Προσδοκίες και προβληματισμός για την Ουκρανία εν αναμονή της συνάντησης Τραμπ – Πούτιν
Ποιος Αμερικανός Πρόεδρος των τελευταίων δεκαετιών θα μπορούσε να φανταστεί ότι, το 2025, ο Ντόναλντ Τραμπ θα υποδεχόταν στην Αλάσκα τον Βλαντίμιρ Πούτιν και θα πάσχιζε να του παραχωρήσει εδάφη της Ουκρανίας; Καθόλου απίθανο μάλιστα ο Ρώσος Πρόεδρος να μην ικανοποιηθεί και να αποχωρήσει απογοητευμένος!
Η αναμενόμενη συνάντηση μεταξύ των Προέδρων Τραμπ και Πούτιν στην Αλάσκα δημιουργεί μεγάλη αίσθηση στον διεθνή πολιτικό χάρτη. Σε μια κρίσιμη στιγμή για την παγκόσμια ασφάλεια και την ειρήνη στην Ουκρανία, οι δύο ηγέτες καλούνται να εξετάσουν τη δυνατότητα αποκλιμάκωσης της σύγκρουσης μέσω διαπραγματεύσεων.
Το αποτέλεσμα αυτής της συνάντησης δεν αφορά μόνο τις άμεσα εμπλεκόμενες χώρες, αλλά αναμένεται να έχει σημαντικές επιπτώσεις για ολόκληρη την Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας, η οποία επέλεξε να τηρήσει συγκρατημένη στάση και παρακολουθεί με ενδιαφέρον τις τελευταίες εξελίξεις, που πιθανόν να καθορίσουν την ασφάλεια και τη σταθερότητα στην περιοχή.
Στο τραπέζι «ο πόλεμος και η ειρήνη»
Από τα μέσα της περασμένης εβδομάδας, Αμερικανοί και Ρώσοι αξιωματούχοι διοχέτευαν στα ΜΜΕ πληροφορίες για μια ενδεχόμενη συνάντηση μεταξύ των Τραμπ και Πούτιν στο άμεσο μέλλον. Ωστόσο δεν είχε οριστεί ούτε η ημερομηνία ούτε ο τόπος διεξαγωγής, ενώ παρέμενε ασαφές αν στη συνάντηση θα συμμετείχε και ο Ουκρανός Πρόεδρος, Βολοντίμιρ Ζελένσκι.
Ο Αμερικανός Πρόεδρος δήλωσε σε συνέντευξη Τύπου ότι «θα υπάρξει κάποια ανταλλαγή εδαφών προς όφελος και των δύο», αλλά δεν παρείχε περισσότερες λεπτομέρειες. Την ίδια ημέρα ο Γιούρι Ουσάκοφ, σύμβουλος του Ρώσου Προέδρου, ανακοίνωσε ότι «ο Τραμπ και ο Πούτιν θα συναντηθούν στην Αλάσκα στις 15 Αυγούστου και θα συζητήσουν επιλογές για μακροπρόθεσμη ειρήνη στην Ουκρανία».
Αναμφισβήτητα η προγραμματισμένη αυτή συνάντηση αναζωπυρώνει τις ελπίδες για μια διπλωματική λύση στην Ουκρανία. Όμως, η αναφορά σε ανταλλαγή εδαφών προκαλεί προβληματισμό για το αποτέλεσμα των διαπραγματεύσεων.
Πρόταση Πούτιν για διαπραγματεύσεις σε δύο φάσεις
Σύμφωνα με τη «Wall Street Journal», ο ειδικός απεσταλμένος των ΗΠΑ για τη Μέση Ανατολή Στιβ Γουίτκοφ δήλωσε ότι το Κρεμλίνο πρότεινε ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις σε δύο φάσεις:
● Στην πρώτη φάση η Ουκρανία θα αποσυρθεί από την περιοχή του Ντονέτσκ και οι δυνάμεις των δύο χωρών θα σταματήσουν τις επιθετικές επιχειρήσεις, ώστε να δημιουργηθεί σταθεροποίηση του μετώπου.
● Στη δεύτερη φάση ο Πούτιν και ο Τραμπ θα καταλήξουν σε ένα ειρηνευτικό σχέδιο, το οποίο στη συνέχεια θα διαπραγματευτούν με τον Ζελένσκι.
