Εγκυμοσύνη: Όταν τα μικροπλαστικά απειλούν το αναπτυσσόμενο έμβρυο
Ο πλακούντας αποτελεί τον «ζωτικό κρίκο» μεταξύ μητέρας και εμβρύου, παρέχοντας οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά, απομακρύνοντας τα απόβλητα και λειτουργώντας ως μερικό φίλτρο για επιβλαβείς ουσίες. Ωστόσο, δεν είναι αδιαπέραστος.
Νέες έρευνες δείχνουν ότι μικροπλαστικά και νανοπλαστικά μπορεί να διασχίζουν τον πλακούντα, με πιθανές σοβαρές επιπτώσεις στην ανάπτυξη και την υγεία του εμβρύου.
Τα μικροπλαστικά είναι σωματίδια μικρότερα από πέντε χιλιοστά, που προκύπτουν από τη διάσπαση καθημερινών αντικειμένων, όπως σακούλες, μπουκάλια, καλαμάκια, δοχεία φαγητού και συσκευασίες. Η διαδικασία αυτή συνεχίζεται μέχρι τη δημιουργία νανοπλαστικών, σωματιδίων μικρότερων από 100 νανόμετρα, με μέγεθος συγκρίσιμο με μόρια.
Μία συστηματική ανασκόπηση του 2023 διαπίστωση ότι τα μικροπλαστικά μπορεί να περάσουν από την μητέρα στο έμβρυο. Αν επιβεβαιωθεί, αυτό θα μπορούσε να έχει σημαντικές συνέπειες για την ανάπτυξη και τη μακροχρόνια υγεία.
Έρευνες σε ζώα, καλλιεργημένα κύτταρα και ανθρώπινα δείγματα ιστών (ανασκόπηση 2025) δείχνουν ότι τόσο μικροπλαστικά όσο και νανοπλαστικά μπορούν να διασχίσουν τον πλακούντα, επηρεάζοντας τη λειτουργία της εμβρυο-πλακουντιακής μονάδας. Μπορούν να διαταράξουν την επικοινωνία των κυττάρων, να προκαλέσουν προγραμματισμένο κυτταρικό θάνατο (απόπτωση) και οξειδωτικό στρες, ενώ ορισμένα πλαστικά μπορεί να επηρεάσουν και το ενδοκρινικό σύστημα, όπως αναφέρουν με άρθρο τους στο The Conversation, η Priya Bhide, Κλινική Αναγνώστρια στη Μονάδα Έρευνας για την Υγεία των Γυναικών, Κέντρο Δημόσιας Υγείας και Πολιτικής, Πανεπιστήμιο Queen Mary του Λονδίνου και η Nelima Hossain, ειδικευόμενη γιατρός σε Ακαδημαϊκό Πρόγραμμα Δημόσιας Υγείας, με έμφαση στη Γυναικεία Υγεία και την επίδραση κοινωνικοοικονομικών παραγόντων και μικροπλαστικών στην εξωσωματική γονιμοποίηση.
Ο τρόπος με τον οποίο τα σωματίδια διαπερνούν τον πλακούντα δεν είναι πλήρως κατανοητός, αλλά φαίνεται να επηρεάζεται από το μέγεθος, το βάρος, τη φορτιση της επιφάνειας και το βιολογικό περιβάλλον.
Η έρευνα σε ζώα παρουσιάζει ανάμεικτα ευρήματα: Κάποια νανοπλαστικά παραμένουν στον πλακούντα, ενώ άλλα φτάνουν στο έμβρυο. Μικρότερα σωματίδια μπορούν να συσσωρευτούν σε όργανα του εμβρύου, όπως εγκέφαλο, πνεύμονες, ήπαρ, νεφρούς και καρδιά, προκαλώντας μικρότερο πλακούντα ή χαμηλότερο βάρος γέννησης, χωρίς ορατές μακροσκοπικές αλλαγές στα όργανα.
