Παγκόσμια Ημέρα AIDS: Η επιδημία σε αριθμούς
H Παγκόσμια Ημέρα για το Σύνδρομο Επίκτητης Ανοσοανεπάρκειας (AIDS) (κάθε 1η Δεκεμβρίου) καθιερώθηκε το 1988 από το Πρόγραμμα AIDS των Ηνωμένων Εθνών (σήμερα γνωστό ως UNAIDS) με σκοπό να ενημερώσει και να ευαισθητοποιήσει τον γενικό πληθυσμού σε θέματα AIDS.
To AIDS προκαλείται από μία ιδιαίτερη κατηγορία ιών, τους ρετροϊούς, και συγκεκριμένα από τους ιούς της ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας (HIV). Τα πρώτα κρούσματα της νόσου αναγνωρίστηκαν το 1981, αν και υπάρχουν στοιχεία ότι υπήρχαν κρούσματα δεκαετίες πριν. Ο υπεύθυνος ιός απομονώθηκε και ταυτοποιήθηκε το 1983 από τους Françoise Barré-Sinoussi και Luc Montagnier, οποίοι τιμήθηκαν με το βραβείο Nobel το 2008 για την ανακάλυψη τους.
Με βάση μελέτες μοριακής επιδημιολογίας έχει αποδειχθεί ότι ο ιός προήλθε από πρωτεύοντα (όπως είναι οι πίθηκοι) της Αφρικής. Ο ιός προσβάλλει κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος και στην αρχική μόλυνση τα συμπτώματα δεν είναι ειδικά και μοιάζουν με αυτά μίας κοινής λοίμωξης με πυρετό και διογκωμένους λεμφαδένες. Μετά το πρώτο αυτό στάδιο τα συμπτώματα υποχωρούν. Χρειάζεται ένα μεγάλο χρονικό διάστημα, συνήθως 5-10 χρόνια, για να εμφανισθούν τα πιο ειδικά συμπτώματα του AIDS, αυτά της εξασθένισης του ανοσοποιητικού συστήματος.
Μέχρι το 1996 η αντιμετώπιση της ασθένειας ήταν εξαιρετικά δύσκολη καθώς οι θεραπείες που ήταν διαθέσιμες δεν αντιμετώπιζαν αποτελεσματικά τον πολλαπλασιαμό του ιού. Το 1996 αποτέλεσε σημείο καμπής, καθώς με την έλευση της αντιρετροϊκής θεραπείας υψηλής αποτελεσματικότητας μειώθηκε εντυπωσιακά η θνητότητα από τη νόσο. Σήμερα, οι ασθενείς που ζουν με τον ιό HIV έχουν προσδόκιμο επιβίωσης πρακτικά ίδιο με αυτό των ατόμων που δεν έχουν τον ιό.
Ο ιός μεταδίδεται μέσω σεξουαλικής επαφής και μολυσμένου αίματος, ενώ οι κοινωνικές επαφές με τους ασθενείς δεν έχουν κανένα απολύτως κίνδυνο μετάδοσης. Μελέτες έχουν δείξει ότι οι ασθενείς που λαμβάνουν την θεραπεία τους σωστά και έχουν μηδενίσει τον ιό στο αίμα τους, δεν τον μεταδίδουν με καμία οδό μετάδοσης.
Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία που παρουσιάζει το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ), στο τέλος του 2024 ζούσαν περίπου 41 εκατομμύρια άνθρωποι με τον ιό εκ των οποίων οι περισσότεροι (26 εκατομμύρια) στην υποσαχάρια Αφρική. Οι νέες λοιμώξεις υπολογίζονται σε 1,3 εκατομμύρια, ενώ οι θάνατοι σε 630.000. Περίπου 32 εκατομμύρια λαμβάνουν αντιρετροϊκή θεραπεία. Ειδικά στην Ελλάδα έχουν γίνει περίπου 18.000 διαγνώσεις και οι περισσότερες (83%) αφορούν άνδρες.
Όπως σημειώνει το UNAIDS, 1,4 εκατομμύρια παιδιά ζουν σήμερα με τον HIV, ενώ 5,3 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο εξακολουθούν να μην γνωρίζουν ότι είναι φορείς του ιού. Οι νέες διαγνώσεις HIV στην Ελλάδα είναι περίπου στα ίδια επίπεδα με την προηγούμενη χρονιά (526 περιστατικά, δηλαδή 5,1 ανά 100.000 πληθυσμού).
Το ΕΚΠΑ από την αρχή της επιδημίας του AIDS έχει υπάρξει αρωγός στην προσπάθεια αντιμετώπισης της με ειδικές μονάδες λοιμώξεων ενηλίκων και παιδιών (Ιπποκράτειο, Αττικό, Λαϊκό, Ανδρέας Συγγρός, Αγία Σοφία), που παρακολουθούν και στηρίζουν ένα μεγάλο ποσοστό ατόμων που ζουν με HIV, καθώς και με Κέντρα Αναφοράς-Εργαστήρια.
Από το 2024, στο πλαίσιο προγραμματικής συμφωνίας με το υπουργείο Υγείας, το Εθνικό Κέντρο Αναφοράς Ρετροϊών του Εργαστηρίου Υγιεινής, Επιδημιολογίας και Ιατρικής Στατιστικής, της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ συντόνισε την σύνταξη του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για τον HIV, η οποία και ολοκληρώθηκε εντός του 2025. Ήδη κάποιες από τις προτεινόμενες δράσεις του Σχεδίου έχουν υλοποιηθεί από το Υπουργείο Υγείας, οι πιο σημαντικές εκ των οποίων είναι:
- η έναρξη χορήγησης της Προφύλαξης πριν από την Έκθεση (PrEP) στην Ελλάδα από τον Μάιο του 2025
- η αναγνώριση Κέντρων Αναφοράς με προδιαγραφές για την παρακολούθηση του ιού HIVσε όλη την Ελλάδα (Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Ιωάννινα, Πάτρα, Ηράκλειο) και εξασφαλισμένη σταθερή ροή χρηματοδότησής
- δημιουργία Δικτύου των Κέντρων Αναφοράς του ιού HIV για την ανταλλαγή απόψεων
Διαβάστε επίσης:
Πολυκυστικές Ωοθήκες: Η «σιωπηλή διαταραχή» πίσω από τον ασταθή κύκλο εκατομμυρίων γυναικών