Αξίζει να υπογραμμιστεί ότι η πρόταση Πούτιν, την οποία απέρριψε ο Ζελένσκι, απαιτεί την παράδοση ουκρανικών εδαφών πριν από την κατάπαυση του πυρός, σε αντίθεση τόσο με τη διεθνή πρακτική όσο και με τις θέσεις του Τραμπ και του Ζελένσκι ότι η κατάπαυση του πυρός πρέπει να προηγείται οποιωνδήποτε ειρηνευτικών διαπραγματεύσεων.
Αναφερόμενη στην πρόταση του Ρώσου Προέδρου η «Wall Street Journal» σημείωσε πως «Ευρωπαίοι και Ουκρανοί αξιωματούχοι ανησυχούν ότι ο Πούτιν χρησιμοποιεί απλώς την πρόταση ως τέχνασμα, προκειμένου να αποφύγει νέες κυρώσεις από τις Ηνωμένες Πολιτείες, ενώ συνεχίζει τον πόλεμο».
Ο Πούτιν πιθανότατα προσφέρει σκόπιμα μια πρόταση που έχει σχεδιαστεί να είναι μη αποδεκτή από το Κίεβο, ώστε να καθυστερήσει τις κυρώσεις καθώς και τις ουσιαστικές διαπραγματεύσεις για την κατάπαυση του πυρός και να επιρρίψει την ευθύνη για την αποτυχία των διαπραγματεύσεων στον Ζελένσκι.
Πιθανά σενάρια μετά το ραντεβού Τραμπ – Πούτιν
Αν τελικά πραγματοποιηθεί η συνάντηση Τραμπ – Πούτιν, τρία σενάρια συγκεντρώνουν τις περισσότερες πιθανότητες:
● Υπεραισιόδοξο σενάριο: Οι δύο ηγέτες καταλήγουν σε ένα γενικό πλαίσιο για κατάπαυση του πυρός και αρχίζουν τις διαπραγματεύσεις με την Ουκρανία. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε σταδιακή αποκλιμάκωση της σύγκρουσης, αν και η υλοποίηση θα εξαρτηθεί από τη βούληση όλων των πλευρών.
● Απευκταίο σενάριο: Η συνάντηση δεν οδηγεί σε συγκεκριμένες αποφάσεις λόγω διαφορών στα βασικά ζητήματα, όπως η ανταλλαγή εδαφών. Ο πόλεμος συνεχίζεται με τις υφιστάμενες γραμμές, ενώ οι πολιτικές και οικονομικές κυρώσεις ενδέχεται να αυξηθούν. Το Κρεμλίνο επιστρατεύει ξανά τη ρητορική της πυρηνικής απειλής, αυξάνοντας την παγκόσμια ένταση και αβεβαιότητα.
● Ρεαλιστικό σενάριο: Μετά τη συνάντηση, οι ηγέτες καταφέρνουν αρχικά να συμφωνήσουν σε μια προσωρινή κατάπαυση του πυρός. Ωστόσο, οι διαπραγματεύσεις τερματίζονται όταν ο Ζελένσκι αρνείται την προτεινόμενη ανταλλαγή εδαφών. Καθόλου απίθανο να προηγηθεί η απόσυρση του Τραμπ από τις διαπραγματεύσεις, αν αντιληφθεί ότι ο Πούτιν τον χρησιμοποιεί.
Το ρεαλιστικό και το απευκταίο σενάριο συγκεντρώνουν τις περισσότερες πιθανότητες. Είναι όμως προφανές ότι η επιτυχία των διαπραγματεύσεων, εφόσον την επιδιώκουν και οι τρεις πλευρές, θα εξαρτηθεί μετά τη δεύτερη φάση, όταν ξεκινήσουν οι διαπραγματεύσεις με τον Ζελένσκι.
Εδαφικές φιλοδοξίες του Κρεμλίνου και όχι μόνο
Κατά τη συνάντησή τους την προηγούμενη εβδομάδα, ο Πούτιν πιθανότατα ισχυρίστηκε στον Γουίτκοφ ότι οι εδαφικές φιλοδοξίες της Ρωσίας περιορίζονται στην κατάληψη των περιοχών Λουχάνσκ, Ντόνετσκ, Ζαπορίζια και Χερσώνα. Πιθανότατα ο Ρώσος Πρόεδρος προσπάθησε να παρουσιάσει την κατάληψη των τεσσάρων περιοχών από τη Ρωσία ως αναπόφευκτη, προκειμένου να ωθήσει την Ουκρανία και τη Δύση να συνθηκολογήσουν στις απαιτήσεις του Κρεμλίνου.
