Όταν τα όνειρα προμηνύουν τον εκφυλισμό του εγκεφάλου – Γιατί οι άνδρες κινδυνεύουν περισσότερο;
Εάν ένας άνθρωπος αλλάξει συμπεριφορά στον ύπνο του και ξαφνικά αρχίζει να φωνάζει ή να κάνει απότομες και βίαιες κινήσεις κατά τη διάρκειας των ονείρων, τότε αυτή η αλλαγή είναι βασικό σύμπτωμα για τη μελλοντική ανάπτυξη άνοιας ή Πάρκινσον.
Οι επιστήμονες σήμερα γνωρίζουν ότι η διαταραχή συμπεριφοράς στον ύπνο REM (εκδραμάτιση ονείρων) που οδηγεί σε φωνές, απότομες κινήσεις και βίαιη σωματική δραστηριότητα είναι «κακό σημάδι» ιδιαίτερα στους άνδρες.
Στην πραγματικότητα αυτή η εικόνα αποτελεί το πιο ισχυρό προειδοποιητικό σημάδι συνουκλεϊνοπαθειών· δηλαδή χρόνιες, προοδευτικές ασθένειες που επηρεάζουν τα νευρικά κύτταρα στον εγκέφαλο, όπως η νόσος του Πάρκινσον, η οποία προκαλεί κινητικά προβλήματα όπως τρόμο, βραδυκινησία και δυσκαμψία.
Σήμερα οι ερευνητές γνωρίζουν ότι περισσότερο από το 70% όσων εμφανίζουν εκδραμάτιση ονείρων τελικά αναπτύσσουν νόσο Πάρκινσον, άνοια με σωμάτια Lewy ή πολλαπλή συστηματική ατροφία.
Η διαταραχή εμφανίζεται κυρίως σε άνδρες, με αναλογία που σε ορισμένες μελέτες φτάνει το 8 προς 1 σε σχέση με τις γυναίκες, με αποτέλεσμα η γυναικεία συμμετοχή σε ερευνητικά δείγματα να είναι περιορισμένη. Αυτό το εντυπωσιακό εύρημα ενίσχυσε το ενδιαφέρον για πιθανούς προστατευτικούς μηχανισμούς του γυναικείου φύλου απέναντι στη νευροεκφύλιση.
Η έρευνα
Για να διερευνηθεί εάν το φύλο επηρεάζει ήδη από τα πρώτα στάδια τον εγκέφαλο, οργανώθηκε μια μεγάλη διεθνής μελέτη, που δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο έγκριτο περιοδικό Nature Communications, με 888 συμμετέχοντες — 408 ασθενείς με επιβεβαιωμένη εκδραμάτιση ονείρων μέσω πολυυπνογραφίας και 480 υγιείς συνομήλικους μάρτυρες, προερχόμενους από εννέα κέντρα σε Ευρώπη, Βόρεια Αμερική και Αυστραλία.
Όλοι υποβλήθηκαν σε μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου υψηλής ανάλυσης, ενώ τα δεδομένα αναλύθηκαν με τεχνικές που επιτρέπουν λεπτομερή χαρτογράφηση της δομικής ατροφίας. Η Καθηγήτρια Θεραπευτικής – Επιδημιολογίας – Προληπτικής Ιατρικής, Παθολόγος (Θεραπευτική Κλινική Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, Νοσοκομείο Αλεξάνδρα) Θεοδώρα Ψαλτοπούλου και η Αλεξάνδρα Σταυροπούλου (Βιολόγος), συνοψίζουν τα σημαντικότερα σημεία της μελέτης.
