Τσίπρας αφηγείται στο podcast: Δεν έγραψα την Ιθάκη για να την αξιοποιήσω πολιτικά στον παρόντα χρόνο, αλλά δεν γράφω ως συνταξιούχος
Στα «πώς» και τα «γιατί» της συγγραφής του βιβλίου του «Ιθάκη» αναφέρεται ο Αλέξης Τσίπρας, μιλώντας πρώτη φορά για το βιβλίο του σε μια συζήτηση υπό τη μορφή podcast, με τον Αιμίλιο Χειλάκη και τον Σπήλιο Λαμπρόπουλο της Bookvoice που ανέλαβε την ηχογράφηση του βιβλίου.
Ο Αλέξης Τσίπρας αναφέρει μεταξύ άλλων ότι δούλεψε πάνω στο βιβλίο του για δύο χρόνια, ενώ εξηγεί και πώς τον δυσκόλοψε η συγγραφή των κεφαλαίων για το 2015, τόσο που αναγκάστηκε να σταματήσει για ένα εξάμηνο.
Σημειώνει ότι δεν έγραψε το βιβλίο με «σκοπιμότητα», δηλαδή για να το αξιοποιήσει πολιτικά, εντούτοις επισημαίνει με νόημα ότι δεν γράφει σαν συνταξιούχος, όπως άλλοι ηγέτες της περιόδου.
Είναι χαρακτηριστικό το σχετικό απόσπασμα:
«Η σκοπιμότητα μου δεν ήταν, δεν είναι τούτη την ώρα να κάνω, να αξιοποιήσω πολιτικά για τον παρόντα χρόνο αυτά τα οποία γράφω και αυτά τα οποία λέω. Από κει και πέρα όμως, δεν κρύβω ότι το βιβλίο μου έχει μια ιδιαιτερότητα. Και η ιδιαιτερότητα είναι ότι κανείς πρώην πρωθυπουργός δεν γράφει σε ενεστώτα χρόνο. Όλοι γράφουν σε παρελθόντα χρόνο. Εγώ γράφω το βιβλίο όντας, έχοντας αποφασίσει ότι δεν είμαι συνταξιούχος και άρα έχοντας αποφασίσει ότι θα φάω ξύλο, γιατί όλα τα πρόσωπα στα οποία αναφέρομαι είναι εν ζωή και δεν τα κολακεύω, λέω την άποψή μου για τα όσα έκαναν και όσα παρέλειψαν. Κάνω την αυτοκριτική μου, αλλά κάνω και κριτική. Αυτό είναι ένα τόλμημα. Θέλει θάρρος. Δεν έχω δει κανέναν άλλον να το έχει κάνει. Όλοι όσοι έχουν γράψει, έχουν γράψει με το βλέμμα του συνταξιούχου. Η Άνγκελα Μέρκελ, ο Μπόρις Τζόνσον, ο Μπαράκ Ομπάμα. Δεν είδα να γράψει κάποιος άλλος. Δεν θέλω να αναφερθώ σε ονόματα. Αυτό έχει ένα. Αυτό είναι τόλμη. Είναι θάρρος. Και με αυτή την έννοια έχει και ένα ενδιαφέρον. Αλλιώς θα ήταν λίγο βαρετό».