Το Ινστιτούτο για τη Μελέτη του Πολέμου (ISW) αναφέρει ότι ο ρωσικός στρατός δεν έχει καταλάβει πλήρως την περιφέρεια Ντονέτσκ. Συγκεκριμένα, το 25% της περιοχής (περίπου 6.500 τετραγωνικά χιλιόμετρα) ελέγχεται από τις ουκρανικές δυνάμεις. Οι μελλοντικές ρωσικές επιθετικές επιχειρήσεις για την κατάληψη ολόκληρης της Ζαπορίζια και της Χερσώνας θα απαιτήσουν διελεύσεις ποταμών, τις οποίες ο ρωσικός στρατός δυσκολεύεται να ολοκληρώσει. Οι ρωσικές δυνάμεις «πρέπει» ακόμη να καταλάβουν περίπου 7.200 τετραγωνικά χιλιόμετρα της περιφέρειας Ζαπορίζια (το 26% της περιοχής) και περίπου 7.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα της περιφέρειας Χερσώνας (το 26% της περιοχής).
Βέβαια, οι ρωσικοί στόχοι δεν περιορίζονται στην κατοχή των περιοχών Λουχάνσκ, Ντόνετσκ, Ζαπορίζια και Χερσώνα. Δηλώσεις αξιωματούχων του Κρεμλίνου, συμπεριλαμβανομένου του Πούτιν, έχουν επανειλημμένα υποδείξει ότι η Ρωσία έχει πιο εκτεταμένους εδαφικούς στόχους στην Ουκρανία, πέρα από αυτές τις τέσσερις περιοχές.
Για παράδειγμα, ο Πούτιν πρόσφατα ισχυρίστηκε ότι «όλη η Ουκρανία ανήκει στη Ρωσία», ενώ αξιωματούχοι του Κρεμλίνου χαρακτηρίζουν συστηματικά τις πόλεις Οδησσό και Χάρκοβο ως «ρωσικές πόλεις». Επίσης, συχνά επικαλούνται τον όρο «Νοβοροσία» ως μια επινοημένη αόριστη περιοχή της Ουκρανίας και ως «αναπόσπαστο» μέρος της Ρωσίας, προκειμένου να διεκδικήσουν εδάφη πέρα από τις τέσσερις μερικώς κατεχόμενες περιφέρειες και να συμπεριλάβουν όλη τη νότια και ανατολική Ουκρανία.
Πέραν των εδαφικών φιλοδοξιών, ο Πούτιν παραμένει προσηλωμένος:
● Στην αντικατάσταση της ουκρανικής κυβέρνησης με μια φιλορωσική κυβέρνηση.
● Στη μείωση του ουκρανικού στρατού.
● Στη δέσμευση μη ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ.
● Στην αναθεώρηση του ουκρανικού συντάγματος.
Οι Ευρωπαίοι ζητούν συμμετοχή στις διαπραγματεύσεις
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες συνεχίζουν να εκφράζουν την υποστήριξή τους προς την Ουκρανία και τις ειρηνευτικές προσπάθειες ενόψει της συνόδου κορυφής στην Αλάσκα. Δημοσίευσαν κοινή δήλωση εκφράζοντας την υποστήριξή τους προς τις ειρηνευτικές προσπάθειες και ζητώντας τη συμμετοχή της Ουκρανίας και της Ευρώπης σε μελλοντικές ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις. Συγκεκριμένα ζήτησαν:
● Κατάπαυση του πυρός ή μείωση των εχθροπραξιών, πριν από την έναρξη των διαπραγματεύσεων
● Σταθεροποίηση του μετώπου, προκειμένου να ληφθεί ως το σημείο εκκίνησης των διαπραγματεύσεων.
● Ισχυρές και αξιόπιστες εγγυήσεις ασφαλείας, οι οποίες να προστατεύουν την κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας.
Πέραν αυτών, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης ανακοίνωσε ότι ενέκρινε μια τέταρτη δόση οικονομικής βοήθειας προς την Ουκρανία αξίας άνω των 3,2 δισ. ευρώ, στο πλαίσιο του προγράμματος διευκόλυνσης της Ε.Ε. για την Ουκρανία.
