Λωζάννη, Θράκη και Μπεκτασήδες
Ο πρωθυπουργός με ανακοίνωσή του επανέφερε τις επιδιώξεις της χώρας στην ορθή κατεύθυνση που έχει επιλεγεί τα τελευταία χρόνια για την εξωτερική πολιτική και τον ρόλο της ελληνικής διπλωματίας. Διεμήνυσε προς κάθε πλευρά και προς όλους τους αποδέκτες την απόφαση της Ελλάδας να συνεχίσει το έργο με δημιουργική, αλλά ασυμβίβαστη πολιτική, αντιμετωπίζοντας τις προκλήσεις από όπου και αν προέρχονται.
Τη συνολική εικόνα της διεθνούς και περιφερειακής πραγματικότητας γνωρίζουν πολύ καλά η πολιτική ηγεσία της χώρας μας και το υπουργείο Εξωτερικών. Την ίδια ακριβώς εικόνα λαμβάνουν και όλα τα κοινοβουλευτικά κόμματα, από την ενημέρωση που αδιάκοπα παρέχουν αυτοπροσώπως ο υπουργός των Εξωτερικών, οι αρμόδιες επιτροπές του Κοινοβουλίου και οι υπηρεσίες της ελληνικής διοίκησης.
Τα στοιχεία που περιέρχονται σε αναλυτές και διαμορφωτές κοινής γνώμης από ανοιχτές πηγές και τη δημοσιοποίηση των επιλογών της κυβέρνησης και του υπουργείου Εξωτερικών επιτρέπουν να αντιλαμβάνεται κάθε ενδιαφερόμενος τη διάσταση των προκλήσεων που συνεχώς αντιμετωπίζει η χώρα μας.
Θίγεται η αξία της δημοκρατίας μας
Με την εμπειρία που διαθέτει οποιοσδήποτε υπηρέτησε στην ελληνική διοίκηση, με συνταγματική προσήλωση, αναγνωρίζει ότι η ροή της πληροφόρησης δεν διακόπτεται από καμία δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση της χώρας μας, έστω και αν πραγματοποιείται με διαφορετικό τρόπο από εποχή σε εποχή.
Η επαγγελματική διαδρομή επιτρέπει να παρακολουθείται προσεκτικά οτιδήποτε συμβαίνει στη χώρα μας σε σχέση με την εξωτερική πολιτική, στην περιφέρεια, αλλά και στη διεθνή κοινότητα. Εφήμερες επιλογές στελεχών της κυβέρνησης και κομμάτων σε θέματα στα οποία η Ελλάδα επέτυχε ουσιαστικές πολιτικές και διπλωματικές αναμφισβήτητες αναβαθμίσεις πραγματικά προβληματίζουν για τη σκοπιμότητα, συνολική ή προσωπική, που θα μπορούσαν να εξυπηρετούν.
Εκπλήσσεται κάθε πολίτης όταν διαμορφωτές του πολιτικού έργου θεωρούν προτεραιότητα ικανοποίησης εσωτερικών και εξωτερικών επιδιώξεων την εντονότατη και με κάθε μέσο προβολή ενός συλλόγου, Νομικού Προσώπου Ιδιωτικού Δικαίου, ως θέμα θρησκευτικής ανοχής.
Στη χώρα μας τα αστικά δικαιώματα των Ελλήνων πολιτών εξασφαλίζονται από τη λειτουργία των νόμων και του συντεταγμένου κράτους. Προνόμιο της κυβέρνησης και των υπουργών παραμένει η ανάδειξη των πολιτικών που τους εμπιστεύονται οι πολίτες με την ψήφο τους. Όμως, όταν η ερμηνεία του αστικού νόμου περί συλλογικής έκφρασης μετατρέπεται μεταφυσικά σε θέμα θρησκευτικής ανοχής και σεβασμού στη διαφορετικότητα, τότε σίγουρα θίγεται η αξία της δημοκρατίας μας.
Έλλειψη επάρκειας
Γνωρίζουμε από την έδρα και τα ακαδημαϊκά αμφιθέατρα ότι δεν υπάρχουν επιστήμονες που μπορούν να διδάξουν δημόσια και με επιστημονική επάρκεια τη θρησκεία των Δρούζων, των Μπεκτασήδων, των Κιζιλμπάσηδων και των Αλεβιτών ή οποιασδήποτε μυστικιστικής θρησκευτικής έκφρασης, που συχνά θεωρείται και ως αιρετική διαφοροποίηση.
