Ρωσο-Αμερικανική επίδειξη ισχύος: Σε τεντωμένο σχοινί η διεθνής ασφάλεια από τον πόλεμο στην Ουκρανία
Η σύγκρουση στην Ουκρανία έχει πλέον υπερβεί τα όρια ενός περιφερειακού πολέμου. Η άρνηση του Κρεμλίνου να συμμετάσχει σε ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις χωρίς την αποδοχή των μαξιμαλιστικών της απαιτήσεων, η αναζωπύρωση της πυρηνικής ρητορικής και η σφοδρή μάχη για το Ποκρόφσκ διαμορφώνουν ένα σκηνικό υψηλού κινδύνου.
Οι αποφάσεις τόσο της Ουάσιγκτον όσο και της Μόσχας εντείνουν την αστάθεια και συνθέτουν ένα εκρηκτικό γεωπολιτικό περιβάλλον, προμηνύοντας μια παρατεταμένη κρίση.
Θεωρείται δεδομένο ότι η Μόσχα εξακολουθεί να μην ενδιαφέρεται για τη διεξαγωγή ειρηνευτικών συνομιλιών με την Ουκρανία, εάν προηγουμένως δεν γίνουν δεκτές οι μαξιμαλιστικές της απαιτήσεις. Το NBC News δημοσίευσε πρόσφατη αξιολόγηση των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών, που δόθηκε στο Κογκρέσο τον Οκτώβριο του 2025, και κατέληγε στο συμπέρασμα ότι ο Πούτιν είναι πιο προσηλωμένος από ποτέ στην επίτευξη μιας νίκης στο πεδίο της μάχης και δεν δείχνει καμία προθυμία για συμβιβασμό. Η αξιολόγηση φέρεται να διαπίστωσε ότι ο Πούτιν είναι αφοσιωμένος στην εξασφάλιση περισσότερων ουκρανικών εδαφών, προκειμένου να δικαιολογήσει στον ρωσικό λαό τις ανθρώπινες και οικονομικές απώλειες, που έχει προκαλέσει ο ρωσο-ουκρανικός πόλεμος.
Επικίνδυνη επίδειξη πυρηνικής ισχύος
Την προηγούμενη εβδομάδα, ακούσαμε τον Βλαντίμιρ Πούτιν να επαναλαμβάνει τις απειλές σχετικά με τις δυνατότητες των πυρηνικών και πυραυλικών δυνάμεων της Ρωσίας, καθώς και τον Ντόναλντ Τραμπ να προειδοποιεί ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν «το μεγαλύτερο πυρηνικό υποβρύχιο στον κόσμο» σταθμευμένο στα ανοιχτά των ρωσικών ακτών. Στη συνέχεια, διέταξε την άμεση επανέναρξη των δοκιμών πυρηνικών όπλων.
Η απόφαση αυτή του Αμερικανού Προέδρου προέκυψε ως αντίδραση στις πρόσφατες ανακοινώσεις του Κρεμλίνου σχετικά με τις δοκιμές του πυρηνοκίνητου βλήματος cruise Burevestnik και του μη επανδρωμένου υποβρυχίου Poseidon, ικανού να μεταφέρει πυρηνικές κεφαλές.
Η ρητορική και των δύο πλευρών εντάσσεται στη λογική επίδειξης πυρηνικής ισχύος (show of force). Η Ρωσία επιδιώκει να αποτρέψει περαιτέρω δυτική εμπλοκή στην Ουκρανία, προβάλλοντας στρατηγικά πυρηνικά συστήματα «νέας γενιάς». Οι ΗΠΑ, μέσω της ρητορικής Τραμπ, επιδιώκουν να πείσουν ότι η υπεροχή τους παραμένει «αδιαμφισβήτητη». Πρόκειται για μια κλασική περίπτωση «αλληλεπίδρασης αποτροπής», όπου κάθε πλευρά επιδεικνύει την ετοιμότητα και την αποφασιστικότητά της, ώστε να αποτρέψει μια επικίνδυνη κλιμάκωση.
Η Χέδερ Γουίλιαμς, συνεργάτιδα στο Τμήμα Άμυνας και Ασφάλειας του Κέντρου Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών (CSIS) και η Έριν Ντ. Ντάμπατσερ, ανώτερη ερευνήτρια πυρηνικής ασφάλειας του Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων (CFR), μεταξύ άλλων προειδοποιούν ότι οι δοκιμές των Αμερικανών θα μπορούσαν να ενδυναμώσουν τους αντιπάλους της Αμερικής, ενώ παράλληλα θα βλάψουν τους κανόνες μη διάδοσης των πυρηνικών.
