Αθώοι…1.061 κατηγορούμενοι για «κύκλωμα» που χορηγούσε ψευδείς γνωματεύσεις σε αιτούντες άσυλο
Στο Μονομελές Εφετείο Κακουργημάτων Μυτιλήνης εκδικάστηκε τη Δευτέρα 1 Δεκεμβρίου η πολύκροτη υπόθεση που αφορούσε ψευδείς ιατρικές γνωματεύσεις αλλοδαπών αιτούντων άσυλο από τον Ιανουάριο έως τον Δεκέμβριο του 2019. Η διαδικασία είχε επανειλημμένα αναβληθεί τα προηγούμενα χρόνια, ενώ ο συνολικός αριθμός των κατηγορουμένων ανερχόταν σε 1.061 άτομα: 1.052 αιτούντες άσυλο, οι οποίοι πλέον έχουν αναχωρήσει από τη Λέσβο και τη χώρα, και 9 Έλληνες υπήκοοι, ανάμεσά τους δικηγόροι, ψυχίατροι, διερμηνέας και ψυχολόγοι. Παρόντες στο ακροατήριο εμφανίστηκαν μόλις επτά, ενώ αθωώθηκαν και οι 1061.
Με ενστάσεις ξεκίνησε η δίκη
Η δίκη ξεκίνησε με διαδοχικές ενστάσεις ακυρότητας του κλητηρίου θεσπίσματος. Η κ. Ηλιογραμμένου, συνήγορος κατηγορούμενου διερμηνέα χαρακτήρισε το έγγραφο προβληματικό, ενώ η συνήγορος μιας κατηγορούμενης ψυχολόγου, Αγγελική Σάντη, υποστήριξε ότι δεν καλύπτεται το τυπικό μέρος της διαδικασίας.
Έτερος συνήγορος, σύμφωνα με το stonisi.gr τόνισε ότι στο κλητήριο θέσπισμα δεν εμφανιζόταν ούτε το όργανο που το παρέδωσε ούτε η ημερομηνία, ζητώντας παύση της ποινικής δίωξης. Ο δικηγόρος, δύο κατηγορουμένων, Δημήτρης Μοιρασγεντής σημείωσε ότι το κλητήριο θέσπισμα δεν ήταν συγκεκριμένο ως προς τους λόγους τέλεσης του αδικήματος της συνέργειας, ενώ ο κ. Πετρέλλης συντάχθηκε με το αίτημα ακύρωσης. Στην ίδια κατεύθυνση ο Χάρης Πετσικός μίλησε για αοριστία σημειώνοντας ότι οι δήθεν ψευδείς ιατρικές γνωματεύσεις δεν αντικρούονται από άλλες γνωματεύσεις, στοιχείο που ο πρόεδρος του δικαστηρίου χαρακτήρισε ως την ουσία της υπόθεσης και ζήτησε να εξεταστεί με προσοχή.
Ο εισαγγελέας, ωστόσο, απέρριψε το αίτημα ακύρωσης του κλητηρίου θεσπίσματος όσον αφορά την ημερομηνία και τα τυπικά ελαττώματα, καθώς –όπως ανέφερε– οι κατηγορούμενοι είχαν ειδοποιηθεί εγκαίρως. Τόνισε ότι το βασικό ζητούμενο της δίκης είναι να αποδειχθεί αν οι εξετασθέντες υπήκοοι τρίτων χωρών πράγματι έπασχαν ή όχι από μετατραυματική διαταραχή ή άλλες ψυχικές παθήσεις.
Παραδέχτηκε ότι σε αρκετές περιπτώσεις δεν υπήρξε διερμηνέας ή επαρκής εξέταση, επισημαίνοντας ωστόσο ότι η ουσία πρέπει να διερευνηθεί εντός δικαστηρίου. Το δικαστήριο τελικά απέρριψε όλες τις ενστάσεις ακυρότητας.
Οι μάρτυρες υποστήριξης πολιτικής αγωγής
Πρώτος μάρτυρας κατέθεσε αστυνομικός του Τμήματος Αλλοδαπών Μυτιλήνης με 19 χρόνια υπηρεσίας. Περιέγραψε ότι το 2019 παρατηρήθηκε αιφνίδια αύξηση γνωματεύσεων για μετατραυματικό στρες μεταξύ των αιτούντων άσυλο, γεγονός που οδήγησε την υπηρεσία να καλέσει τον προϊστάμενο της Υπηρεσίας Ασύλου, Μάριου. Καλέα, ο οποίος επιβεβαίωσε το φαινόμενο. Ο μάρτυρας ανέφερε πως εντοπίστηκε μεγάλος αριθμός βεβαιώσεων με κοινό περιεχόμενο από συγκεκριμένη ψυχολόγο, σήμερα κατηγορούμενη. Η αστυνομία πραγματοποίησε έρευνα στο γραφείο και την οικία της, όπου εντοπίστηκαν βεβαιώσεις με μεταγενέστερες ημερομηνίες και υπόδειγμα συμπλήρωσης γνωμάτευσης, το οποίο –όπως είπε η ίδια– της είχε δοθεί.
