς;
Θα είχε διεθνές ενδιαφέρον αν η επικείμενη Γενική Συνέλευση ανασταλεί για λίγο χρόνο και μεταφερθεί εκτάκτως στη Γενεύη. Ο Πρόεδρος, η αμερικανική διοίκηση και ο επιχειρηματικός κόσμος στις ΗΠΑ ίσως τότε να αναζητήσουν διέξοδο για τις συνέπειες που προκαλούν οι προεδρικές επιλογές.
Η Ε.Ε. και οι χώρες της Μέσης Ανατολής διαπιστώνουν ότι η Τουρκία προβαίνει σε δράσεις που θίγουν πρωτίστως τα συμφέροντά τους και κυρίως την ενεργειακή ασφάλεια, που αποτελεί σημαντικότατη προτεραιότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η πόντιση του καλωδίου, που θα μεταφέρει ηλεκτρική ενέργεια προς την Κύπρο και το Ισραήλ, έχει επιλεγεί ως ευρωπαϊκό στρατηγικό πρόγραμμα. Προφανώς και εντάσσεται στη στρατηγική ενεργειακής ασφάλειας της Ε.Ε.
Τα τουρκικά εμπόδια θίγουν την Ε.Ε.
Κάθε εμπόδιο που προκαλεί η Τουρκία στην υλοποίηση του έργου θίγει την Ε.Ε. Η πρόκληση υποχρεωτικά θα πρέπει να κινητοποιήσει τους μηχανισμούς των Βρυξελλών προκειμένου να προχωρήσει το έργο, που έχει ανατεθεί σε ευρωπαϊκή εταιρεία.
Καθυστερήσεις από τις παράνομες και ανορθόδοξες τουρκικές πολιτικές δημιουργούν οικονομικές υποχρεώσεις για την Ελλάδα, την Κύπρο και το Ισραήλ. Δεν νοείται να αντιμετωπίζονται οι διεθνείς αναθεωρητισμοί μόνο από τα θιγόμενα κράτη, χωρίς τη συνδρομή, πολιτική, νομική και οικονομική, της Ε.Ε. Από την έναρξη του έργου ήταν γνωστή η συμπεριφορά της Άγκυρας.
Οι Βρυξέλλες, από τις οποίες ορίζονται και εκκινούν οι στρατηγικές της Ένωσης, υιοθέτησαν ως ευρωπαϊκό πρόγραμμα τη διασύνδεση Ε.Ε., Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ. Η πολιτική αξιοπιστία της Ε.Ε. κρίνεται τόσο από τις μεγάλες αποφάσεις (Παλαιστινιακό, Ουκρανία, καταπολέμηση της διεθνούς τρομοκρατίας) όσο και από τις αποφάσεις, όπως τις κινούν Ελλάδα και Κύπρος, επειδή σχετίζονται με την ενεργειακή ασφάλεια της Ε.Ε και την ενεργειακή αυτονομία των κρατών – μελών.
Πολυπλοκότητα και προκλήσεις
Η πολυπλοκότητα της διεθνούς πραγματικότητας επιβαρύνεται και από προκλήσεις, όπως η απόφαση των ΗΠΑ που θίγει το κύρος της εξωεδαφικότητας του Διεθνούς Οργανισμού. Την επιλογή του Προέδρου Τραμπ χειροκροτούν ο πρωθυπουργός του Ισραήλ και οι ακρότατες εκφράσεις της κοινωνίας του ισραηλινού κράτους.
Παρά την τρομοκρατία που αντιμετωπίζει για πολλά χρόνια το Ισραήλ συνήθως επιλέγει πιο επιτυχείς στρατηγικές κινήσεις. Ιστορικά καταγράφονται
● η επιστροφή του Σινά στην Αίγυπτο,
● το Καμπ Ντέιβιντ,
● οι Συμφωνίες του Όσλο,
● η μακροχρόνια συμμαχία με την Αίγυπτο,
● η βελτίωση των σχέσεων με τα αραβικά κράτη και οι Συμφωνίες του Αβραάμ,
● η στρατηγική σχέση με την Ελλάδα και την Κύπρο,
● η αναγνώριση της γενοκτονίας Αρμενίων και Ποντίων,
● η σταθερή στρατηγική σχέση με τις ΗΠΑ.
Η προσαρμογή δεν είναι ήττα
Παρά την απόφαση των ΗΠΑ με την οποία θίγεται το κύρος του ΟΗΕ, η ελληνική πλευρά συγκρατεί με ενδιαφέρον ότι η αμερικανική πολιτική δεν μένει αδιάφορη έναντι των αναθεωρητών. Στις ΗΠΑ, με ελληνική δραστηριοποίηση και διμερή συνεργασία, ενεργοποιούνται διατάξεις του συντάγματος, αλλά και η εσωτερική νομοθεσία σε αναζήτηση ερεισμάτων, που ορίζουν την εθνική και διεθνή συμπεριφορά της υπερδύναμης έναντι της Τουρκίας.
Από τη σύντομη καταγραφή γεγονότων αυξημένου ενδιαφέροντος για την εξωτερική μας πολιτική, διαπιστώνεται ότι η χώρα μας ακολουθεί σταθερά μακροχρόνιους στόχους. Σε κάποιες στιγμές απαιτούνται διορθώσεις, εξ αιτίας των ατέρμονων αλλαγών συμπεριφοράς και στρατηγικών συνομιλητών, συμμάχων, εταίρων και ανταγωνιστών.
Η ανάγκη προσαρμογής δεν αποτελεί ήττα των ελληνικών θέσεων. Αξίζει να συγκρατηθεί η επισήμανση κυρίως κατά την ημέρα των εγκαινίων της Διεθνούς Εκθέσεως Θεσσαλονίκης, τη στιγμή που η πλειονότητα των Ελλήνων με αγωνία αναμένει τις εξαγγελίες του πρωθυπουργού, που θα βελτιώνουν την καθημερινότητά μας.
Η επιτυχημένη άσκηση εξωτερικής πολιτικής, η συνέπεια των θέσεων και η προσεκτική διαχείριση, μεταξύ όλων των άλλων, της διπλωματίας των θρησκειών αποτελούν σημαντικές συνιστώσες για αξιοπιστία, αναπτυξιακές δυνατότητες και προβολή σταθερού επενδυτικού περιβάλλοντος. Η ευρύτερη περιοχή μας αποτελεί βεβαιωμένη δεξαμενή ενέργειας, χώρο όδευσης αγωγών και καλωδίων, διπλής μεταφορικής δυνατότητας μεταξύ Ευρώπης – Βόρειας Αφρικής και περιοχής ΜΕΝΑ.
Το Σινά περιλαμβάνεται στη μεγάλη διπλωματική συζήτηση. Ο επιτυχής συντονισμός Αθηνών, Καΐρου, Κωνσταντινουπόλεως αναδεικνύει την πολυπλοκότητα του διεθνούς περιβάλλοντος, που δεν αφορά μόνο τη Μονή Σινά και την Εξαρχία στην Αθήνα, αλλά ευρύτατα θέματα διεθνούς πολιτικής, γεωστρατηγικών ανταγωνισμών και υψίστης διπλωματίας των θρησκειών.
* Ο Θεόδωρος Ι. Θεοδώρου είναι πρέσβης ε.τ.
Διαβάστε επίσης:
ΚΚΕ: Επιχείρηση παραπλάνησης το «καλάθι» της ΔΕΘ