Επίσης δάσκαλοι δεν δικαιούνται, σύμφωνα με την ελληνική, ευρωπαϊκή, αλλά και τη διεθνή νομοθεσία περί μειονοτικών δικαιωμάτων, να εισέρχονται στις τάξεις των σχολείων με αναφορές σε θρησκευτική διάκριση.
Διακρίσεις που διαχωρίζουν τους πολίτες ανάλογα με το θρήσκευμά τους δημιουργούν επικίνδυνες ρωγμές στον κοινωνικό ιστό. Οι ιεροδιδάσκαλοι της Θράκης μελετούν το Κοράνι και ερμηνεύουν το Ισλάμ. Αν το γνωστικό τους επίπεδο χάριν εξειδικευμένων πανεπιστημιακών σπουδών το επιτρέπει, προχωρούν σε σύγκριση θρησκειών, αλλά όχι σε διακρίσεις τάσεων του Ισλάμ μέσα στη Θράκη.
Η μέχρι τώρα γνώση και ενασχόληση με τη Διπλωματία των Θρησκειών αλλά και την πολιτική των Εκκλησιών, μάλλον δεν οδηγούν στην ικανή και αναγκαία συνθήκη που θα ανεχόταν ακόμη και από εξειδικευμένους πανεπιστημιακούς και θρησκευτικούς δασκάλους (ιεροδιδασκάλους) να ισχυρίζονται με απόλυτη βεβαιότητα ότι γνωρίζουν και μπορούν να μεταφέρουν σε μαθητές Δημοτικού ή και της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης γνώση για μυστικιστικές θρησκείες και τα μυστήριά τους.
Ακατανόητες επιλογές
Στη Θράκη οι πολίτες χαρακτηρίζονται από την αρμονία της συμβίωσής τους με ισονομία και ισοπολιτεία. Ασαφή παραμένουν ακόμη τα κριτήρια με τα οποία αποφασίστηκε (2014) να διαχωριστούν οι μουσουλμάνοι δάσκαλοι από το συνολικό σώμα των δασκάλων του Ελληνικού Δημοσίου (Π70) και να μεταφερθούν σε μία νέα κατηγορία (Π73), που εύκολα θα μπορούσε να θεωρηθεί ως διακριτικός θρησκευτικός διαχωρισμός.
Όσοι συμμετείχαν στη δημιουργία της κατηγορίας (Π73) σίγουρα δεν ανέτρεξαν στα αρχεία των συναντήσεων με το Συμβούλιο της Ευρώπης (2001-2003), στη διάρκεια των οποίων οι ευαίσθητοι για τα ανθρώπινα και μειονοτικά δικαιώματα Ευρωπαίοι συνομιλητές βρέθηκαν σε δύσκολη θέση επειδή δεν γνώριζαν ότι 600 δάσκαλοι των μειονοτικών σχολείων, με δικαιώματα όπως όλοι οι δάσκαλοι του Ελληνικού Δημοσίου, εργάζονταν ως δημόσιοι υπάλληλοι.
Για να επανέλθουν οι μουσουλμάνοι δάσκαλοι (Π73) στη γενική κατηγορία (Π70) δεν στρέφονται κατά της πολιτείας, αντιθέτως με συνέπεια και χωρίς διαμαρτυρίες ή απεργιακές κινητοποιήσεις ακολουθούν όλες τις νόμιμες προϋποθέσεις που απαιτεί η σχετική πρόβλεψη του υπουργείου Παιδείας.
Όμως, παρά την εκπλήρωση των απαραίτητων όρων και την απόκτηση περισσότερων δεξιοτήτων με μεταπτυχιακές σπουδές, επανερχόμενοι στις τάξεις των δασκάλων του Ελληνικού Δημοσίου δεν αναγνωρίζεται ως νόμιμος χρόνος προϋπηρεσίας η δεκαπενταετία που υπηρέτησαν ως αναπληρωτές στα μειονοτικά σχολεία της Θράκης.
