Σoμμαρόϊ: Το νησί που έγινε «ζώνη χωρίς χρόνο» και… έχει καταργήσει τα ρολόγια – Ένα πείραμα κατά τους άγχους
Η Σόμμαροϊ είναι ένα μικρό νησιωτικό χωριό κοντά στο Τρόμσο, πάνω από τον Αρκτικό Κύκλο. Λέγεται αλλιώς και νησί του καλοκαιριού. Εκεί το «τι ώρα είναι;» ακούγεται σαν ερώτηση που γίνεται σε λάθος πλανήτη. Στη Σόμμαροϊ όταν ο ήλιος ανατέλλει στις 18 Μαΐου δεν ξαναδύει μέχρι τις 26 Ιουλίου, κι αργότερα «εξαφανίζεται» από τον Νοέμβριο ως τον Ιανουάριο. Σε τέτοιες γεωγραφίες, το ρολόι δεν είναι εργαλείο, είναι άποψη. Και, όπως όλες οι απόψεις, κάποια στιγμή ζητά να την αμφισβητήσεις.
Από αυτή τη γεωγραφική υπερβολή γεννήθηκε μια ιδέα που έγινε παγκόσμια είδηση: τον Ιούνιο του 2019, 350 κάτοικοι υπό την ηγεσία του Kjell Ove Hveding, παρουσίασαν ένα αίτημα στο νορβηγικό κοινοβούλιο για την επίσημη κατάργηση του συμβατικού χρόνου κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Να γίνει το χωριό «ζώνη χωρίς χρόνο», ώστε να μπορείς να ψωνίσεις, να κουρέψεις το γρασίδι ή να φας δείπνο «όποτε», χωρίς να σε δικάζει ο δείκτης. Τα διεθνή ΜΜΕ το αντιμετώπισαν ως μια χαριτωμένη εξέγερση απέναντι στο άγχος—και το νησί, λογικά, αξιοποίησε το αφήγημα. Όμως, πέρα από το τουριστικό σλόγκαν, η Σόμμαροϊ λειτουργεί σαν εργαστήριο: σε βάζει να δεις πως η «ώρα» δεν είναι φυσικός νόμος. Είναι κοινωνικό συμβόλαιο.
Πώς ξεκίνησε το «πείραμα»
Την άνοιξη–αρχές καλοκαιριού του 2019, το χωριό εμφανίζεται να κινητοποιείται γύρω από ένα αίτημα: να αναγνωριστεί η Σόμμαροϊ ως «ζώνη χωρίς χρόνο», ώστε οι κάτοικοι να μπορούν να οργανώνουν δραστηριότητες χωρίς να δεσμεύονται από ωράρια. Η εικόνα που «έγραψε» ήταν τα ρολόγια που κρεμάστηκαν στη γέφυρα που συνδέει το νησί με την ενδοχώρα μια συμβολική χειρονομία που τροφοδότησε τα διεθνή ρεπορτάζ.
The Norwegian island of Summaroy unofficially became a “ Time-Free Zone” in 2019 removing clocks in public spaces and encouraging residents to follow natural rhythms, especially during its 24-hour summer daylight, and dark winters.
Would you want to live here?
A.Yes
B. No pic.twitter.com/Ejx1pni7Rq— MaggieWise
(@maggiewise111) December 14, 2025
Το story, όπως παρουσιάστηκε, ήταν απλό και ελκυστικό: «όταν δεν νυχτώνει, γιατί να κυβερνά το ρολόι;». Διεθνή μέσα μεταξύ αυτών και ο Guardian το κάλυψαν ως μια σχεδόν επίσημη πρωτοβουλία που «πάει στο κοινοβούλιο», προσθέτοντας έτσι κύρος και αίσθηση πολιτικής σοβαρότητας.
Λίγες μέρες αργότερα, το αφήγημα δέχθηκε ισχυρό πλήγμα. Από τις 25 έως τις 27 Ιουνίου 2019, μια σειρά δημοσιευμάτων και επεξηγήσεων άρχισαν να να περιγράφουν την ιστορία ως επικοινωνιακή καμπάνια τουριστικής προβολής. Ρεπορτάζ σημείωσαν ότι υπήρξε οργανωμένη προώθηση με εμπλοκή φορέων όπως η Innovation Norway και το οικοσύστημα του Visit Norway, με στόχο να τραβήξει την προσοχή στην περιοχή.
Με άλλα λόγια: το «πείραμα» δεν ήταν πείραμα δημόσιας πολιτικής. Ήταν μια αφήγηση που σχεδιάστηκε για να ταξιδέψει. Και ταξίδεψε — γιατί ήταν ο τέλειος τίτλος.
Συνεχίζεται σήμερα; Τι ισχύει πραγματικά τον Δεκέμβριο του 2025
Αν το ερώτημα είναι αν η Σόμμαροϊ έγινε επίσημα “time-free zone”, η απάντηση είναι ξεκάθαρη: όχι. Το νησί παραμένει στην ίδια ζώνη ώρας με την υπόλοιπη Νορβηγία (CET/CEST), με κανονική εφαρμογή θερινής ώρας. Δεν υπάρχει κάποια θεσμική αλλαγή που να καταργεί ωράρια, ραντεβού, check-in ή τη λειτουργία υπηρεσιών βάσει ώρας.
