Διακήρυξη Τραμπ: Το νέο σχέδιο ειρήνης και ανοικοδόμησης για τη Γάζα – Οι προκλήσεις για την επόμενη ημέρα
Με μια φιλόδοξη πρωτοβουλία που φέρει τον τίτλο «Διακήρυξη για τη Διαρκή Ειρήνη και Ευημερία», ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ παρουσίασε χθες στο Σαχμ ελ-Σέιχ τη λεγόμενη «Συμφωνία για τη Γάζα». Το σχέδιο επιχειρεί να μετατρέψει την εύθραυστη κατάπαυση του πυρός σε ένα συνολικό πλαίσιο ασφάλειας, ανάπτυξης και πολιτικής σταθερότητας στη Λωρίδα της Γάζας.
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ χαρακτήρισε τη Δευτέρα «υπέροχη μέρα για τη Μέση Ανατολή», κατά τη σύνοδο για τη Γάζα στην Αίγυπτο, όπου υπέγραψε τη διακήρυξη για την εδραίωση της κατάπαυσης του πυρός. Η εξέλιξη ήρθε λίγες ώρες μετά την ανταλλαγή ομήρων και κρατουμένων μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς.
Νωρίτερα την ίδια ημέρα σε επίσκεψή του στην Ιερουσαλήμ, ο Τραμπ μίλησε στην Κνέσετ, λέγοντας πως «τελείωσε ο μακρύς εφιάλτης για το Ισραήλ και τους Παλαιστίνιους» και ότι «δεν είναι μόνο το τέλος του πολέμου, αλλά της εποχής του τρόμου και του θανάτου». Κάλεσε δε τους Παλαιστίνιους να εγκαταλείψουν «για πάντα τον δρόμο της τρομοκρατίας».
Το περιεχόμενο της διακήρυξης
Η «Διακήρυξη Τραμπ» περιλαμβάνει 20 σημεία που στοχεύουν στον τερματισμό του πολέμου στη Γάζα και την επανεκκίνηση της ειρηνευτικής διαδικασίας. Μεταξύ των βασικών προβλέψεων είναι η άμεση παύση των εχθροπραξιών, η απελευθέρωση όλων των ομήρων εντός 72 ωρών και η ανταλλαγή κρατουμένων μεταξύ Ισραήλ και Παλαιστινίων.
Το σχέδιο προβλέπει ακόμη σταδιακή απόσυρση των ισραηλινών δυνάμεων, τη δημιουργία πολυεθνικής δύναμης σταθεροποίησης με ρόλο εκπαίδευσης και εποπτείας των νέων παλαιστινιακών σωμάτων ασφαλείας, καθώς και τη σύσταση προσωρινού τεχνοκρατικού παλαιστινιακού διοικητικού οργάνου, υπό διεθνή εποπτεία.
Παράλληλα, δίνεται έμφαση στην ανοικοδόμηση και την οικονομική ανασυγκρότηση της Γάζας, μέσω διεθνών επενδύσεων και έργων υποδομής, με στόχο τη δημιουργία ζωνών οικονομικής ανάπτυξης και την επιστροφή στην κανονικότητα μετά από χρόνια καταστροφών.
- Η Διακήρυξη
Ο Λευκός Οίκος δημοσίευσε τη Δευτέρα τη Διακήρυξη Τραμπ για τη Διαρκή Ειρήνη και Ευημερία, γνωστή και ως «Συμφωνία για τη Γάζα». Το έγγραφο υπεγράφη από τον Πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών Ντόναλντ Τραμπ, τον Πρόεδρο της Αιγύπτου Άμπντελ Φατάχ αλ-Σίσι, τον Πρόεδρο της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και τον Εμίρη του Κατάρ Σεΐχη Ταμίμ μπιν Χαμάντ αλ Θάνι.
Η διακήρυξη αυτή περιγράφει το πλαίσιο μιας νέας περιφερειακής προσέγγισης για την ειρήνη, τη σταθερότητα και την οικονομική ανάπτυξη στη Μέση Ανατολή, με αφετηρία τον τερματισμό της σύγκρουσης στη Λωρίδα της Γάζας.