Το υπουργείο Παιδείας παραβλέπει ότι η πρωτοβάθμια εκπαίδευση των μουσουλμάνων της Θράκης ρυθμίζεται από τη Συνθήκη της Λωζάννης, η οποία, ως Υπερτάτη Συνθήκη, δεν παραβιάζεται από εσωτερική νομοθεσία και συνδικαλιστικές απαιτήσεις.
Στα ακατανόητα των επιλογών διαφόρων υπουργείων προστίθεται και η πολύ πρόσφατη πραγματικά ανεξήγητη αναβαθμισμένη πολιτική παρουσία εκπροσώπων της πολιτείας στον ορεινό Έβρο. Οι μουσουλμάνοι της ακριτικής Θράκης δικαιούνται νομίμως να έχουν τις διαχειριστικές τους επιτροπές, χωριστές για κάθε χωριό, και βέβαια επιλέγουν, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, τη συμβίωσή τους, χωρίς να υποχρεώνονται να συνάψουν γάμο στον μουφτή, στον οποίο ως Μπεκτασήδες δεν υπάγονται θρησκευτικά.
Ανάγκη για καλά μελετημένες στρατηγικές
Στο διεθνές σύστημα οι δρώντες ασχολούνται πολύ προσεκτικά με όλα τα θέματα και ενδιαφέρονται για τις εξελίξεις που αφορούν τη θρησκεία των Ελλήνων πολιτών, ιδιαίτερα των μουσουλμάνων της Θράκης, οι οποίοι συνολικά καλύπτονται, όπως σταθερά και ορθώς υποστηρίζεται από την Ελλάδα, από τη Συνθήκη της Λωζάννης.
Η ανάδειξη μεταρρυθμίσεων που σχετίζονται με τη θρησκευτική ανοχή, τον σεβασμό στη διαφορετικότητα, τις εθνικές ταυτότητες και την εκπαίδευση δεν χρειάζεται πάντοτε να συνδέονται με την εξωτερική πολιτική της χώρας, επειδή η Ελλάδα δεν έχει ανάγκη την ξεπερασμένη αυτή παλαιοκομματική προσέγγιση του πολιτικού προσωπικού με την κοινωνία.
Στη γειτονιά μας πολλά κράτη συνεχίζουν ακόμη να αντιλαμβάνονται τα ανθρώπινα και μειονοτικά δικαιώματα κάτω από την πίεση του παρελθόντος τους, αποικιοκρατικού, υπαρκτού σοσιαλισμού, ισλαμοκεμαλικού αυταρχισμού και αναθεωρητισμού.
Η ιδιαιτερότητα της ιστορικής στιγμής μέσα στην οποία εξελίσσεται η διεθνής κοινωνία επιβάλλει οι επιλογές της Ελλάδας να χαρακτηρίζονται από πολύ καλά προετοιμασμένες στρατηγικές, ώστε να έχουν αντίκρισμα οι εξαγγελίες που αφορούν
● την προστασία των Χριστιανών στη Μέση Ανατολή,
● το καθεστώς της Μονής Σινά,
● τον διαθρησκειακό Διάλογο,
● τη σημασία των Παλαίφατων Πατριαρχείων,
● τη θρησκευτική ακτινοβολία του Αγίου Όρους,
● την εφαρμογή των όρων της Λωζάννης,
● την αποφυγή επιλογών που επιτρέπουν σε άλλους να διαφοροποιούν τις κοινότητες των Χριστιανών που ζουν στην επικράτειά τους.
Κάθε κίνησή μας δεν επιτρέπεται αλόγιστα να προκαλεί ανταποδοτικές νομοθεσίες που θα έδιναν το δικαίωμα σε αλλοδαπές και αλλόθρησκες κυβερνήσεις να αφαιρούν περιουσίες και αφιερώματα των πιστών από τα βακούφια / εκκλησιαστικές επιτροπές, που έχουν έδρα στην επικράτειά τους.
Την ίδια στιγμή δεν δικαιολογείται αδυναμία παρακολούθησης από τα υπουργεία Εξωτερικών και Παιδείας, κυρίως λόγω της εφαρμογής της Συνθήκης της Λωζάννης, ιδιαίτερων αποφάσεων που λαμβάνονται στην Τουρκία – τον τελευταίο καιρό καταγράφονται και θετικές ρυθμίσεις – και αφορούν τους Ορθοδόξους, αλλά και το σύνολο των Χριστιανών της χώρας.