Σύμφωνα με την κατάθεση, η ψυχολόγος είχε εκδώσει 538 γνωματεύσεις, οι οποίες αξιοποιούνταν από αλλοδαπούς για να χαρακτηριστούν ευάλωτοι και να μετακινηθούν εκτός Λέσβου. Ο μάρτυρας υποστήριξε ότι οι συνεδρίες διαρκούσαν μόλις δέκα λεπτά, χωρίς διερμηνέα, την περίοδο που στο νησί βρίσκονταν περίπου 15.000 αλλοδαποί. Με αυτές τις γνωματεύσεις –ανέφερε– οι δικαιούχοι μπορούσαν να μετακινηθούν στην ενδοχώρα, να αποφύγουν τον γεωγραφικό περιορισμό και, ακόμη και σε περίπτωση απόρριψης, να μη μπορούν να επιστραφούν στην Τουρκία λόγω του καθεστώτος ευαλωτότητας.
Η συνήγορος Αγγελική Σάντη ρώτησε αν οι αστυνομικοί χτύπησαν ποτέ την πόρτα του γραφείου της κατηγορούμενης, με τον μάρτυρα να απαντά αρνητικά. Στη συνέχεια τον ρώτησε πώς διαπίστωναν ποιοι ήταν διερμηνείς και ποιοι αιτούντες άσυλο, λαμβάνοντας την απάντηση ότι «τους ρωτούσαμε όταν έβγαιναν». Ο μάρτυρας διευκρίνισε ότι η παρακολούθηση διήρκεσε μεγάλο χρονικό διάστημα και αφορούσε 55 άτομα. Σε ερώτηση για το αν υπήρξαν παραπομπές σε άλλους ειδικούς, απάντησε ότι δεν ήταν αρμοδιότητα της υπηρεσίας του. Αναγνώρισε επίσης ότι εκείνη την περίοδο η Υπηρεσία Ασύλου δεχόταν γνωματεύσεις ιδιωτών ψυχολόγων.
Ακολούθησε δεύτερος μάρτυρας, αστυνομικός του Τμήματος Ασφαλείας, ο οποίος επιβεβαίωσε ότι υπήρξαν πληροφορίες για αυξημένο αριθμό γνωματεύσεων και για «δρομολογητές» που καθοδηγούσαν διαδικασίες προκειμένου οι αλλοδαποί να αρθούν από τον γεωγραφικό περιορισμό της κοινής δήλωσης ΕΕ- Τουρκίας. Όπως είπε, σε ορισμένες περιπτώσεις η γνωμάτευση εκδιδόταν με μία μόνο συνεδρία. Η υπηρεσία απευθύνθηκε σε ψυχολόγο του Νοσοκομείου Μυτιλήνης για ενημέρωση, η οποία ανέφερε ότι απαιτείται διαμεσολάβηση διερμηνέα και ότι περιπτώσεις με αυτοκτονικό ιδεασμό ή βαριά κατάθλιψη θα έπρεπε να παραπέμπονται σε ψυχίατρο. Από τον Ιούλιο έως τον Νοέμβριο του 2019 εκδόθηκαν –σύμφωνα με την κατάθεση– περίπου 700 γνωματεύσεις από ιδιώτες.
Τι είπαν οι κατηγορούμενοι ψυχίατροι
Στην κατάθεση της τρίτης μάρτυρος, ψυχολόγου του Νοσοκομείου Μυτιλήνης, αναφέρθηκε ότι για μια ολοκληρωμένη εικόνα απαιτούνται συνήθως δύο με τρεις συνεδρίες. Η ίδια διευκρίνισε ότι δεν γνώριζε τίποτα για τους περίπου 1.000 κατηγορούμενους και δεν είχε αναλάβει καμία από τις υποθέσεις. Μίλησε θετικά για τον κατηγορούμενο στρατιωτικό ψυχίατρο, ενώ άλλος στρατιωτικός ψυχίατρος –όπως αποδείχθηκε από έγγραφα που προσκόμισε ο συνήγορός του– ζητούσε μετάθεση εκείνη την περίοδο, στοιχείο που κατά την υπεράσπιση αποκλείει σκοπό κερδοσκοπίας. Έγγραφα που κατατέθηκαν έδειξαν επίσης ότι οι γνωματεύσεις του είχαν σημαντικές διαφοροποιήσεις μεταξύ τους.