Ουκρανικές επιθέσεις με drones
Την τελευταία εβδομάδα συνεχίστηκε η διεξαγωγή ουκρανικών επιθετικών επιχειρήσεων κυρίως κατά ενεργειακών στόχων εντός της Ρωσίας. Η Υπηρεσία Ασφαλείας της Ουκρανίας (SBU) ανέφερε ότι ουκρανικά drones έπληξαν:
● Τη νύχτα της 6ης προς 7η Αυγούστου το διυλιστήριο πετρελαίου Afipsky στο Κράι Κρασνοντάρ (ανατολικά της Κριμαίας), με αποτέλεσμα να καταστραφεί μια μονάδα επεξεργασίας φυσικού αερίου. Το εν λόγω διυλιστήριο επεξεργάζεται 6,25 εκατομμύρια τόνους πετρελαίου ετησίως, που αντιστοιχεί στο 2,1% της συνολικής δυναμικότητας διύλισης πετρελαίου της Ρωσίας.
● Στις 7 Αυγούστου σιδηροδρομικό σταθμό της ρωσικής πόλης Σουροβικίνο στην περιφέρεια Βόλγκογκραντ (ανατολικά της Ουκρανίας).
● Στις 9 Αυγούστου μια ρωσική αποθήκη με drones Shahed στη Δημοκρατία του Ταταρστάν (βόρεια του Καζακστάν), όπου η Ρωσία διατηρεί μια μεγάλης κλίμακας εγκατάσταση παραγωγής μη επανδρωμένων αεροσκαφών.
● Τη νύχτα της 9ης προς 10η Αυγούστου το διυλιστήριο πετρελαίου Saratov (νοτιοανατολικά της Μόσχας) προκαλώντας πυρκαγιά. Η εγκατάσταση παράγει έως και επτά εκατομμύρια τόνους βενζίνης και ντίζελ ετησίως και περισσότερα από 20 είδη προϊόντων πετρελαίου για να προμηθεύει τον ρωσικό στρατό. Ουκρανικά drones είχαν πλήξει το διυλιστήριο Saratov τον Φεβρουάριο του 2025, τον Ιανουάριο του 2025 και τον Νοέμβριο του 2024.
● Το ίδιο βράδυ το διυλιστήριο Lukoil στην Ούχτα, στη Δημοκρατία Κόμι. Η Ούχτα απέχει περισσότερα από 2.000 km από τα ουκρανικά σύνορα.
● Στις 11 Αυγούστου το εργοστάσιο Arzamas που παράγει εξαρτήματα για πυραύλους Kh-32 και Kh-101, στην περιφέρεια Νίζνι Νόβγκοροντ (ανατολικά της Μόσχας).
Με πλήγματα σε διυλιστήρια που τροφοδοτούν τον ρωσικό στρατό με καύσιμα, καθώς και σε εργοστάσια παραγωγής πυραύλων, η Ουκρανία επιχειρεί να αυξήσει το κόστος του πολέμου για τη Μόσχα και να μειώσει την επιχειρησιακή δυνατότητα του ρωσικού στρατού.
Ρωσικές μαζικές επιθέσεις με drones και βλήματα
Από τις 5 έως τις 12 Αυγούστου 2025, οι ρωσικές δυνάμεις εκτόξευσαν κατά της Ουκρανίας συνολικά 408 drones Shahed, τέσσερα υψηλής ταχύτητας drones Geran-3 και δύο βλήματα cruise Iskander-K.
Στατιστικά στοιχεία της ουκρανικής Πολεμικής Αεροπορίας κατέδειξαν ότι οι ρωσικές δυνάμεις εκτόξευσαν περισσότερα από 6.000 drones τον Ιούλιο του 2025, μια σημαντική αύξηση σε σχέση με τα περίπου 4.500 που εκτόξευσαν τον Ιούνιο του 2025.
