Διπλωματικοί χειρισμοί σε εύφλεκτο περιβάλλον
Η Ελλάδα, συμμετέχοντας σε ανθρωπιστική επιχείρηση της Ε.Ε., έστειλε με αεροσκάφος της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας οκτώ τόνους αγαθών πρώτης ανάγκης στους δοκιμαζόμενους Παλαιστίνιους στη Γάζα.
Η συντονισμένη ευρωπαϊκή επιχείρηση προωθεί ισχυρό πολιτικό μήνυμα για τη σημασία που αποδίδεται στην αντιμετώπιση των άμεσων αναγκών των εγκλωβισμένων Παλαιστινίων, των οποίων η κατάσταση καθημερινώς επιδεινώνεται εξαιτίας της Χαμάς, που συνεχίζει να τους χρησιμοποιεί ως ανθρώπινη ασπίδα ενώ αγωνίζεται με χαρακτηριστική μανία να εξαλείψει το Ισραήλ από «προσώπου γης». Ο Νετανιάχου από την πλευρά του μαζί με τους σκληροπυρηνικούς της πολεμικής του κυβέρνησης αποφάσισαν την εξαφάνιση της Χαμάς από τη Γάζα.
Οι ακρότητες ποτέ δεν βοήθησαν στην επίτευξη της ειρήνης. Η ισραηλινή πλευρά ισχυρίζεται ότι δεν θα προσαρτήσει τη Γάζα. Με την ολοκλήρωση της εκκαθαριστικής επιχείρησης επιθυμεί να αναλάβουν αραβικές δυνάμεις τη διατήρηση της ασφάλειας. Στο παρελθόν το Ισραήλ επέστρεψε το Σινά στην Αίγυπτο και προχώρησαν οι δύο χώρες σε ειρήνη στο Καμπ Ντέιβιντ.
● Όμως, παρά τη σημαντική προσπάθεια και το σύνθημα «Land for Peace», οι Παλαιστίνιοι συνολικά, και όχι μόνο Χαμάς και Ιράν, μέχρι πριν από λίγα χρόνια δεν αναγνώριζαν το δικαίωμα ύπαρξης στο Ισραήλ.
● Επίσης η Ιερουσαλήμ, παρά τις διεθνείς αποφάσεις, δεν σταμάτησε τους παράνομους εποικισμούς και δεν ελέγχει την τρομοκρατία των εποίκων και των ακραίων θρησκευόμενων Εβραίων εναντίον των Παλαιστινίων και συχνά εναντίον Χριστιανών ακόμη και στην Ιερή Πόλη.
Αξιολογώντας στόχους και δυνατότητες
Το σύνθετο, γεμάτο προκλήσεις περιβάλλον της Μέσης Ανατολής και το παλαιστινιακό πρόβλημα η Ελλάδα τα χειρίζεται λαμβάνοντας πολύ σοβαρά υπόψη της τις απαιτήσεις που αναδεικνύονται σε κάθε χρονική στιγμή. Δεν παρουσιάζονται μονίμως τα ίδια χαρακτηριστικά στην παλαιστινιακή κρίση. Κατά συνέπεια επιλέγονται διπλωματικές κινήσεις και χειρονομίες που δεν βλάπτουν τη στρατηγική σχέση με το Ισραήλ, αλλά διατηρούν, αναβαθμίζοντας συνεχώς, και τη διπλωματική επικοινωνία με τον αραβικό κόσμο και τα μουσουλμανικά κράτη.
Τα διαχρονικά αποτελέσματα των τριμερών και διευρυμένων στρατηγικών συνεργασιών, αλλά και των διμερών σχέσεων με όλα τα κράτη του Κόλπου, έστω και αν από μερικούς στη χώρα μας δεν θεωρούνται μεγαλειώδη, σίγουρα κανείς δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι δεν φέρουν θετικό πρόσημο.
Η Ελλάδα προωθεί την εξωτερική της πολιτική στηριγμένη σε στρατηγικές που στοχεύουν στην επίτευξη διαχρονικών εθνικών στόχων. Κινείται σύμφωνα με την αξιολόγηση των δυνατοτήτων της και την προτεραιοποίηση των στόχων. Ανάλογα με το διεθνές περιβάλλον, που διαμορφώνεται από τις δράσεις και αντιδράσεις των δρώντων των διεθνών σχέσεων, εναλλάσσονται οι προτεραιότητες των επιλογών της χώρας.