Αρχικώς σημειώνει ότι δεν πρόκειται απλώς για ένα βιβλίο, αλλά για ένα κομμάτι της ιστορίας του τόπου, και πως η σκέψη πως αυτά έπρεπε να ειπωθούν ξεκίνησε από την περίοδο της διακυβέρνησης, ωστόσο η απόφαση ελήφθη με την παραίτησή του από την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ:
«(…) αυτές οι στιγμές είχαν μια τραγικότητα, μια υπήρξε, υπήρξε, ας πούμε, πολύ μεγάλη αγωνία που αφορούσε όχι μόνο εμάς αλλά και τους απλούς καθημερινούς ανθρώπους. Γιατί όλο αυτό έγινε καθημερινότητα, έγινε κτήμα των πολλών ανθρώπων. Δεν γίνανε αυτές οι διαπραγματεύσεις πίσω από κλειστές κάμαρες. Ως εκ τούτου, η σκέψη ότι όλα αυτά θα έπρεπε κάποια στιγμή να αποτυπωθούν ξεκίνησε από την πρώτη στιγμή που ζούσα εκείνες τις, εκείνες τις καταστάσεις. Όμως, προφανώς αυτό που προείχε ήταν η ευθύνη και η υποχρέωση να ολοκληρώσεις και να βγάλεις με τον καλύτερο δυνατό τρόπο εις πέρας την αποστολή. Άρα δεν θα μπορούσα, όντας ενεργός, είτε ως πρωθυπουργός είτε αργότερα ως αρχηγός της αντιπολίτευσης, να ασχοληθώ με την καταγραφή της ιστορίας. Όταν λοιπόν βρέθηκα, όταν αποφάσισα να παραιτηθώ, είχα στο μυαλό μου ότι έρχεται η στιγμή που πρέπει να μιλήσω. Διότι προσέξτε τώρα έχουν μιλήσει όλοι γι’ αυτές τις δραματικές, γι’ αυτή τη δραματική περίοδο της ελληνικής σύγχρονης ελληνικής ιστορίας έχουν μιλήσει πάρα πολλοί ξένοι και Έλληνες».
Η εξάμηνη παύση μπροστά στον «Γολγοθά» του 2015
Όσον αφορά τη συγγραφή του βιβλίου σημειώνει ότι «για αυτό το βιβλίο δουλεύω δύο χρόνια», και εξηγεί;
«Το πρώτο του κομμάτι, το μικρότερο κομμάτι από τα δώδεκα κεφάλαια, το πρώτο κεφάλαιο έχει έναν αυτοβιογραφικό χαρακτήρα, δηλαδή δείχνει, περιγράφω το πώς κατάλαβα την πολιτική από τότε που άρχισα να καταλαβαίνω τα πράγματα γύρω μου, μέχρι όταν άλλαξε η ζωή μου, έγινα υποψήφιος δήμαρχος Αθήνας και έτσι η αναγνωρισιμότητα αυτή άλλαξε τη ζωή μου. Αυτό είναι το πρώτο κεφάλαιο. Αυτό το κεφάλαιο, καθώς και το κεφάλαιο από το 2006 μέχρι το ‘15 δουλεύτηκαν την προηγούμενη χρονιά, το 2024. Κάποια στιγμή σταμάτησα όμως όταν βρέθηκα μπροστά στο Γολγοθά του 2015. Και δεν ήταν μόνο Γολγοθάς σε ό, τι έχει να κάνει με την δυσκολία να συλλέξω τα στοιχεία, να τα βάλω σε μια σειρά, να φτιάξω τα κομμάτια του παζλ και να το τοποθετήσω αλλά ήταν κι ένας ψυχολογικός Γολγοθάς.
Σταμάτησα, σταμάτησα ένα διάστημα, έξι μήνες δεν έγραφα, δούλευα, έλεγα, συνέλεγα στοιχεία, αλλά δεν δούλευα, δεν έγραφα. Για να το ξεπεράσω φώναξα τους συνεργάτες μου και τους ζήτησα να μου κάνουν μια σειρά από συνεντεύξεις στο κασετόφωνο, ρωτώντας με για να τους διηγηθώ τα συναισθήματά μου, την αφήγησή μου, γι’ αυτό και έχει και ένα αφηγηματικό χαρακτήρα του βιβλίου, πως ένιωσα και πώς αισθάνθηκα και τι έκανα αυτές τις κρίσιμες στιγμές. Και αφού κάναμε πέντε – έξι τρίωρες συνεντεύξεις, απομαγνητοφωνήθηκαν όλα όσα είπα και τα ξαναπήρα και τα δούλεψα και έτσι βγήκε η δεύτερη ενότητα και η τρίτη ενότητα του βιβλίου, που έχει αναφορά στο 2015. Φυσικά μετά το δούλεψα, το ξαναδουλέψα, το ξαναδούλεψα. Έβαλα και άλλα στοιχεία, βρήκα και άλλα στοιχεία, δεν τελείωσε αυτό. Αλλά μόλις τελείωσα το ‘15, κάποια στιγμή μόλις γύρισα από το Χάρβαρντ πέρυσι την άνοιξη, από τον Απρίλη μέχρι τον Ιούλη, βγήκε όλο το βιβλίο νεράκι».