Πολλές και αδιάκοπες προκλήσεις
Οι επιλογές του πρωθυπουργού συνεχίζουν να στηρίζουν και να διατηρούν το πλεονέκτημα που έχει διαμορφωθεί από τη χώρα μας στη διεθνή κοινότητα. Το πλαίσιο ορίζει τη συμπεριφορά των υπουργών και των μελών του κυβερνώντος κόμματος, έστω και αν ορισμένοι δυσκολεύονται να αντιληφθούν τη μεγάλη επένδυση πολιτικού και διπλωματικού κεφαλαίου που κατατίθεται από τη χώρα μας καθημερινά στην αρένα των σύγχρονων περιφερειακών και διεθνών αναμετρήσεων.
Συνήθως κινήσεις που αφορούν την εκπαίδευση, την κοινωνική ανοχή, τον σεβασμό της διαφορετικότητας, το περιβάλλον, τη δημόσια υγεία, την έρευνα και τη διάσωση δημιουργούν προϋποθέσεις συγκλίσεων και συνεργασιών. Οι στόχοι πολιτικής διερμηνεύονται στην ανάλυσή μας προκειμένου να γίνεται αντιληπτή, κυρίως σε στιγμές ιδιαίτερης φόρτισης, η σημασία των πολλών και αδιάκοπων προκλήσεων, όπως
● η περίπτωση του Σινά,
● η στάση του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων,
● η συνεχής προσπάθεια εισπήδησης της ρωσικής πολιτικής στη Μέση Ανατολή και στη Βόρεια Αφρική, επειδή αντιλαμβάνεται ότι η Συρία δεν αποτελεί πλέον την ισχυρή της βάση και η Τουρκία στρίβει «α λα τούρκα», ώστε να κερδίσει τη δυτική της ρότα με το μικρότερο δυνατό οικονομικό και, κυρίως, πολιτικό κόστος.
Η πολιτική ικανότητα πρόβλεψης της πορείας των επερχόμενων γεγονότων αποτελεί ουσιαστικό παράγοντα καλής διακυβέρνησης. Η κυβέρνηση οφείλει προσεκτικά να εφαρμόζει τις προγραμματικές επιλογές της και να παρακολουθεί τη διεθνή προσπάθεια του πρωθυπουργού.
Η συνοχή του κοινωνικού ιστού παραμένει προτεραιότητα, παρ’ όλες τις συνεχιζόμενες προσπάθειες αποσταθεροποίησής του από συμπτώσεις (;) και αβάσιμα συνεχιζόμενες αμφισβητήσεις, η πιο κουραστική των οποίων είναι η δήθεν ικανότητα της Τουρκίας να εξασφαλίζει τα πάντα προς όφελός της.
Η επιμονή να διατηρηθούν ή και να επανέλθουν στην επικαιρότητα λαϊκιστικές προσεγγίσεις συχνά μοιάζουν με μεθοδευμένους τακτικισμούς, οι οποίοι εντείνονται κυρίως σε περιόδους που η Ελλάδα χρειάζεται εσωτερική ηρεμία και διεθνή προβολή.
Νομοθετικές πρωτοβουλίες που αναλαμβάνουν υπουργεία, χωρίς συντονισμό με τον υπουργό Εξωτερικών και το υπουργείο του, μάλλον δεν ανταποκρίνονται ικανοποιητικά στους στόχους της εξωτερικής πολιτικής και των διεθνών υποχρεώσεων, που επιβάλλονται από το γενικό Διεθνές Δίκαιο και στη συγκεκριμένη αναγνώριση ΝΠΙΔ από τη Συνθήκη της Λωζάννης.
* Ο Θεόδωρος Ι. Θεοδώρου είναι πρέσβης ε.τ.
Διαβάστε επίσης:
Σκληρό χαράτσι οι ιδιωτικές ασφάλειες – Κατακόρυφη η αύξηση των ασφαλίστρων
Εξωτερική πολιτική και εσωτερική αντιπαράθεση