Τα τελευταία χρόνια προβλέπονται εγκαίρως οι κινήσεις, πολλές φορές επιθετικές των γειτόνων και αναθεωρητικές της Τουρκίας, με αποτέλεσμα το υπουργείο Εξωτερικών να δραστηριοποιείται για την αντιμετώπιση της πολύπλοκης κατάστασης που αναστατώνει τη διεθνή κοινότητα από τα τέλη του περασμένου αιώνα, αλλά και το πρώτο τέταρτο του 21ου αιώνα.
Υπάρχουν στιγμές που οι πολιτικοί, οι οποίοι επιλέγονται να κατευθύνουν το υπουργείο Εξωτερικών, δεν διαθέτουν την απαιτούμενη γνώση, ώστε να αντιλαμβάνονται άμεσα και σε όλο του το μέγεθος το διεθνές περιβάλλον.
Η πλειονότητα των πολιτικών προϊσταμένων, κατά τη θητεία τους στη θέση του υπουργού Εξωτερικών, επιλέγει να αξιοποιήσει τις δυνατότητες του μηχανισμού που σταθερά διαμορφώνει με συνέπεια την εξωτερική πολιτική της χώρας. Ελάχιστοι, αδιάφοροι για την οργάνωση του υπουργείου Εξωτερικών και για το έργο που παράγουν οι διευθύνσεις του, επιλέγουν τον μοναχικό δρόμο παρέα με τους μετακλητούς τους συνεργάτες τους.
Τους έλαχε να περάσουν και σύντομα λησμονήθηκαν. Απλώς τα ονόματά τους αναγράφονται στις εντοιχισμένες πλάκες διατελεσάντων υπουργών στη διπλή σκάλα του νεοκλασικού που οδηγεί στο γραφείο του υπουργού Εξωτερικών. Υπουργοί που ασχολήθηκαν με το έργο τους αξιοποιώντας το δυναμικό και την ιστορική μνήμη της υπηρεσίας ακόμη και στις αστοχίες αντεπεξήλθαν με επιτυχία εξασφαλίζοντας την υστεροφημία τους μεταξύ του προσωπικού, αλλά και θέση στο σημαντικό Ιστορικό Αρχείο του υπουργείου Εξωτερικών, που καταγράφει τη διπλωματική ιστορία της χώρας μας.
Έργο με αξία και… «ευρωηλίθιοι»
Πάντοτε οι διπλωματικές εισηγήσεις βασίζονται στην ανάλυση που περιέρχεται στις υπηρεσίες και τις διευθύνσεις του υπουργείου. Σαφέστατα απέχουν από τη θεωρητική ανάλυση των πανεπιστημιακών ή άλλων αναλυτών που δεν διαθέτουν τη συνολική εικόνα των εξελίξεων, όπως περιέρχεται στο υπουργείο Εξωτερικών.
Παρά τη σκληρή κρητική που ασκείται στους διπλωμάτες, ο ελληνικός λαός δικαιούται να γνωρίζει ότι το έργο που παράγεται στο υπουργείο μπορεί να επηρεάζεται από τις επιλογές και τις εντολές του πολιτικού προϊσταμένου και της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου, αλλά ανταποκρίνεται στις διεθνείς απαιτήσεις. Η πολιτική ηγεσία, όπως δημοκρατικά το δικαιούται, δεν υιοθετεί πάντοτε τις υπηρεσιακές εισηγήσεις και, παρά τις επιφυλάξεις των υπηρεσιακών παραγόντων, επιλέγει δημοσιοποίηση κινήσεων νωρίτερα από ό,τι απαιτούν οι περιστάσεις.
Στην κοινή γνώμη μεταφέρεται πεισματικά, ίσως και εμμονικά, από αναλυτές και εκπροσώπους ορισμένων ΜΜΕ ότι η Ελλάδα στο θέμα της Ουκρανίας συμπεριφέρεται με μονομέρεια και εκτίθεται υπερβολικά από την αποστασιοποίηση που επιλέγει έναντι της Μόσχας.