Είναι σχεδόν βέβαιο ότι η επανέναρξη των πυρηνικών δοκιμών:
- Θα υπονομεύσει τη Συνθήκη Πλήρους Απαγόρευσης των Πυρηνικών Δοκιμών (Comprehensive Nuclear Test Ban Treaty – CTBT), που συνιστά έναν από τους πιο σημαντικούς πυλώνες του διεθνούς καθεστώτος μη διάδοσης πυρηνικών όπλων.
- Θα πυροδοτήσει νέο ράλι εξοπλισμών, με πιθανή εμπλοκή της Κίνας, της Ινδίας και του Πακιστάν, χώρες που κατέχουν πυρηνικά όπλα αλλά δεν έχουν υπογράψει την CTBT.
- Θα αποδυναμώσει τη διεθνή ασφάλεια, ειδικά τη χρονική περίοδο που η Ουκρανία παραμένει επίκεντρο της γεωστρατηγικής έντασης και λειτουργεί ως καταλύτης αποσταθεροποίησης.
Αναβάλλεται και πάλι η προμήθεια Tomahawk στην Ουκρανία
Το Πεντάγωνο ενέκρινε πρόσφατα την παροχή πυραύλων Tomahawk στην Ουκρανία, αλλά η τελική απόφαση παραμένει στον Ντόναλντ Τραμπ. Πάντως, το CNN, επικαλούμενο Αμερικανούς και Ευρωπαίους αξιωματούχους, ανέφερε ότι το Πεντάγωνο αποφάσισε ότι η παροχή πυραύλων Tomahawk στην Ουκρανία δεν θα επηρέαζε αρνητικά τα αμερικανικά αποθέματα. Όμως, ο Αμερικανός Πρόεδρος δήλωσε την Κυριακή ότι προς το παρόν δεν σχεδιάζει να προμηθεύσει την Ουκρανία με πυραύλους Tomahawk.
Σύμφωνα με το CSIS, περίπου χίλιοι πύραυλοι Tomahawk είναι διαθέσιμοι για μεταφορά στην Ουκρανία. Ωστόσο, εμπειρογνώμονες υπολογίζουν ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα μπορούσαν να διαθέσουν μόνο 20 έως 50 Tomahawk. Η ανάπτυξή τους θα μπορούσε να έχει σημαντικό αντίκτυπο στον πόλεμο, αλλά θα πρέπει να φτάσουν στην Ουκρανία γρήγορα, για να επιστρέψει η Ρωσία στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.
Ο Tomahawk είναι ένας υποηχητικός πύραυλος μεγάλου βεληνεκούς, ικανός να χτυπήσει στόχους σε απόσταση έως 2.500 km. Το μεγάλο βεληνεκές και το μεγαλύτερο ωφέλιμο φορτίο των Tomahawk θα επέτρεπαν στον ουκρανικό στρατό να προκαλέσει σημαντικές ζημιές σε ρωσικούς στόχους βαθιά μέσα στη ρωσική επικράτεια, όπως το εργοστάσιο μη επανδρωμένων αεροσκαφών Shahed στη Γιελαμπούγκα της Δημοκρατίας του Ταταρστάν και η αεροπορική βάση Engels-2 στην περιφέρεια Σαράτοφ, από την οποία η Ρωσία πραγματοποιεί εξόδους με τα στρατηγικά βομβαρδιστικά που εκτοξεύουν πυραύλους cruise κατά της Ουκρανίας.
Η καθυστέρηση – αναβολή στην παράδοση των Tomahawk είναι ενδεικτική της μεταβαλλόμενης αμερικανικής πολιτικής υπό τον Τραμπ, η οποία δίνει βάρος στη διατήρηση του στρατηγικού ελέγχου και όχι στην άμεση νίκη της Ουκρανίας. Η Ουάσιγκτον φαίνεται να ακολουθεί μια ελεγχόμενη στρατηγική, επιδιώκοντας την αποτροπή μιας ευθείας αντιπαράθεσης ΗΠΑ – Ρωσίας, ενώ παράλληλα διατηρεί τη Μόσχα υπό πίεση. Αυτή η στάση υποδηλώνει έναν υπολογισμένο ρεαλισμό, όπου η παράταση του πολέμου θεωρείται λιγότερο επικίνδυνη από μια ανεξέλεγκτη κλιμάκωση, που θα μπορούσε να οδηγήσει σε πυρηνική κρίση.