| Ρωσικές μαζικές επιθέσεις με drones και βαλλιστικά βλήματα | ||
| Ημερομηνία | Όπλα | Αποτελέσματα |
| 5 προς 6 Αυγ | 45 drones Shahed | Ζημιές σε ενεργειακές υποδομές στην Οδησσό και πολιτικές υποδομές στη Ζαπορίζια. Σκοτώθηκαν τουλάχιστον 2 άτομα και τραυματίστηκαν περισσότερα από 12. Στην περιφέρεια Οδησσού στοχοποιήθηκε ο σταθμός συμπιεστή φυσικού αερίου, ο οποίος μεταφέρει φυσικό αέριο από το Αζερμπαϊτζάν. |
| 6 προς 7 Αυγ | 112 drones Shahed | Ζημιές σε κατοικίες και υποδομές μεταφορών στην περιφέρεια Ντνιεπροπετρόφσκ. |
| 7 προς 8 Αυγ | 104 drones Shahed και τέσσερα αεριωθούμενα υψηλής ταχύτητας drones Geran-3 | Ζημιές σε πολιτικές, βιομηχανικές και ενεργειακές υποδομές κυρίως στην Οδησσό, το Χάρκοβο, το Κίεβο και το Σούμι. Στην Οδησσό στοχοποιήθηκε η αποθήκη πετρελαίου της Κρατικής Εταιρείας Πετρελαίου του Αζερμπαϊτζάν (SOCAR). Το Αζερμπαϊτζάν θα εξετάσει το ενδεχόμενο άρσης του εμπάργκο όπλων προς την Ουκρανία, εάν η Ρωσία συνεχίσει να πλήττει τις αζέρικες ενεργειακές εγκαταστάσεις. |
| 8 προς 9 Αυγ | 47 drones Shahed και δύο βλήματα cruise Iskander-K | Στοχοποιήθηκαν οι περιφέρειες Τσερνιχόφ, Σούμι, Χάρκοβο, Ντόνετσκ και η πόλη Ντνίπρο. |
| 9 προς 10 Αυγ | 100 drones Shahed | Ζημιές σε πολιτικές υποδομές στις περιφέρειες Χάρκοβο, Τσερνιχόφ, Σούμι και Ντνιπροπετρόφσκ. |
| 10 προς 11 Αυγ | 71 drones Shahed και κατευθυνόμενες αεροπορικές βόμβες | Σοβαρές ζημιές σε κατοικίες και πολιτικές υποδομές στις περιφέρειες Ζαπορίζια, Ντνιεπροπετρόφσκ, Νικόπολη και Χερσώνα. Σκοτώθηκαν τουλάχιστον 7 άτομα και τραυματίστηκαν περισσότερα από 49. |
Διαπραγματεύσεις με ελάχιστες προσδοκίες
Παρά τις εύλογες προσδοκίες, η πραγματικότητα των εδαφικών διεκδικήσεων και των ανταγωνιστικών συμφερόντων καθιστούν τη διαπραγμάτευση ιδιαίτερα δύσκολη. Όμως, κάθε διάλογος, ακόμη και υπό αμφιλεγόμενες συνθήκες, μπορεί να ανοίξει τον δρόμο για μια πιο σταθερή και ειρηνική προοπτική.
Βέβαια, αν η Ουάσιγκτον δείξει διάθεση για συμβιβασμό με τη Μόσχα εις βάρος της Ουκρανίας, αυτό μπορεί να κλονίσει την εμπιστοσύνη των ευρωπαϊκών χωρών. Οπότε χώρες όπως η Γαλλία και η Γερμανία μπορεί να πιέσουν για μια πιο αυτόνομη ευρωπαϊκή αμυντική πολιτική. Η διεθνής κοινότητα παρακολουθεί με προσοχή ελπίζοντας ότι το «ραντεβού στην Αλάσκα» θα σηματοδοτήσει την αρχή μιας εποχής αποκλιμάκωσης και γόνιμου διαλόγου.
* Ο Βασίλης Γιαννακόπουλος είναι ταξίαρχος ε.α. της Π.Α., γεωστρατηγικός αναλυτής ([email protected])
Διαβάστε επίσης:
Βανς: Ο Τραμπ μου είπε ότι αποστολή της κυβέρνησης είναι να φέρει ξανά την ειρήνη στην Ευρώπη
Προς τριμερή σύνοδο Τραμπ, Πούτιν και Ζελένσκι έως τα τέλη της επόμενης εβδομάδας, σύμφωνα με το CBS
Προς τριμερή σύνοδο Τραμπ, Πούτιν και Ζελένσκι έως τα τέλη της επόμενης εβδομάδας, σύμφωνα με το CBS