Στις απολογίες, δικηγόρος κατηγορούμενος περιέγραψε την επαγγελματική του πορεία και υποστήριξε ότι η κατάθεση του κ. Καλέα, προϊσταμένου υπηρεσίας ασύλου σύμφωνα με την οποία οι υπηρεσίες έπρεπε να δέχονται ό,τι τους προσκομίζονταν, ήταν ψευδής. Τόνισε ότι ο τελικός κριτής για το αν θα χορηγούνταν η ευαλωτότητα ήταν ο ίδιος ο κ. Καλέας και η συνεργάτιδά του κ. Καλλέργη. Ο κατηγορούμενος ανέφερε ότι η υπόθεση κατέστρεψε την επαγγελματική και προσωπική του ζωή, καθώς ο ίδιος και η σύζυγός του λαμβάνουν αντικαταθλιπτική αγωγή. Άλλοι κατηγορούμενοι, ανάμεσά τους απόστρατος ψυχίατρος, υποστήριξαν ότι οι εξετάσεις πραγματοποιούνταν στα αγγλικά παρουσία οικείων, ενώ επεσήμαναν ότι οι ψυχίατροι είναι εκπαιδευμένοι να διαγνώσουν ακόμη και σε μία συνεδρία.
Αθώοι λόγω πλημμελούς προδικαστικής έρευνας
Στην αγόρευσή του ο εισαγγελέας ανέφερε ότι το μετατραυματικό στρες δεν παράγει παθολογικά ευρήματα και παραδέχθηκε ότι υπήρξαν ουσιώδεις πλημμέλειες: ελλιπείς συνεδρίες, απουσία ειδικής άδειας του ιδιώτη από την Περιφέρεια, μη ύπαρξη συνεδριών με διερμηνείς. Παρ’ όλα αυτά, τόνισε ότι η προδικασία δεν διεξήχθη στο απαιτούμενο επίπεδο, καθώς δεν διατάχθηκε δειγματοληπτικός έλεγχος με πραγματογνωμοσύνες για να κριθεί η αλήθεια των γνωματεύσεων. «Προκύπτουν αμφιβολίες που λειτουργούν μόνο υπέρ των κατηγορουμένων», ανέφερε, προτείνοντας την απαλλαγή όλων.
Η συνήγορος υπεράσπισης κ. Ειρήνη Σταματέλλη υπογράμμισε ότι ο προϊστάμενος της Υπηρεσίας Ασύλου κ. Καλέας και η συνεργάτιδά του κ. Καλλέργη δεν είχαν την αρμοδιότητα ή το επιστημονικό υπόβαθρο να αξιολογούν ιατρικά τις γνωματεύσεις. Επισήμανε ότι κάθε τόσο δημιουργείται δημόσιος θόρυβος με τίτλους περί «κυκλωμάτων», «ξεπλύματος» ή «πλαστών γνωματεύσεων», χωρίς τελικά να επιβεβαιώνονται. Αναφέρθηκε στο ότι το νοσοκομείο, οι δομές και οι ΜΚΟ ήταν τότε υπερφορτωμένες και ότι δεν υπήρχαν ψυχίατροι για να καλύψουν τις ανάγκες. Ο συνήγορος Γιάννης Πετρέλλης χαρακτήρισε τη δίκη «καθρέφτη των παθογενειών του συστήματός μας», επισημαίνοντας τις τεράστιες οικονομικές επιβαρύνσεις, τις καθυστερήσεις και το γεγονός ότι δεν θα ήταν εφικτό να δικαστούν 1.100 άνθρωποι σε μία αίθουσα ούτε του Κορυδαλλού.
Μετά την ολοκλήρωση των αγορεύσεων, ο πρόεδρος του δικαστηρίου ανακοίνωσε την ετυμηγορία: «Αθώοι». Το Μονομελές Εφετείο Κακουργημάτων απάλλαξε όλους τους κατηγορούμενους από τις κατηγορίες της διευκόλυνσης παράνομης διαμονής, της υφαρπαγής ψευδούς βεβαίωσης, της ψευδούς ιατρικής πιστοποίησης και της εγκληματικής οργάνωσης, κλείνοντας μια υπόθεση που επί σειρά ετών είχε δημιουργήσει ένα ολόκληρο «σύμπαν» υποθέσεων, δαπανών και διαδικαστικών εκκρεμοτήτων γύρω από το προσφυγικό τοπίο της Λέσβου το 2019.
Διαβάστε επίσης
Εξεταστική ΟΠΕΚΕΠΕ: Βόμβες «Φραπέ» – «Θα μιλήσω στις 11 Δεκεμβρίου και πολλοί θα τρέχουν»