Να σημειωθεί ότι η Ρωσία χρησιμοποιεί τακτικά πυραύλους συγκρίσιμους με τους Tomahawk, όπως οι πύραυλοι cruise της σειράς Kh και Kalibr, πυραύλους αέρος – εδάφους Kinzhal, βαλλιστικούς πυραύλους εδάφους – εδάφους και πυραύλους cruise Iskander, κατά τη διάρκεια νυκτερινών επιθέσεων. Οι ρωσικές δυνάμεις χρησιμοποιούν τους περισσότερους από αυτούς τους τύπους πυραύλων από το 2022 και τους πυραύλους cruise Iskander-K από το 2023.
Πέραν αυτών και προκειμένου να υπονομευτεί η αποφασιστικότητα των Ευρωπαίων για στρατιωτική υποστήριξη της Ουκρανίας, η Ρωσία αποφάσισε να αναπτύξει τον Δεκέμβριο του 2025 πυραύλους Oreshnik στη Λευκορωσία. Ο Oreshnik, που στις 21 Νοεμβρίου 2024 εκτοξεύθηκε εναντίον εργοστασίου στο Ντνίπρο, είναι ένας υπερηχητικός βαλλιστικός πύραυλος μεσαίου βεληνεκούς και φέρει ανεξάρτητα στοχευόμενες πολλαπλές κεφαλές. Ως εκ τούτου, συνιστά σοβαρή πρόκληση για τα συστήματα αντιαεροπορικής – αντιβαλλιστικής άμυνας.
Ουκρανικές επιθέσεις εντός της Ρωσίας
Το τελευταίο 7ήμερο, οι ουκρανικές δυνάμεις συνέχισαν να στοχοποιούν με επιθετικά drones και πυραύλους κυρίως ρωσικές ενεργειακές υποδομές, προκειμένου αφενός να διαταράξουν την ενεργειακή ασφάλεια της Ρωσίας, αφετέρου να περιορίσουν την προμήθεια καυσίμων προς τον ρωσικό στρατό. Συγκεκριμένα, έπληξαν:
- Το διυλιστήριο πετρελαίου Mariysky (650 km ανατολικά της Μόσχας) ετήσιας δυναμικότητας διύλισης 1,6 εκατομμυρίων τόνων.
- Το διυλιστήριο πετρελαίου Novospassky (700 km νοτιοανατολικά της Μόσχας) ετήσιας δυναμικότητας διύλισης 600.000 τόνων.
- Το εργοστάσιο επεξεργασίας φυσικού αερίου Budyonnovsk (550 km νοτιοανατολικά της Ουκρανίας) ετήσιας σχεδιαστικής δυναμικότητας 2,2 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων φυσικού αερίου.
- Τον θερμοηλεκτρικό σταθμό Oryol (150 km βορειοανατολικά της Ουκρανίας) παροχής ενέργειας σε ρωσικές στρατιωτικές επιχειρήσεις.
- Το διυλιστήριο πετρελαίου Koltsevoy (περιφέρεια της Μόσχας).
- Τον τερματικό σταθμό πετρελαίου Τουάπσε (λιμένας στην ανατολική Μαύρη Θάλασσα).
- Το διυλιστήριο πετρελαίου Rosneft Saratov (750 km νοτιοανατολικά της Μόσχας) ετήσιας δυναμικότητας διύλισης 5,8 εκατομμυρίων τόνων.
- Το διυλιστήριο πετρελαίου Lukoil – Nizhegorod (400 km ανατολικά της Μόσχας) ετήσιας δυναμικότητας διύλισης 17 εκατομμυρίων τόνων, ζωτικής σημασίας για τον εφοδιασμό της περιοχής της Μόσχας.
- Το πετροχημικό εργοστάσιο Roskhim Sterlitamak (1.200 km ανατολικά της Μόσχας).
Ρωσικές μαζικές επιθέσεις με drones και πυραύλους
Σύμφωνα με στοιχεία του ISW, την τελευταία εβδομάδα (29 Οκτωβρίου έως 5 Νοεμβρίου), οι ρωσικές δυνάμεις εκτόξευσαν συνολικά κατά της Ουκρανίας τουλάχιστον 1.574 drones (Shahed, Gerbera και άλλα) και περισσότερους από 73 πυραύλους, που έπληξαν ενεργειακές, οικιστικές, σιδηροδρομικές αλλά και πυρηνικές υποδομές, κυρίως στις περιφέρειες της ανατολικής και κεντρικής Ουκρανίας (Κίεβο, Οδησσό, Τσερνίχιβ, Σούμι, Πόλταβα, Τσερκάσι, Ζαπορίζια, Μικολάιβ, Ντνίπρο, Χάρκοβο, Βίνιτσα και Λβιβ).