- Περιεχόμενο της Διακήρυξης
Η Διακήρυξη αναφέρει:
«Εμείς, οι υπογράφοντες, χαιρετίζουμε την ιστορική δέσμευση όλων των μερών να εφαρμόσουν την Ειρηνευτική Συμφωνία Τραμπ, η οποία τερματίζει περισσότερα από δύο χρόνια ταλαιπωρίας και καταστροφικών απωλειών, και ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο για την περιοχή — κεφάλαιο ελπίδας, ασφάλειας και κοινού οράματος για ειρήνη και ευημερία».
Οι ηγέτες εξέφρασαν την υποστήριξή τους στις πρωτοβουλίες του Προέδρου Τραμπ για τον τερματισμό του πολέμου στη Γάζα και την εγκαθίδρυση διαρκούς ειρήνης στη Μέση Ανατολή.
«Θα συνεργαστούμε για την εφαρμογή αυτής της συμφωνίας με τρόπο που να διασφαλίζει την ειρήνη, την ασφάλεια, τη σταθερότητα και τις ευκαιρίες για όλους τους λαούς της περιοχής, συμπεριλαμβανομένων των Παλαιστινίων και των Ισραηλινών», αναφέρεται στο κείμενο.
- Θεμελιώδεις Αρχές
Η Διακήρυξη υπογραμμίζει ότι:
«Η διαρκής ειρήνη είναι εκείνη στην οποία Παλαιστίνιοι και Ισραηλινοί απολαμβάνουν ευημερία, ενώ τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματά τους προστατεύονται, η ασφάλειά τους είναι εγγυημένη και η αξιοπρέπειά τους διαφυλάσσεται».
Επιπλέον, σημειώνει ότι η ουσιαστική πρόοδος επιτυγχάνεται μόνο μέσω συνεργασίας και συνεχούς διαλόγου, και ότι η ενίσχυση των δεσμών μεταξύ εθνών και λαών εξυπηρετεί τα διαρκή συμφέροντα της περιφερειακής και παγκόσμιας σταθερότητας.
Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στη θρησκευτική και πολιτιστική σημασία της περιοχής:
«Αναγνωρίζουμε τη βαθιά ιστορική και πνευματική σημασία αυτής της γης για τις θρησκευτικές κοινότητες των οποίων οι ρίζες είναι συνυφασμένες με το έδαφός της. Ο σεβασμός αυτών των ιερών δεσμών και η προστασία των μνημείων πολιτιστικής κληρονομιάς θα παραμείνουν πρωταρχικής σημασίας στη δέσμευσή μας για ειρηνική συνύπαρξη».
- Δέσμευση κατά του Εξτρεμισμού
Η Διακήρυξη περιλαμβάνει σαφή αναφορά στην ανάγκη εξάλειψης του εξτρεμισμού και του ριζοσπαστισμού:
«Είμαστε ενωμένοι στην αποφασιστικότητά μας να εξαλείψουμε τον εξτρεμισμό και τον ριζοσπαστισμό σε όλες του τις μορφές. Καμία κοινωνία δεν μπορεί να ευδοκιμήσει όταν η βία και ο ρατσισμός ομαλοποιούνται ή όταν οι εξτρεμιστικές ιδεολογίες απειλούν τον κοινωνικό ιστό. Δεσμευόμαστε να προωθήσουμε την εκπαίδευση, τις ευκαιρίες και τον αμοιβαίο σεβασμό ως θεμέλια της διαρκούς ειρήνης».
- Μηχανισμοί Επίλυσης Διαφορών
Το κείμενο επαναβεβαιώνει την επιλογή διπλωματικού διαλόγου αντί της βίας:
«Δεσμευόμαστε να επιλύουμε τις μελλοντικές διαφορές μέσω διαλόγου και διαπραγματεύσεων, αντί για παρατεταμένες συγκρούσεις. Η Μέση Ανατολή δεν μπορεί να αντέξει έναν νέο κύκλο πολέμων, ατελών συμφωνιών ή αποτυχημένων διαπραγματεύσεων. Οι τραγωδίες των τελευταίων δύο ετών αποτελούν υπενθύμιση ότι οι μελλοντικές γενιές αξίζουν κάτι καλύτερο από τις αποτυχίες του παρελθόντος».