Όμως, οι επιλογές της Ρωσίας και οι δηλώσεις τύπου Μεντβέντεφ δικαιώνουν τη συνεπή και αποφασιστική στάση της Ελλάδας. «Ευρωηλίθιοι» αποδείχθηκαν με τις επιλογές τους Ρώσοι – και αυτοί Ευρωπαίοι είναι – και όσοι Ευρωπαίοι πίστεψαν στο ενεργειακό μονοπώλιο του ρωσικού φυσικού αερίου, για να ηγηθούν οικονομικά στην Ενωμένη Ευρώπη εις βάρος των εταίρων.
Καλό είναι να γνωρίζουμε…
Οι συναισθηματικές ικανοποιήσεις για θέματα της μειονότητας στη Θράκη, έστω και αν οι ενέργειες φαινομενικά προβάλλουν τη χώρα μας στην ανάδειξη σεβασμού στη διαφορετικότητα, στο υπουργείο Εξωτερικών αναλύονται και από διαφορετική οπτική γωνία. Πιθανώς τα αποτελέσματα, μετά τον πρώτο ενθουσιασμό, να οδηγούν σε συντηρητικότερα συμπεράσματα αυστηρής εφαρμογής της Συνθήκης της Λωζάννης.
Η ανάλυση των ΜΜΕ για τον χρόνο άφιξης της πρέσβεως των ΗΠΑ στην Ελλάδα πιθανώς δεν λαμβάνει υπόψη τη διαδικασία διαπίστευσης του Έλληνα πρέσβη στην Ουάσιγκτον και την αναβολή τοποθέτησής του μέχρι το τέλος του χρόνου, γεγονός το οποίο σε βάση αμοιβαιότητας να επιτρέπει στις ΗΠΑ να ακολουθήσουν σχετικό χρονοδιάγραμμα.
Όσοι διαμαρτύρονται για την ακινησία της Ελλάδας στο Κυπριακό δεν αντιλαμβάνονται, όπως η υπηρεσιακή δομή, ότι απόλυτη προτεραιότητα κινήσεων στο Κυπριακό έχει ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας που ηγείται στο θέμα στον ΟΗΕ και στην Ε.Ε. Όλοι οφείλουν να αντιληφθούν ότι στην Ε.Ε., στις διμερείς συνεργασίες και στη διαμόρφωση της διεθνούς στρατηγικής κυριαρχούν οι ελληνικές εθνικές προτεραιότητες και η εφαρμογή των αποφάσεων της Ε.Ε. και του ευρωπαϊκού κεκτημένου.
Με καθυστέρηση γίνεται αντιληπτή η σημασία της Διπλωματίας των Θρησκειών παρά την επιμονή της υπηρεσιακής δομής να ενισχυθεί η αρμόδια διεύθυνση στο υπουργείο Εξωτερικών. Η δημόσια τοποθέτηση της ΑΘΠ του Οικουμενικού Πατριάρχη για τη Γάζα την ημέρα των θυρανοιξίων εκκλησίας στην Πρίγκηπο περιέχει διπλό σημαντικό συμβολισμό για τον ρόλο των Πατριαρχείων στην καταλαγή και την ανάδειξη παναθρώπινων αξιών.
Στο υπουργείο Εξωτερικών, κατά τη γνώση που διαθέτω από το 1985, η διάσταση της Διπλωματίας των Θρησκειών αναδεικνυόταν με επιμονή προκαλώντας ενόχληση στις εκάστοτε πολιτικές ηγεσίας, αλλά ο χρόνος επιβεβαίωσε τη σημασία της διαφορετικής αυτής διπλωματίας, που επιβάλλει μεταξύ όλων των άλλων τον σεβασμό στη γνώση και στις επιλογές των Πατριαρχείων και ιδιαιτέρως του Οικουμενικού Θρόνου για να περιορίζονται κάθε είδους εισπηδήσεις.