«Δεν έχω αφήσει τίποτε εκτός»
Ερωτηθείς αν άφησε πράγματα εκτός για να μην ενοχλήσει, ή αν αφαίρεσε ή λείανε κάποιες αιχμές ο Τσίπρας, απαντά:
«Δεν έχω αφήσει τίποτα εκτός προφανώς, έτσι, οι αιχμές ή το ύφος ή η γραφή, ομολογώ ότι από την πρώτη γραφή μέχρι την τελευταία έχει υπάρξει επεξεργασία, κυρίως όχι με το βλέμμα στο μέλλον, με το βλέμμα στην προσπάθεια να είμαι όσο πιο αντικειμενικός και όσο το δυνατόν λιγότερο άδικος, γατί δεν μπορεί να μην είσαι καθόλου άδικος απέναντι στους ανθρώπους και στα γεγονότα. Γι’ αυτό το λόγο έχω, το βιβλίο, γράφτηκε και μία και δεύτερη και τρίτη φορά, ενώ υπήρξε μία προσπάθεια από τον Ιούλη μέχρι σήμερα. Το είδα αρκετές φορές ώστε κάθε λέξη να με αντιπροσωπεύει και να είναι όσο το δυνατόν πιο κοντά στην αλήθεια».
Το Grexit, η Novartis, οι τηλεοπτικές άδειες, το προσφυγικό, το Μάτι, η Συμφωνία των Πρεσπών
Επισημαίνει πάντως, ότι το βιβλίο δεν είναι μόνο το 2015.
«Στο βιβλίο περιγράφω όλη την πορεία. (…) Η τρίτη ενότητα είναι ο δρόμος προς την Ιθάκη. Δηλαδή δεν τελειώνει το θρίλερ, το πολιτικό θρίλερ συνεχίζεται. Και εκεί που κανείς νομίζει ότι φτάσαμε σε, πώς ήταν παλιά τα θρίλερ που βλέπαμε με τον Φρέντυ Κρούγκερ που νόμιζες ότι ο κακός έχει σκοτωθεί αλλά ξανάβγαινε; Και ήταν όλη αυτή η πολύ μεγάλη και δύσκολη περίοδος. Τρία χρόνια για να υλοποιηθεί αυτή η συμφωνία, όπου οι κακοί της ιστορίας επανέρχονταν στον αρχικό τους σχεδιασμό. Το Grexit δεν το γλιτώσαμε το ‘15 το γλιτώσαμε και το ’15, το γλιτώσαμε το ’16, το γλιτώσαμε και το ‘17. Και παράλληλα σε ένα δεύτερο κεφάλαιο, σε αυτή την ενότητα που περιγράφω και την Οδύσσεια των άλλων, γιατί υπήρχε και άλλη μια Οδύσσεια που εξελίσσονταν, που ήταν των ανθρώπων που ερχόντουσαν κυνηγημένοι από τους πολέμους στις χώρες τους, από την φτώχεια, την ανέχεια. Μιλάω για το προσφυγικό, τη μεγαλύτερη προσφυγική κρίση μετά τον δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο που έσκασε στη δική μας αυλή. Μετά έρχεται η Ιθάκη και η τέταρτη ενότητα έχει τίτλο Μετά την Ιθάκη. Τι έγινε μετά την Ιθάκη, όπου επίσης έχει πολύ δύσκολα κεφάλαια, έχει την τραγωδία στο Μάτι, έχει τη συμφωνία των Πρεσπών και τις συγκρούσεις. Δεν υπήρξαν συγκρούσεις και κοινωνική ένταση τα τρία χρόνια υλοποίησης δύσκολων οικονομικών αποφάσεων. Αλλά υπήρχαν συγκρούσεις για το ταυτοτικό αυτό θέμα. Κατά τη γνώμη μου, που έδωσε μια προοπτική σημαντική για τη χώρα. Σήκωσε τη χώρα αυτή η επιλογή με πολύ μεγάλο πολιτικό κόστος όμως. Μιλώ για την υπόθεση των τηλεοπτικών αδειών. Μιλώ για την υπόθεση Νοβάρτις. Δύσκολα θέματα.