- Όραμα για Κοινή Ευημερία
Η Διακήρυξη συνεχίζει:
«Επιδιώκουμε την ανοχή, την αξιοπρέπεια και τις ίσες ευκαιρίες για όλους. Στοχεύουμε να διαμορφώσουμε μια περιοχή όπου κάθε άνθρωπος, ανεξαρτήτως φυλής, θρησκείας ή εθνικής καταγωγής, μπορεί να επιτύχει τις προσδοκίες του για ειρήνη, ασφάλεια και οικονομική ευημερία. Οραματιζόμαστε μια Μέση Ανατολή βασισμένη στις αρχές του αμοιβαίου σεβασμού και ενός κοινού πεπρωμένου».
- Τελική Δέσμευση
Το έγγραφο καταλήγει:
«Με αυτό το πνεύμα, χαιρετίζουμε την πρόοδο που έχει επιτευχθεί στη δημιουργία ολοκληρωμένων και διαρκών ειρηνευτικών ρυθμίσεων στη Λωρίδα της Γάζας, καθώς και τη φιλική και αμοιβαία επωφελή σχέση μεταξύ του Ισραήλ και των γειτόνων του. Δεσμευόμαστε να εργαστούμε συλλογικά για την εφαρμογή και διατήρηση αυτής της κληρονομιάς και για την οικοδόμηση θεσμικών βάσεων πάνω στις οποίες οι μελλοντικές γενιές θα ευδοκιμήσουν εν ειρήνη»
Η διεθνής διάσκεψη στο Σαχμ ελ-Σέιχ
Η υπογραφή της Διακήρυξης έγινε παρουσία εκπροσώπων από την Αίγυπτο, την Τουρκία, το Κατάρ και άλλες χώρες της περιοχής, υπό την αιγίδα του προέδρου της Αιγύπτου Αμπτέλ Φατάχ ελ-Σίσι. Αν και ούτε το Ισραήλ ούτε η Χαμάς συμμετείχαν απευθείας στη διάσκεψη, οι συμμετέχουσες χώρες δεσμεύθηκαν να στηρίξουν την εφαρμογή της συμφωνίας και να συνεισφέρουν στη διαδικασία ειρήνευσης και ανασυγκρότησης.
Κατά τη διάρκεια της ομιλίας του, ο Ντόναλντ Τραμπ υπογράμμισε ότι «ο πόλεμος τελείωσε» και κάλεσε όλες τις πλευρές να περάσουν «από τη σύγκρουση στη συνεργασία», τονίζοντας ότι «μόνο η ευημερία μπορεί να εγγυηθεί τη διαρκή ειρήνη».
Αντιδράσεις
Η πρωτοβουλία προκάλεσε αντιδράσεις στη διεθνή σκηνή. Ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ χαρακτήρισε το σχέδιο «αόριστο» ως προς το μέλλον του παλαιστινιακού κράτους, ενώ αναλυτές στην Ευρώπη επεσήμαναν ότι η Διακήρυξη παραλείπει κρίσιμα ζητήματα, όπως η νομική υπόσταση της Παλαιστίνης και τα δικαιώματα επιστροφής των προσφύγων.
Ανθρωπιστικές οργανώσεις προειδοποιούν ότι η ανοικοδόμηση της Γάζας θα απαιτήσει τεράστιους οικονομικούς πόρους και πολυετή δέσμευση της διεθνούς κοινότητας. Παράλληλα, εκφράζονται φόβοι για το κατά πόσο η νέα διοίκηση που προβλέπει το σχέδιο θα μπορέσει να λειτουργήσει χωρίς τη συμμετοχή της Χαμάς.
Οι προκλήσεις για την επόμενη μέρα
Η επιτυχία της Διακήρυξης θα εξαρτηθεί από τη βούληση όλων των πλευρών να εφαρμόσουν τις συμφωνημένες δεσμεύσεις, από τη συνδρομή διεθνών πόρων για την ανοικοδόμηση και από τη διασφάλιση σταθερότητας και ασφάλειας στη Γάζα.
Η μεταβατική διοίκηση, η συμμετοχή των Παλαιστινίων στη διακυβέρνηση και η αποστρατιωτικοποίηση της περιοχής αποτελούν κρίσιμες παραμέτρους για την επιτυχία του σχεδίου.