Παράξενες θεωρίες
Πολλοί πανεπιστημιακοί και αναλυτές που δεν συμμετέχουν πλέον ενεργά στη διαμόρφωση της εξωτερικής μας πολιτικής αναπτύσσουν κάποιες παράξενες θεωρίες που εκφεύγουν των προτεραιοτήτων της εθνικής μας πολιτικής. Δημιουργεί μεγάλο προβληματισμό η άποψη που μεταφέρεται προβάλλοντας αδυναμία όλων, Ελλάδος, Κύπρου και Ε.Ε., να συνεχίσουμε να εμποδίζουμε τη λύση χαλαρής συνομοσπονδίας που προτάσσει η Τουρκία για την Κύπρο απαιτώντας μαξιμαλιστικά τη λύση «των δύο κρατών».
Η Κύπρος, ως ενιαίο κράτος της Ε.Ε., και το σύνολο των κρατών – μελών ανέχονται οτιδήποτε διαφορετικό επειδή το απαιτεί η Τουρκία και λιπόψυχα εξετάζουν αναλυτές στην Ελλάδα.
Όπως ισχυρίζεται στις δημόσιες τοποθετήσεις του ο υπουργός Εξωτερικών Γ. Γεραπετρίτης, μετά το 2004 πολιτικά και νομικά υπάρχει ενιαία Κυπριακή Δημοκρατία, μέλος της Ε.Ε. και του ΟΗΕ. Κάθε άλλη θέση και ανάλυση που δεν προέρχεται από τον κυρίαρχο κυπριακό λαό και την ηγεσία της Κυπριακής Δημοκρατίας δεν έχει πολιτική και νομική βάση, όπως εγγράφεται και στο Ιστορικό Αρχείο του υπουργείου Εξωτερικών, το οποίο κατά δημόσια δήλωσή του ο κ. Γεραπετρίτης αδιάκοπα συμβουλεύεται ανατρέχοντας στην επιχειρηματολογία του Γιάννου Κρανιδιώτη.
Άξονες ελληνικής στρατηγικής και γεωστρατηγικής υφίστανται. Όποιος ισχυρίζεται το αντίθετο δεν εξυπηρετεί την απαίτηση ενεργού και σταθερής εξωτερικής πολιτικής. Η επισήμανση διοικητικών αδυναμιών, πολιτικών καθυστερήσεων, που δεν γίνονται κατανοητές από τους πολίτες, καλώς προβάλλονται, αλλά η διαπίστωση των οργανωτικών αδυναμιών δεν σημαίνει ότι η χώρα δεν διαθέτει εξωτερική στρατηγική ή επιλέγει τη διπλωματική ακινησία.
Οι υποστηρικτές των απαράδεκτων απόψεων περί αναποτελεσματικών και αδιάφορων διπλωματών διαψεύδονται από τις ίδιες τις κραυγές τους όταν διαμαρτύρονται επειδή
● η Ελλάδα προχώρησε στη Διακήρυξη των Αθηνών,
● με τη Συμφωνία των Πρεσπών δημιουργείται μία διαφορετική, καθ’ ημάς εξαιρετικά ενδιαφέρουσα, πραγματικότητα στα Βαλκάνια,
● η συνεπής και επίμονη στάση έναντι της Ρωσίας, προς έκπληξή τους, συμβάλλει σε νέα δεδομένα στην όδευση των αγωγών περιορίζοντας κάθε ρωσική παρέμβαση στον Νότιο Διάδρομο,
● αυξάνονται με δυναμική πολιτική δυνατότητες της Ελλάδας να συζητά από ισχυρή θέση και θέματα ενεργειακής ασφάλειας στην Ε.Ε., ανατρέποντας μεταξύ πολλών άλλων και τις πολιτικές της Άγκυρας.
Μάλλον δεν αποτελεί επιβεβαίωση διπλωματικής ακινησίας και υποχωρητικότητας ό,τι έχει επιτευχθεί στην εξωτερική μας πολιτική από την αποτελεσματική λειτουργία των υπηρεσιών του υπουργείου Εξωτερικών. Και για όσους επιμένουν στις ξεπερασμένες απόψεις τους περί ανύπαρκτου υπουργείου Εξωτερικών και διπλωματικής ακινησίας… Καλή Παναγιά, αδέλφια.
* Ο Θεόδωρος Ι. Θεοδώρου είναι πρέσβης ε.τ.
Διαβάστε επίσης:
Συρία: 4 νεκροί από έκρηξη στην πόλη Ιντλίμπ
