Πτερύγιο στο μάτι: Τι είναι και πώς αντιμετωπίζεται;
Η υπεριώδης ακτινοβολία (UV) του ηλίου είναι ευρέως γνωστή ως αιτία πρόωρης γήρανσης του δέρματος ή ακόμα και ανάπτυξης καρκίνου.
Αυτό που δεν γνωρίζουν πολλοί, όμως, είναι ότι μπορεί να προκαλέσει και πτερύγιο στο μάτι – μία πάθηση που είναι γνωστή και ως «το μάτι του σέρφερ» αλλά πολύ συχνά εκδηλώνεται σε ανθρώπους που δεν έχουν πλησιάσει ποτέ την σανίδα του!
«Το πτερύγιο είναι μία καλοήθης κατάσταση, που όμως μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα στην όραση. Είναι ένας τριγωνικής μορφής (σαν πτερύγιο) ιστός, που αναπτύσσεται πάνω στον επιπεφυκότα του ματιού.
Ο επιπεφυκώς είναι η διαφανής μεμβράνη που επενδύει εσωτερικά την επιφάνεια των βλεφάρων και καλύπτει την πρόσθια επιφάνεια του οφθαλμικού βολβού, μέχρι το όριο του κερατοειδούς χιτώνα. Το πτερύγιο είναι ουσιαστικά μία καλοήθης υπερπλασία του επιπεφυκότα», αναφέρει ο δρ Αναστάσιος-Ι. Κανελλόπουλος, MD, Χειρουργός- Οφθαλμίατρος, ιδρυτής και επιστημονικός διευθυντής του Ινστιτούτου Οφθαλμολογίας LaserVision, Καθηγητής Οφθαλμολογίας του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης.
Στην ανάπτυξη αυτής της υπερπλασίας παίζει καθοριστικό ρόλο η έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία.
«Οι πάσχοντες κατά κανόνα έχουν ιστορικό παρατεταμένης και μακροχρόνιας παραμονής σε υπαίθριους χώρους ή ζουν πολύ κοντά στον Ισημερινό, όπου η υπεριώδης ακτινοβολία είναι εντονότερη. Ρόλο στην ανάπτυξή του παίζουν και οι ξηρές συνθήκες της ατμόσφαιρας.
Έτσι, είναι συχνότερο σε όσους ασχολούνται με θαλάσσια σπορ όπως το σέρφινγκ, αλλά και σε όσους κάνουν αγροτικές εργασίες. Γι’ αυτό μερικές φορές αποκαλείται και "farmers's eye" (μάτι του αγρότη)», εξηγεί ο καθηγητής.
Άλλοι παράγοντες κινδύνου είναι η παρατεταμένη έκθεση στον αέρα ή/και την σκόνη, η γενετική προδιάθεση, ακόμα και η ανεπάρκεια βιταμίνης Α ή η μόλυνση των ματιών από τον ιό των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV).
Η ηλικία επίσης παίζει ρόλο. Πολλά κρούσματα εκδηλώνονται σε νεαρούς ενήλικες (ηλικίες 20 έως 40 ετών) αλλά και στους ηλικιωμένους. Στα παιδιά, το πτερύγιο είναι σπάνια κατάσταση.
Ωστόσο όσα μένουν καθημερινά με τις ώρες σε υπαίθριους χώρους, εκτίθενται στους παράγοντες κινδύνου του που αθροιστικά μπορούν να οδηγήσουν στην εκδήλωσή του σύντομα μετά την ενηλικίωση.
Οι μελέτες
Το πτερύγιο είναι πολύ συχνό μόρφωμα. Μελέτες έχουν δείξει ότι παγκοσμίως το εκδηλώνει το 10,2% του πληθυσμού, με τους άνδρες πάσχοντες να είναι λίγο περισσότεροι από τις γυναίκες.
Ωστόσο η ακριβής συχνότητά του παρουσιάζει διακύμανση από χώρα σε χώρα και από ήπειρο σε ήπειρο.
Σε κάθε περίπτωση, η προστασία των ματιών από την UV έχει καθοριστική σημασία για την πρόληψή του.
Τα φθηνά γυαλιά ηλίου που προμηθεύεται κανείς από το διαδίκτυο, πλανόδιους πωλητές ή μη εξειδικευμένα εμπορικά καταστήματα, συχνά δεν καταθέτουν τα προστατευτικά φίλτρα που την απορροφούν. Γι’ αυτό τον λόγο είναι προτιμότερο να αγοράζετε από αξιόπιστα καταστήματα οπτικών γυαλιά ηλίου, τα οποία θα απορροφούν όσο την UVA όσο και την UVB, τονίζει ο κ. Κανελλόπουλος.
Η καλή ενυδάτωση των ματιών, ακόμα και με τεχνητά δάκρυα, επίσης μπορεί να βοηθήσει, ιδίως όταν η υγρασία στην ατμόσφαιρα είναι μειωμένη. Και αυτό διότι η ξηρότητα στην επιφάνεια του οφθαλμού ευνοεί την ανάπτυξη του πτερυγίου.