Και φτάνω στην εκλογική ήττα και στην επόμενη μέρα. Υπάρχει ένα κεφάλαιο που είναι η χαμένη ευκαιρία για τη χώρα και για την Αριστερά. Οι δικές μου αδυναμίες, οι αδυναμίες του ΣΥΡΙΖΑ, η δική μου αυτοκριτική σε όλη την περίοδο αυτή, αλλά και η κριτική. Και φτάνω μέχρι το 2024. Και έχω και μια 5η ενότητα, η οποία έχει τίτλο Τι μας άφησε το ταξίδι. Όπου ουσιαστικά μέσα σε δύο κεφάλαια, πέρα από τα θέματα της οικονομίας τα οποία περιγράφω σε όλες τις άλλες ενότητες προσπαθώ να προσδιορίσω τα επιτεύγματα, ας το πω κυρίως ένα κεφάλαιο μεγάλο που είναι η εξωτερική πολιτική, το οποίο ίσως έχει και μια αξία και ακαδημαϊκού χαρακτήρα αξία. Δηλαδή περιγράφει γεγονότα, όλη αυτή την πορεία των 4,5 ετών τις συναντήσεις μου με ξένους ηγέτες και ένα ανθρώπινο κομμάτι, αλλά και ένα, θα έλεγε κανείς θεσμικό, το πως στρατηγικά χειριστήκαμε τα κρίσιμα θέματα για τη χώρα. Ελληνοτουρκικές σχέσεις, το Κυπριακό, το Μακεδονικό, τις σχέσεις μας με τη Ρωσία, την Κίνα, τις Ηνωμένες Πολιτείες, τα Βαλκάνια. Και ένα κομμάτι που είναι τα κοινωνικά επιτεύγματα. Τι καταφέραμε. Αυτό με δυο λόγια, μπορεί να το πει κανείς, ήταν να βγούμε από όλη αυτή την περιπέτεια με τις λιγότερες δυνατές πληγές και με την κοινωνία όρθια. Και ο επίλογος, όπως σας είπα, που είναι το μέλλον, το παρόν και το μέλλον. Δεν ξέρω πόσο δύσκολο είναι κανείς να διαβάσει ένα βιβλίο 730 σελίδων.
Οι προσωπικές στιγμές εν μέσω τρικυμίας
Στο βιβλίο ο Αλέξης Τσίπρας, τονίζει, πως περιγράφει και κάποιες προσωπικές στιγμές, όπως όταν την ημέρα του δημοψηφίσματος ξέχασε τα γενέθλια του γιου του
«Οι στιγμές που περιγράφω είναι προσωπικές μεν, αλλά είναι ενταγμένες μέσα σε ένα πλαίσιο το οποίο είναι γνωστό, είναι δημόσιο, εντάσσονται μέσα στο πλαίσιο μιας πορείας που ήταν διαρκώς υπό το βλέμμα της ελληνικής κοινωνίας. Περιγράφω κάποιες στιγμές που αφορούν το πώς εγώ με την σύντροφό μου βιώσαμε κάποιες καταστάσεις, το πώς ένιωσα για παράδειγμα, να κάνω και εγώ ένα spoiler, όταν την ημέρα του δημοψηφίσματος είχε γενέθλια ο μικρός μου γιος και εγώ δεν τα θυμήθηκα. Τι να θυμηθείς εκείνη την ώρα. Και έψαχνε αγωνιωδώς να μου το θυμίσει η σύντροφός μου και εγώ την έδιωχνα από την αίθουσα γιατί είχα συνεδρίαση ότι παιζόταν το μέλλον της χώρας.(…) Και όταν το συνειδητοποίησα, ας πούμε δαγκώθηκα. Γιατί εντάξει, πέρα από όλα τα άλλα, είσαι και άνθρωπος εσύ. Δεν είναι μόνο η ευθύνη. Περιγράφω κάποιες τέτοιες στιγμές, αλλά όχι όμως σε βαθμό που έτσι σπάω ένα κώδικα αδιακρισίας. Δεν το παρακάνω. Και όπως δεν το έχω παρακάνει γενικά στην πολιτική μου διαδρομή, έχω προσέξει πάρα πολύ να βάλω τα όρια ανάμεσα στο προσωπικό και στο δημόσιο».
Ολόκληρη η συνέντευξη