Η «Διακήρυξη Τραμπ για τη Διαρκή Ειρήνη και Ευημερία» επιχειρεί να μετατρέψει την ανακωχή σε μια πιο μόνιμη συμφωνία σταθερότητας. Ωστόσο, η πραγματική της δοκιμασία θα είναι η εφαρμογή της, σε μια περιοχή που έχει γνωρίσει πολλές αποτυχημένες πρωτοβουλίες. Αν το σχέδιο υλοποιηθεί, θα μπορούσε να αποτελέσει την αρχή μιας νέας εποχής για τη Γάζα και την ευρύτερη Μέση Ανατολή.
«Ως την πλήρη απελευθέρωση»
Στην άνευ προηγουμένου έφοδο της Χαμάς στο νότιο Ισραήλ την 7η Οκτωβρίου 2023 έχασαν τη ζωή τους 1.219 άνθρωποι στην ισραηλινή πλευρά, στην πλειονότητά τους άμαχοι, σύμφωνα με απολογισμό του Γαλλικού Πρακτορείου βασισμένο σε επίσημα δεδομένα.
Σε αντίποινα, το Ισραήλ εξαπέλυσε ευρείας κλίμακας στρατιωτικές επιχειρήσεις στη Λωρίδα της Γάζας, οι οποίες προκάλεσαν ανυπολόγιστες καταστροφές, ανθρωπιστική καταστροφή και τους θανάτους τουλάχιστον 67.869 ανθρώπων, στην πλειονότητά τους αμάχων, σύμφωνα με τα δεδομένα του υπουργείου Υγείας της Χαμάς.
«Είναι ώρα να επιτραπεί να εισέλθει ανθρωπιστική βοήθεια σε μεγάλη κλίμακα, ιδίως υπ’ ευθύνη της UNRWA», έκρινε χθες ο γενικός διευθυντής του Γραφείου Αρωγής και Έργων των Ηνωμένων Εθνών για τους Παλαιστίνιους Πρόσφυγες στην Εγγύς Ανατολή, ο Φιλίπ Λαζαρινί.
Η πρώτη φάση του αμερικανικού σχεδίου προέβλεπε, πέρα από την κατάπαυση του πυρός και την απόσυρση των ισραηλινών στρατευμάτων από συγκεκριμένους τομείς της Λωρίδας της Γάζας, πως θα επιστρέψουν μέσα σε 72 ώρες οι τελευταίοι 47 όμηροι που κρατούνταν στη Γάζα, 27 από τους οποίους είναι νεκροί.
Όμως ο ισραηλινός στρατός ανακοίνωσε πως παρέλαβε μόλις τέσσερις σορούς ομήρων μέσω ΔΕΕΣ χθες: «Η Χαμάς υποχρεούται να τηρήσει τη συμφωνία και να λάβει τα απαραίτητα μέτρα για την επιστροφή όλων των αποβιωσάντων ομήρων».
Η Χαμάς από την άλλη εξήρε «την απελευθέρωση των παλαιστινίων κρατουμένων στις φυλακές της κατοχής», κάνοντας λόγο για «εθνική επιτυχία στον δρόμο προς την πλήρη απελευθέρωση».
Το σχέδιο Τραμπ προβλέπει μεταγενέστερη φάση κατά την οποία η Χαμάς θα αποκλειστεί από την εξουσία στον παλαιστινιακό θύλακο, όπου ανέλαβε τη διακυβέρνηση το 2007, και θα αφοπλιστεί.
Το παλαιστινιακό ισλαμιστικό κίνημα ωστόσο κάθε άλλο παρά έχει συναινέσει στον αφοπλισμό του και εξακολουθεί να αξιώνρι την πλήρη απόσυρση των ισραηλινών ενόπλων δυνάμεων από τη Λωρίδα της Γάζας. Ο ισραηλινός στρατός λογαριάζει πως ελέγχει σήμερα το 53% του θυλάκου.
Στέλεχος της Χαμάς προειδοποιούσε προχθές πως επίκειται «δύσκολη» δεύτερη φάση των διαπραγματεύσεων.
Διαβάστε επίσης:
Η Βενεζουέλα έκλεισε την πρεσβεία της στη Νορβηγία μετά την απονομή του Νόμπελ Ειρήνης στη Ματσάδο
Ο Τραμπ υπονοεί ότι η Χαμάς έλαβε έγκριση να ενεργεί ως αστυνομική δύναμη για «ένα χρονικό διάστημα»