Όταν το πτερύγιο αρχίσει να αναπτύσσεται, μπορεί να επεκταθεί με αργό ρυθμό και να σταθεροποιηθεί μετά από καιρό ή να εξελιχθεί πιο γρήγορα, καλύπτοντας τον κερατοειδή και εισχωρώντας προς την κόρη του ματιού. Όταν είναι προχωρημένο, συνιστάται και η αντιμετώπισή του.
«Οι ασθενείς που προσέρχονται στο ιατρείο συνήθως δεν έχουν πρώιμο πτερύγιο, διότι στα αρχικά στάδιά του είναι ασυμπτωματικό και δεν δημιουργεί προβλήματα στην όραση.
Καθώς εξελίσσεται και επεκτείνεται, όμως, δημιουργείται ερεθισμός της επιφάνειας του ματιού και επίμονο αίσθημα ξένου σώματος. Έτσι, το μάτι μπορεί να είναι κόκκινο και ο ασθενής να αναφέρει έντονη ενόχληση», συνεχίζει ο κ. Κανελλόπουλος.
Οι ασθενείς μπορεί επίσης να έχουν φλεγμονή και διόγκωση στον επιπεφυκότα ( επιπεφυκίτιδα ), δάκρυσμα και αίσθημα καύσου (κάψιμο), κνησμού (φαγούρα) ή πόνο στο μάτι.
Στα πιο προχωρημένα στάδια, η εισχώρηση του πτερυγίου στην επιφάνεια του κερατοειδούς και την κόρη του οφθαλμού δημιουργεί αστιγματισμό. Η όραση μπορεί να γίνει θολή, ενώ μερικές φορές ο ασθενής βλέπει μία σκιά στο οπτικό πεδίο του, καθώς παρεμβάλλεται η μάζα του πτερυγίου.
Οι θεραπείες
«Όταν το πτερύγιο αρχίζει να γίνεται ενοχλητικό, προτείνονται διάφορες θεραπείες. Η διόρθωση του αστιγματισμού είναι απαραίτητη, ενώ η χρήση τεχνητών δακρύων, ειδικών κολλύριων ή αλοιφών, ίσως και μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων για λίγο καιρό, μπορεί να καταπραΰνει τα συμπτώματα των πασχόντων.
Μπορεί επίσης να γίνει τοπική έγχυση φαρμάκου. Η οριστική λύση, όμως, είναι η χειρουργική θεραπεία, διότι το πτερύγιο δεν υποχωρεί από μόνο του.
Όταν ο περιττός ιστός δημιουργεί έντονα ενοχλήματα στα μάτια, έχει πλησιάσει τον κερατοειδή ή περιορίζει την κίνηση του ματιού, πιθανώς θα χρειασθεί εγχείρηση.
Αυτή μπορεί να συνδυαστεί και με τοπική έγχυση φαρμάκων, διότι έτσι μειώνεται ο κίνδυνος υποτροπής», σημειώνει ο καθηγητής.
Την ανάρρωση μπορεί να επιταχύνει σημαντικά η χρήση αμνιακής μεμβράνης στο τέλος της επέμβασης. «Είναι μία τεχνική που ανέπτυξε πρόσφατα η επιστημονική μας ομάδα στην Αθήνα και παρουσιάζεται την τελευταία διετία στα ευρωπαϊκά ιατρικά συνέδρια.
Είναι ένας φυσικός, θρεπτικός επίδεσμος που τοποθετείται σε σταθερή θέση στο μάτι μετά την επέμβαση. Η χρήση της μειώνει ακόμα περισσότερο τα ποσοστά υποτροπής», εξηγεί ο κ. Κανελλόπουλος.
Η επέμβαση πρέπει να γίνει πριν δημιουργηθεί το πτερύγιο, τραυματίσει τον κερατοειδή και δημιουργηθεί ουλή, διευκρινίζει. Και αυτό, διότι η ουλή μπορεί να επηρεάζει την όραση ακόμα και μετά την αφαίρεση του πτερυγίου.
Τι συμβαίνει σε περίπτωση υποτροπής
Επιπλέον, αν υπάρξει υποτροπή, αυτή συνήθως αρχίζει μέσα σε 4 μήνες από την επέμβαση. Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις υποτροπής που άρχισαν έως και 12 μήνες μετά το χειρουργείο.
«Οι πιθανότητες υποτροπής είναι περισσότερες στους νεαρούς ασθενείς (ηλικίες κάτω των 40 ετών). Γι’ αυτό τον λόγο έχει ζωτική σημασία η προστασία των ματιών από τις συνθήκες που ευνοούν το πτερύγιο.
Επομένως, ο ασθενής πρέπει να φορά χειμώνα-καλοκαίρι προστατευτικά γυαλιά ηλίου όταν βρίσκεται σε υπαίθριους χώρους, να προφυλάσσει τα μάτια του από την ξηρότητα, την σκόνη και τον αέρα, και να ενυδατώνει τα μάτια του με κατάλληλα προϊόντα στις ξηρές συνθήκες», καταλήγει ο κ. Κανελλόπουλος.
Διαβάστε επίσης
Ποια άσκηση προστατεύει καλύτερα από την οστεοαρθρίτιδα γόνατος;