Ωστόσο, αν το ερώτημα είναι αν «ζει» κάτι από την ιδέα, η απάντηση είναι πιο ενδιαφέρουσα. Το site The Atlantic τον φετινο Δεκέμβριο επιστρέφει στο νησί και ουσιαστικά μετατοπίζει το κάδρο: από την «επαναστατική κατάργηση του χρόνου» στο πώς οι άνθρωποι σε τέτοια μέρη συχνά λειτουργούν σε «event time» — κάνουν πράγματα όταν «βγαίνει» με το σώμα, το φως, τη συγκυρία, όχι όταν το επιβάλλει το λεπτό. Το ρεπορτάζ δεν υποστηρίζει ότι η ιδέα υλοποιήθηκε θεσμικά, δείχνει, όμως, ότι ο «ελαστικός χρόνος» είναι υπαρκτός ως κοινωνική πρακτική, έστω και μέσα στο πλαίσιο του σύγχρονου κόσμου (κρατήσεις, μετακινήσεις, ωράρια, κινητά).
Παράλληλα, το τουριστικό positioning εξακολουθεί να αξιοποιεί το concept: ενδεικτικά, επιχειρήσεις φιλοξενίας στο Σαμμαρόϊ το επικοινωνούν ως εμπειρία «always open», δηλαδή ως υπόσχεση χαλάρωσης από την τυραννία του προγράμματος.
Το Σαμμαρόϊ δεν «κατάργησε τον χρόνο». Κατάργησε — για λίγο — την ψευδαίσθηση ότι ο χρόνος είναι κάτι παραπάνω από σύμβαση. Το 2025 δείχνει γιατί το θέμα δεν πέθανε: γιατί ακουμπά μια πραγματική κοινωνική ένταση, ανάμεσα στον «ορολογιακό χρόνο» της οργάνωσης/παραγωγικότητας και στον «χρόνο της εμπειρίας» που οι άνθρωποι διεκδικούν για να αναπνεύσουν.
Το ρεπορτάζ του The Atlantic θυμίζει ομως ότι όσο μια κοινωνία εμπορεύεται και ταξιδεύει, τόσο χρειάζεται κοινό, συνεπές σύστημα. Με άλλα λόγια: χωρίς ρολόι, δεν υπάρχει «κοινό πρόγραμμα». Όταν η δημοσιογράφος του The Atlantic προσπάθησε να «κλείσει» συνάντηση με τον Ολιβιέ Πιτράς, επιχειρηματία που κάνει εκδρομές με καγιάκ, εκείνος της είπε απλώς να περάσει από το μαγαζί και να δει αν είναι διαθέσιμος. Για να βυθιστεί περισσότερο, έκρυψε την ώρα στο κινητό και στο laptop της. Εκεί, το ραντεβού δεν είναι συμβόλαιο λεπτών, είναι συμφωνία διάθεσης.
Ο «χώρος χωρίς ώρα», ωστόσο, έχει μια πρακτική ειρωνεία: για να λειτουργήσει, χρειάζεται λίγη ώρα. Στη Σόμμαροϊ υπάρχουν ωράρια στο παντοπωλείο, στο καφέ, στο ξενοδοχείο. Τα κινητά δείχνουν χρόνο. Οι κρατήσεις έχουν check-in και check-out. Άρα το άχρονο δεν είναι κατάργηση, είναι χαλάρωση. Μια επιλεκτική απειθαρχία: να αφήνεις τον ήλιο και το σώμα να κερδίζουν μερικές μάχες απέναντι στο πρόγραμμα.
Μια ντόπια λέει ότι όλη η φασαρία σκέπασε το απλό γεγονός: στο νησί ο χρόνος είναι πιο ελαστικός. Η ουσία δεν είναι να μηδενίσεις τα ρολόγια, αλλά να πάψεις να τα φοβάσαι. Να μπορείς να βάψεις το σπίτι «μες στη νύχτα» επειδή έχει φως και κέφι, και να μη χρειάζεται απολογία.
Τότε, τι είναι ένας χώρος όπου δεν υπάρχει χρόνος και ώρα; Είναι μια κοινωνική συμφωνία ότι η αξία της στιγμής δεν μετριέται από την ακρίβεια της έναρξης. Είναι μετατόπιση από το πρόγραμμα στο σώμα, από την παραγωγικότητα στην εμπειρία. Είναι, αν το πεις ωμά, μια μικρή εξέγερση απέναντι στη βιομηχανία του «σου τελειώνει ο χρόνος»—μια βιομηχανία που πουλά άγχος και αγοράζει υπακοή.
Το συμπέρασμα
Το συμπέρασμα είναι καθαρό: δεν καταργείς τον χρόνο. Διαπραγματεύεσαι μαζί του. Τον κάνεις λιγότερο αφεντικό και περισσότερο σύμβουλο. Κρατάς το ρολόι για το ψωμί που ψήνεται—και το αφήνεις στην άκρη όταν ο ήλιος, στις 11 το βράδυ, σου θυμίζει ότι υπάρχουν κι άλλοι, παλιότεροι δείκτες για το πότε «είναι ώρα» να ζήσεις. Η δημιουργία «χώρων χωρίς χρόνο» απαιτεί μια λεπτή ισορροπία μεταξύ της ατομικής ελευθερίας και της κοινωνικής λειτουργικότητας. Η Σομμορόϊ προσφέρει ένα μοντέλο που, αν και δεν μπορεί να μεταφερθεί αυτούσιο σε μια μητρόπολη, παρέχει πολύτιμα μαθήματα για την ανάγκη επαναπροσδιορισμού της σχέσης μας με το ρολόι στην ψηφιακή και παγκοσμιοποιημένη εποχή.
Διαβάστε επίσης:
