Φόρουμ στην Αθήνα για το αμερικανικό LNG στην Ευρώπη: Η στρατηγική σημασία της Αλεξανδρούπολης και ο ρόλος της Κίμπερλι Γκιλφόιλ
Λίγες ώρες μετά την συνάντηση του πρωθυπουργού με την Κίμπερλι Γκιλφόιλ που θα γίνει σήμερα στο μέγαρο Μαξίμου και που ορισμένοι στην κυβέρνηση ελπίζουν ότι θα μπορούσε να σφραγιστεί με μια επίσημη πρόσκληση του αμερικανού προέδρου προς τον πρωθυπουργό να επισκεφθεί το Λευκό Οίκο η Αθήνα θα φιλοξενήσει μια σημαντική διατλαντική ενεργειακή συνάντηση, τη 6η Σύμπραξη για τη Διατλαντική Ενεργειακή Συνεργασία (P-TEC), με τη συμμετοχή υπουργών Ενέργειας από 24 ευρωπαϊκές χώρες, των ΗΠΑ και εκπροσώπων του ιδιωτικού τομέα.
Στο περιθώριο του φόρουμ αυτού θα πραγματοποιηθεί και σύνοδος υπό το σχήμα «3+1» (Ελλάδα – Κύπρος – Ισραήλ + ΗΠΑ), υπογραμμίζοντας τη βαρύτητα που δίνει η Ουάσιγκτον στην ενεργειακή συνεργασία στην περιοχή.
Τι ζητούν οι ΗΠΑ από την Ελλάδα στο νέο ενεργειακό πλαίσιο
- Ενίσχυση ενεργειακής ασφάλειας και διαφοροποίησης προμηθειών
Πρώτιστο μέλημα της Ουάσιγκτον είναι η απεξάρτηση των συμμάχων από το ρωσικό φυσικό αέριο και η θωράκιση της ευρωπαϊκής ενεργειακής ασφάλειας. Σε αυτό το πλαίσιο, η Ελλάδα καλείται να αξιοποιήσει τον ρόλο της ως περιφερειακός ενεργειακός κόμβος. Ήδη, υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) από τη Ρεβυθούσα αρχίζει να ρέει προς την Ουκρανία μέσω του νέου Κάθετου Διαδρόμου που συνδέει Ελλάδα – Βουλγαρία – Ρουμανία – Μολδαβία, ενισχύοντας την ενεργειακή αυτονομία της Ανατολικής Ευρώπης απέναντι στη Μόσχα.
Ο λεγόμενος κάθετος άξονας φυσικού αερίου έχει ήδη αποκτήσει εμπορική δυναμική μετά τις πρώτες επιτυχημένες δημοπρασίες χωρητικότητας και τη μείωση των τιμολογίων διέλευσης, εξέλιξη που καθιστά την Ελλάδα στρατηγικό πυλώνα ενεργειακής ασφάλειας για την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη – κάτι που αναγνωρίζει και η Ουάσιγκτον. Οι διαχειριστές του Διαδρόμου σχεδιάζουν μάλιστα νέες διαδρομές (Route 2 και 3) ώστε να μεταφέρεται LNG και από το νέο FSRU Αλεξανδρούπολης, καθώς και αζέρικο αέριο μέσω του TAP στην Κομοτηνή, εξέλιξη που εδραιώνει περαιτέρω την ελληνική θέση ως ενεργειακού διαμετακομιστικού κόμβου. Συνολικά, το έργο του Κάθετου Διαδρόμου βρίσκεται στην κορυφή της αμερικανικής ατζέντας ενόψει του P-TEC, δεδομένου ότι συμβάλλει άμεσα στην απεξάρτηση της περιοχής από τη Ρωσία .
Στο πλαίσιο αυτό ενδιαφέρον έχει η στάση που κράτησε η ελληνική κυβέρνηση στο Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό όσον αφορά τους νέους διεθνείς κανονισμούς για να φτάσει η ναυτιλία σε μηδενικές καθαρές εκπομπές καυσίμων. Η ελληνική στάση στον ΙΜΟ για το Net Zero Framework ήταν προϊόν μεθοδικής διαπραγμάτευσης όπου το Υπουργείο Ναυτιλίας λειτούργησε ως επιχειρησιακό κέντρο βάρους. Με τεχνική τεκμηρίωση και πολιτικό ρεαλισμό, η Ελλάδα επέλεξε την αποχή στην έκτακτη MEPC, συμβάλλοντας στην αναβολή της συμφωνίας για τουλάχιστον έναν χρόνο, ενώ οι επαφές του υπουργού Βασίλη Κικίλια στο Λονδίνο και στην Ουάσινγκτον κατέγραψαν ότι οι ΗΠΑ θα την καταψήφιζαν, ενισχύοντας την ελληνική επιχειρηματολογία. Το υπουργείο Ναυτιλίας κατέθεσε στην Ε.Ε. δήλωση με πέντε άξονες (δικαιότερη μεταχείριση LNG, μη ρεαλιστικά χρονοδιαγράμματα, δυσανάλογα πρόστιμα κ.ά.), διασφαλίζοντας χώρο για ρεαλιστική μετάβαση.
Από εδώ και πέρα, ο ρόλος του θα είναι ακόμη κρισιμότερος: χάραξη πλαισίου για τη χρήση λιμανιών, αδειοδοτήσεις και υποδομές, και κινητοποίηση του ελληνόκτητου στόλου για ασφαλείς ροές LNG από τους αμερικανικούς τερματικούς προς την Ευρώπη. Έτσι, η ναυτιλιακή ισχύς της χώρας μετατρέπεται σε σκληρό κεφάλαιο ενεργειακής ασφάλειας στις ελληνοαμερικανικές σχέσεις και γεωπολιτικής αξιοπιστίας για τη Δύση συνολικά.
- Προώθηση μεγάλων διασυνδετικών έργων περιφερειακής συνεργασίας
Οι ΗΠΑ αναμένεται να ζητήσουν από την Ελλάδα στήριξη και συμμετοχή σε στρατηγικές πρωτοβουλίες που αλλάζουν τον ενεργειακό χάρτη της περιοχής. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο νέος πολυμερής Διάδρομος Ινδίας – Μέσης Ανατολής – Ευρώπης (IMEC), ένας φιλόδοξος εμπορικός και ενεργειακός διάδρομος που θα συνδέσει τη Νότια Ασία με την Ευρώπη μέσω Μέσης Ανατολής. Η Αθήνα έχει ήδη ταχθεί υπέρ του IMEC μαζί με τη Λευκωσία και την Ιερουσαλήμ, καθώς το έργο αυτό φέρει μεγάλο γεωπολιτικό βάρος ως αντίβαρο στην επιρροή της Κίνας στην ευρύτερη περιοχή.
Η Ουάσιγκτον δίνει ιδιαίτερη προτεραιότητα στον IMEC και είναι πιθανό να ζητήσει από την ελληνική πλευρά να διευκολύνει την υλοποίησή του – για παράδειγμα μέσω χρήσης ελληνικών λιμένων ή συμμετοχής σε επιμέρους υποδομές – προκειμένου να ενισχυθούν οι εναλλακτικές οδοί εμπορίου και ενέργειας που δεν ελέγχονται από ανταγωνιστικές δυνάμεις.
Παράλληλα, στο επίκεντρο βρίσκεται και η ενίσχυση της ηλεκτρικής διασυνδεσιμότητας στην Ανατολική Μεσόγειο: το έργο της υποθαλάσσιας ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ (γνωστό ως Great Sea Interconnector) αναμένεται να συζητηθεί, καθώς θα συνδέσει τα δίκτυα των τριών χωρών. Οι ΗΠΑ έχουν δείξει ενδιαφέρον να στηρίξουν τέτοιες πρωτοβουλίες, διότι ενδυναμώνουν την ενεργειακή παρουσία και την επιρροή της Δύσης στην Ανατολική Μεσόγειο . Ήδη, η κρατική Αμερικανική Αναπτυξιακή Τράπεζα DFC έχει εκφράσει επίσημα πρόθεση συμμετοχής στη χρηματοδότηση του συγκεκριμένου έργου ηλεκτρικής διασύνδεσης, βλέποντάς το ως κίνηση που θα ενισχύσει την ενεργειακή ασφάλεια και την ανταλλαγή ηλεκτρικής ενέργειας μεταξύ Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ .
- Διευκόλυνση επενδύσεων και υιοθέτηση νέων τεχνολογιών
Η αμερικανική πλευρά πιθανότατα θα ενθαρρύνει την Ελλάδα να συνεχίσει τις μεταρρυθμίσεις και δράσεις που καθιστούν την ενεργειακή της αγορά ελκυστική για επενδύσεις και τεχνολογική συνεργασία. Το P-TEC δίνει έμφαση στην κινητοποίηση ιδιωτικών κεφαλαίων για ενεργειακές υποδομές και στην αξιοποίηση καινοτόμων λύσεων (όπως η τεχνητή νοημοσύνη και οι έξυπνες ενεργειακές εφαρμογές) για τη μετάβαση σε ένα ασφαλέστερο και οικονομικότερο ενεργειακό μέλλον.