Όταν τα μικροπλαστικά απειλούν το αναπτυσσόμενο έμβρυο
Η ανάπτυξη του εμβρύου είναι εξαιρετικά ευαίσθητη. Σύμφωνα με τη θεωρία του David Barker, έναν Βρετανό επιδημιολόγο, ο οποίος έγινε διάσημος για τις έρευνές του σχετικά με την εμβρυϊκή προγραμματισμένη ανάπτυξη και τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στην υγεία, οι συνθήκες στη μήτρα μπορούν να επηρεάσουν τον τρόπο ανάπτυξης οργάνων και μεταβολισμού. Επιβλαβείς εκθέσεις, όπως φτωχή διατροφή, τοξίνες, άγχος ή μικροπλαστικά, μπορούν να προκαλέσουν μόνιμες αλλαγές με μακροχρόνιες συνέπειες, όπως υψηλή πίεση, διαβήτη και καρδιοπάθειες.
Τα μικροπλαστικά μπορεί επίσης να διαταράξουν τη μικροβιακή ισορροπία του εντέρου, να βλάψουν το εντερικό τοίχωμα και να επηρεάσουν την πέψη λιπών και πρωτεϊνών. Στα εργαστηριακά πειράματα, νανοσωματίδια πολυστυρενίου εισέρχονται στα έμβρυα, συσσωρεύονται σε διάφορα όργανα και προκαλούν μείωση του καρδιακού ρυθμού και δραστηριότητας, ακόμη και σε χαμηλές δόσεις.
Υπάρχουν επίσης ενδείξεις ότι τα μικροπλαστικά μπορεί να συσσωρευτούν σε περιοχές του εγκεφάλου σημαντικές για μάθηση, μνήμη και συμπεριφορά, όπως ο ιππόκαμπος και ο προμετωπιαίος φλοιός, προκαλώντας οξειδωτική βλάβη, αλλαγές στα επίπεδα νευροδιαβιβαστών και ενεργοποίηση ή απενεργοποίηση γονιδίων που είναι απαραίτητα για φυσιολογική ανάπτυξη.
Κενά στη γνώση
Παρά τις ανησυχητικές ενδείξεις, οι περισσότερες μελέτες γίνονται σε ζώα ή εργαστηριακά μοντέλα, και υπάρχουν λίγα δεδομένα από έγκυες γυναίκες. Δεν είναι πλήρως γνωστό πώς κινούνται τα μικροπλαστικά στον οργανισμό, πόσο συσσωρεύονται στον πλακούντα ή πόσο εύκολα αποβάλλονται.
Είναι σαφές ότι απαιτείται περαιτέρω έρευνα. Κατανόηση της επίδρασης των μικροπλαστικών στην αναπαραγωγική υγεία και ανάπτυξη του εμβρύου μπορεί να διαμορφώσει πολιτικές παραγωγής, κατανάλωσης και διαχείρισης πλαστικών, και να ενημερώσει τις οδηγίες προς τις γυναίκες κατά την εγκυμοσύνη.
Τα μικροπλαστικά και νανοπλαστικά αποτελούν αναδυόμενο περιβαλλοντικό πρόβλημα με πιθανά σοβαρές συνέπειες για την εγκυμοσύνη και την ανάπτυξη του εμβρύου. Παρά την έλλειψη πλήρους γνώσης, η προσοχή στη διατροφή, το περιβάλλον και η μείωση της έκθεσης σε πλαστικά μπορούν να συμβάλουν στην προστασία της μητέρας και του εμβρύου. Η επιστημονική κοινότητα τονίζει την ανάγκη περαιτέρω ερευνών για να καθοριστεί ο βαθμός κινδύνου και να διαμορφωθούν ασφαλείς πολιτικές και πρακτικές.
Πηγή: ygeiamou
Διαβάστε επίσης:
Ερρίκος Ντυνάν: Μοριοδοτούμενο εκπαιδευτικό πρόγραμμα 2025-26 με δωρεάν συμμετοχή