Ο Διεθνής Οργανισμός Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ) ανέφερε ότι την προηγούμενη εβδομάδα οι ρωσικές δυνάμεις προκάλεσαν ζημιές στον πυρηνικό σταθμό Πιβντενοουκράινσκα στην περιφέρεια Μικολάιβ (νότια Ουκρανία) και στον πυρηνικό σταθμό Ρίβνε στην ομώνυμη περιφέρεια (βορειοδυτική Ουκρανία).
Εκτός από drones και πυραύλους, το υπουργείο Άμυνας της Ουκρανίας ανέφερε ότι, τον Οκτώβριο του 2025, οι ρωσικές δυνάμεις έριξαν και 5.328 κατευθυνόμενες βόμβες ολίσθησης (χρησιμοποιούν αεροδυναμικά πτερύγια για να αυξήσουν το βεληνεκές τους και να κατευθυνθούν προς τον στόχο) σε ουκρανικές θέσεις και οικισμούς στην πρώτη γραμμή. Πρόκειται για τον μεγαλύτερο αριθμό επιθέσεων με βόμβες ολίσθησης σε έναν μόνο μήνα.
Πολιορκία του Ποκρόφσκ
Όπως αναφέρει το Radio Free Europe, το Ποκρόφσκ, που θεωρείται στρατηγικός κόμβος προμηθειών και επικοινωνίας στην περιφέρεια του Ντονέτσκ, παραμένει «η πιο ενεργή ζώνη μάχης του ρωσο-ουκρανικού μετώπου». Τα τελευταία 24ωρα, υπάρχουν αναφορές για διεισδύσεις ρωσικών μονάδων στο εσωτερικό της πόλης, τις οποίες προσπαθούν να απομακρύνουν οι ουκρανικές δυνάμεις.
Ο Ζελένσκι ανέφερε ότι στην περιοχή έχουν αναπτυχθεί περίπου 170.000 Ρώσοι στρατιώτες, με στόχο την κατάληψη της πόλης Ποκρόφσκ, όπου έχει αυξηθεί σημαντικά η συγκρουσιακή κατάσταση και σημειώνεται κορεσμός ρωσικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών, καθώς ο Πούτιν απαιτεί την κατάληψή του μέχρι τα μέσα Νοεμβρίου 2025.
Αντικειμενικός σκοπός των ρωσικών δυνάμεων είναι να καταλάβουν τα ζωτικής σημασίας εδάφη για την άμυνα της Ουκρανίας στα βορειοανατολικά της περιφέρειας Ντόνετσκ, συμπεριλαμβανομένης της «ζώνης φρουρίου». Η κατάληψή της θα επέτρεπε στις ρωσικές δυνάμεις αφενός να αποφύγουν μια μακρά χρονική περίοδο αιματηρών συγκρούσεων, αφετέρου να εισβάλουν με επιχειρησιακό πλεονέκτημα στα μετόπισθεν της Ουκρανίας.
Σύμφωνα με την τακτική ενημέρωση «The Russia‑Ukraine War Report Card» του Russia Matters του Harvard, κατά τη διάρκεια του Οκτωβρίου 2025, οι ρωσικές δυνάμεις κέρδισαν 399 km2 ουκρανικού εδάφους.
Η διεθνής ασφάλεια σε τεντωμένο σχοινί
Η πορεία των εξελίξεων καταδεικνύει ότι η ρωσο-ουκρανική σύγκρουση δεν πρόκειται να αποκλιμακωθεί σύντομα. Η Ουκρανία συνεχίζει να μάχεται με περιορισμένα μέσα και περιορισμένες επιλογές, ενώ η Ρωσία επιδιώκει τη στρατηγική φθορά του αντιπάλου, επενδύοντας σε αποσταθεροποιητικές τακτικές. Ταυτόχρονα, η Δύση επαναπροσδιορίζει τους όρους εμπλοκής της, ζυγίζοντας την ανάγκη υποστήριξης της Ουκρανίας με τον κίνδυνο άμεσης αντιπαράθεσης με τη Μόσχα.
Σε αυτό το περιβάλλον αβεβαιότητας, η διεθνής ασφάλεια παραμένει όμηρος μιας επικίνδυνης ισορροπίας μεταξύ αποτροπής και πρόκλησης, όπου κάθε στρατηγική κίνηση ή λάθος εκτίμηση μπορεί να ανατρέψει την τρέχουσα ισορροπία και να επιδεινώσει περαιτέρω την κατάσταση ασφαλείας.
Ο Βασίλης Γιαννακόπουλος είναι ταξίαρχος ε.α. της Π.Α., γεωστρατηγικός αναλυτής, [email protected]
Διαβάστε επίσης:
Η Ιαπωνία στέλνει στρατεύματα για να σταματήσει τις επιθέσεις αρκούδων μετά από ρεκόρ θυμάτων