Οι ΗΠΑ αναμένεται να ζητήσουν από την Ελλάδα να υποστηρίξει αυτές τις κατευθύνσεις – π.χ. υιοθετώντας ένα σταθερό ρυθμιστικό πλαίσιο που μειώνει το ρίσκο για τους επενδυτές και διευκολύνει τη συμμετοχή αμερικανικών εταιρειών σε έργα ΑΠΕ, αποθήκευσης ενέργειας ή ακόμα και νέας γενιάς πυρηνικών τεχνολογιών όπου είναι εφικτό. Ήδη, αμερικανικοί ενεργειακοί όμιλοι έχουν δείξει ενδιαφέρον για την ελληνική αγορά: από τις έρευνες υδρογονανθράκων νοτίως της Κρήτης που αναμένεται να κάνει η Chevron μέχρι τη διεκδίκηση συμβολαίων σε υπεράκτια αιολικά πάρκα, η συμμετοχή των ΗΠΑ στα ενεργειακά πράγματα της Ελλάδας βαθαίνει.
Είναι προς το συμφέρον και των δύο πλευρών να διατηρηθεί αυτό το θετικό κλίμα – κάτι που οι ΗΠΑ θα επιδιώξουν υπενθυμίζοντας την ανάγκη για διαφάνεια, σταθερότητα και συνέπεια, ώστε μεγάλες επενδύσεις να υλοποιηθούν προς όφελος όλων. Άλλωστε σύμφωνα με πληροφορίες στην σύνοδο P-TEC αναμένεται να ανακοινωθεί και η απόφαση της ExxonMobil για την πραγματοποίηση ερευνητικής γεώτρησης νoτιοδυτικώς της Κρήτης από τον αντιπρόεδρος της ExxonMobil Τζον Αρντιλ με τον οποίο είχε συνάντηση τον περασμένο Μάιο ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Σταύρος Παπασταύρου κατά την επίσκεψή του στα γραφεία της εταιρείας στο Χιούστον.
Η ατζέντα της νέας πρέσβεως: Προτεραιότητες και «project»
Η νέα πρέσβης των ΗΠΑ στην Ελλάδα, Κίμπερλι Γκιλφόιλ, αναμένεται να λειτουργήσει ως καταλύτης για την προώθηση των παραπάνω στρατηγικών στόχων. Δεν είναι τυχαίο ότι το πρώτο μεγάλο βάπτισμα του πυρός για τη θητεία της είναι το ίδιο το ενεργειακό φόρουμ P-TEC – μια διοργάνωση που, όπως τονίζουν Αθήνα και Ουάσιγκτον, σηματοδοτεί την ενδυνάμωση της ευρω-αμερικανικής συνεργασίας προς μια ασφαλή, βιώσιμη και προσιτή ενεργειακή μετάβαση.
Η παρουσία της Γκιλφόιλ πλάι σε υψηλόβαθμους αξιωματούχους (όπως ο Υπουργός Ενέργειας των ΗΠΑ, Κρις Ράιτ, και ο Υπουργός Εσωτερικών, Νταγκ Μπέργκαμ) υπογραμμίζει την πρόθεση της νέας αμερικανικής ηγεσίας να δώσει έμφαση στην ενεργειακή διπλωματία ως θεμέλιο του ελληνοαμερικανικού στρατηγικού διαλόγου .
Το μήνυμα είναι σαφές: η ενεργειακή συνεργασία Ελλάδας – ΗΠΑ αναβαθμίζεται σε πυλώνα της διμερούς σχέσης, με την Αθήνα να κερδίζει σε σημασία ως εταίρος και κόμβος, και την Ουάσιγκτον να αποκτά έναν ακόμη σύμμαχο – κλειδί στην προσπάθεια για έναν ασφαλή, διαφοροποιημένο και βιώσιμο ενεργειακό κόσμο.
Διαβάστε επίσης
Τσίπρας: Η «προθέρμανση» για το βιβλίο, το «κίνημα» αλά Ανδρέας, και η εμπιστοσύνη των πολιτών
ΠΑΣΟΚ: Δύο μπλοκ για τις συνεργασίες – Ποιοι κοιτάνε (κεντρο)αριστερά και οι ποιοι… παντού