Τα ευρήματα
Παρά το ότι άνδρες και γυναίκες ασθενείς είχαν παρόμοια ηλικία, γνωστικά χαρακτηριστικά και συμπτωματολογία, οι άνδρες εμφάνιζαν σημαντικά μεγαλύτερη απώλεια εγκεφαλικού φλοιού. Η ατροφία στον ανδρικό πληθυσμό ήταν περισσότερο εκτεταμένη και με μεγαλύτερη βαρύτητα σε σχέση με τις γυναίκες, ενώ στις υγιείς ομάδες δεν παρατηρήθηκαν ουσιαστικές διαφορές μεταξύ των δύο φύλων. Συγκεκριμένα:
- Στο αριστερό ημισφαίριο, οι άνδρες εμφάνισαν σημαντική ατροφία στο 38% του εγκεφαλικού φλοιού. Στις γυναίκες το αντίστοιχο ποσοστό ήταν μόλις 11%.
- Στο δεξί ημισφαίριο, τα ποσοστά ήταν 60% έναντι 17%.
Όταν εφαρμόστηκε αυστηρή διόρθωση σφαλμάτων, αναδείχθηκε κάτι ακόμη πιο εντυπωσιακό: σχεδόν καμία περιοχή στις γυναίκες δεν παρέμενε ατροφική (μόλις 1%), ενώ στους άνδρες διατηρούσε τον χαρακτηρισμό της πάνω από τις μισές εξεταζόμενες περιοχές (53%).
Η μεγάλη ανισότητα φύλου στους ασθενείς εγείρει προβληματισμούς και για κοινωνικούς παράγοντες.
Διαφορές στη συμπεριφορά στον ύπνο μπορεί να γίνονται λιγότερο αντιληπτές στις γυναίκες, ενώ διαφορετικοί κοινωνικοί ρόλοι και περιβάλλον ύπνου ίσως περιορίζουν τη διάγνωση, χωρίς ωστόσο να αναιρείται η ένδειξη βιολογικής προστασίας που αναδείχθηκε από τη μελέτη.
Συμπέρασμα
Συνολικά, τα δεδομένα καταδεικνύουν ότι το φύλο διαμορφώνει την έκταση της νευροεκφύλισης ήδη πριν την εκδήλωση κλινικών συνδρόμων.
Η θηλυκή νευροβιολογία φαίνεται να προσφέρει ένα πλεονέκτημα στη φάση που οι περισσότερες θεραπευτικές παρεμβάσεις θα μπορούσαν να αποτρέψουν ή να επιβραδύνουν ολέθριες εξελίξεις.
Η ενσωμάτωση του φύλου ως βιολογικής μεταβλητής προτείνεται ως αναγκαία σε μελλοντικές κλινικές δοκιμές, τόσο για την επιλογή συμμετεχόντων όσο και για τη στατιστική αξιολόγηση αποτελεσμάτων, ιδίως όταν χρησιμοποιούνται απεικονιστικοί βιοδείκτες, δεδομένου ότι οι φυσιολογικές τιμές και τροχιές ατροφίας διαφέρουν μεταξύ ανδρών και γυναικών.
Η εικόνα που προκύπτει είναι ότι η iRBD αποτελεί μια μοναδική ευκαιρία για κατανόηση των πρώτων σταδίων της νευροεκφύλισης, ενώ οι γυναίκες ίσως παρέχουν ένα «κλειδί» για την επιβράδυνση τέτοιων διαδικασιών.
Η διερεύνηση των οιστρογονικών οδών και των σχετικών γονιδίων όπως το ESRRG εγείρει την προοπτική στοχευμένων θεραπειών, σε ένα χρονικό παράθυρο όπου η παρέμβαση μπορεί να αλλάξει την πορεία της νόσου πριν ακόμη εμφανιστούν τα συμπτώματα.
Διαβάστε επίσης:
«Τα ενέσιμα φάρμακα αδυνατίσματος κόβουν εξαρτήσεις από φαγητό, αλκοόλ, τζόγο και κάπνισμα»
ΕΟΦ: Δεν υπάρχει αδειοδοτημένο εμβόλιο για την ευλογιά των αιγοπροβάτων σε Ελλάδα και ΕΕ
